Punjabi Kavita
Guru Gobind Singh Ji
Punjabi Kavita
Punjabi Kavita
  

Chandi Di Vaar
Vaar Durga Ki

vwr durgw kI AQvw cMfI dI vwr
¡ sRI BgauqI jI shwie [
AQ vwr durgw kI ilKXqy

1

ipRQm BgauqI ismirkY guru nwnk leIˆ iDAwie [
iPr AMgd gur qy Amrdwsu rwmdwsY hoeIˆ shwie [
Arjn hirgoibMd no ismrO sRI hirrwie [
sRI hir ikSn iDAweIAY ijs ifTy sBu duKu jwie [
qyg bhwdr ismrIAY Gr nau iniD AwvY Dwie [
sB QweIˆ hoie shwie [1[

(ipRQm=pihlW, nau iniD=nON Kzwny)

2

KMfw ipRQmY swijkY ijin sB sYswr aupwieAw[
bRhmw ibsnu mhys swij, kudrqI dw Kylu bxwieAw[
caudh qbk bxwiekY, kudrqI dw Kyl idKwieAw [
isMD prbq myidnI ibnu QMmHW ggin rhwieAw[
isrjy dwno dyvqy iqn AMdir bwdu rcwieAw[
qYNhI durgw swijkY dYNqw dw nwsu krwieAw[
qYQoN hI blu rwm lY nwil bwxW dhisru GwieAw[
qYQoN hI blu ikRsn lY kMsu kysI pkiV igrwieAw[
bfy bfy muin dyvqy keI jug ijnw qnu qwieAw[
iknY qyrw AMqu n pwieAw[2[

(KMfw=do DwrI isDI ikrpwn, isMD=smuMdr, myidnI=
DrqI, dwno=rwks,dYNq, bwdu=JgVw, durgw=cMfI dyvI,
dhisru=rwvn, GwieAw=mwirAw, kMs=dYNq dw nW)

3

swDU siqjug bIiqAw ADsIlI qRyqw AwieAw[
n`cI kil srosrI kil nwrd faurU vwieAw[
AiBmwnu auqwrn dyviqAW mihKwsur suMB aupwieAw[
jIiq ley iqn dyvqy iqhuM lokI rwj kmwieAw[
v`fw bIru AKwiekY isr aupir C`qR iPrwieAw[
id`qw ieMdR inkwlkY iqn igir kYlwsu qkwieAw[
fir kY h`QoN dwnvI idl AMdr qRws vDwieAw[
pws durgw dy ieMdR AwieAw[3[

(swDU=SWq suBw, ADsIlI=rjo qy sqo guxW dw myl,
kl=JgVw, srosrI=isrW qy, nwrd=iek dyvqy dw nW,
mihKsur=dYNq dw nW, suMB=dYq dw nW, iqhuM=iqMn, igir=
phwV, qRws=fr)

4

iek idhwVy nHwvx AweI durgswh[
ieMdr ibRQw suxweI Awpxy hwl dI[
CIn leI TkurweI swqy dwnvI[
lokIN iqhI iPrweI dohI AwpxI[
bYTy bwie vDweI qy AmrwvqI[
idqy dyv BjweI sBnW rwksW[
ikny n ijqw jweI mihKy dYNq no[
qyrI swm qkweI dyvI durgswh[4[

(ibrQw=khwxI, TukrweI=bwdSwhI, dohI=duhweI,
bwie=vYrI, AmrwvqI=svrg, swm=Srn)

5

durgw bYx suxMdI h`sI hV hVwie[
EhI sIhu mMgwieAw rwks B`Kxw[
icMqw krhu n kweI, dyvW nUM AwiKAw[
roh hoeI mhw mweI rwks mwrxy[5[

(bYx=vYx,duKdwiek kQw,hV hVwie=iKV iKVw
ky hsnw, sIhu=Syr, BKxw=Kwx vwlw)

6

rwks Awey rohly Kyq iBVn dYy cwie[
ilSkn qygW brCIAW sUrju ndir n pwie[6[

(rohly=kroD, Kyq=mYdwny-jMg, iBVn=lVn,
ndir=nzr)

7

duhW kMDwrW muih juVy Fol sMK ngwry b`jy[
rwks Awey rohly qrvwrIN bKqr s`jy[
juty sauhy ju`D no iek jwq n jwxin B`jy[
Kyq AMdir joDy g`jy[7[

(kMDwrW=POjW, rohly=gu`sw, bKqr=zrwbkqr,
sauhy=Awhmo swhmxy)

8

jMg muswPw b`ijAw rix Gury ngwry cwvly[
JUlin nyzy bYrkW nIswx lsin lswvly[
Fool ngwry pwaux dy aUNGn jwx jtwvly[
durgw dwno fhy rx nwd v`jin Kyq BIhwvly[
bIr proqy brCIeyN jxu fwil cmu`ty Awvly[
ieik v`Fy qygIN qVPIAn md pIqy lotin bwvly[
ieik cuix cuix JwVauN kFIAnu ryq ivcoN soienw fwvly[
gdw iqRsUlW brCIAW qIr v`gin Kry auqwvly[
jx f`sy BujMgm swvly mr jwvn bIr ruhwvly[8[

(muswPw=DONsw, Gury=KVky, cwvly=cwA nwl, bYrkW=JMfIAW,
lsin=cmkn, lswvly= cmkn vwly, nwd=vwjy, BIhwvly=
frwauxy, fwil=tihxI, JwVauN=JwVIAW, fwvly=ryq ivcoN son
l`Bx vwly, BujMgm=s`p, ruhwvly=kroD vwly)

9

dyKx cMf pRcMf nUM rx Gury ngwry[
Dwey rwks rohly cOigrdoN Bwry[
h`QI qygW pkiV kY rx iBVy krwry[
kdy nw n`Ty juD qy joDy juJwry[
idl ivc roh bFwiekY 'mwir mwir' pukwry[
mwry cMf prcMf ny bIr Kyq auqwry[
mwry jwpin ibjulI isir Bwr munwry[9[

(cMf pRcMf=bVy qyz pRqwp vwlI cMfI dyvI,
krwry=sKqI nwl, juJwry=lVn vwly)

10

cot peI dmwmy dlW mukwblw[
dyvI dsq ncweI sIhix swr dI[
pyt mlMdy lweI mihKy dYNq no[
gurdy AWdw KweI nwly r`ukVy[
jyhI idl ivic AweI khI suxwiekY[
cotI jwxu idKweI qwry DUmkyqu[10[

(dmwmy=Fol, dsq=h`Q, sIhix=SyrnI,
swr= lohw, AWdw=AWdrW,r`ukVy=pslIAW,
DUmkyqu=bodI vwlw qwrw)

11

cotW pvin ngwry AxIAW j`utIAW[
DUh leIAW qlvwrI dyvIN dwnvW[
vwhin vwro vwrI sUry sMGry[
vgy rqu JulwrI ijauN gyrU bsqrw[
dyKin bYT AtwrI nwrI rwksW[
pweI DUm svwrI durgw dwnvI[11[

(AxIAW=POjW, vwhin=clwaux, sUry=sUrmy,
sMGry=jMg ivc, JulwrI=prnwlw, gyrU=lwl rMg,
AtwrI=mihl dI iKVkI, DUm=DuMmW)

12

lK ngwry v`jn Awhmo swhmxy[
rwks rxo n Bjn rohy rohly[
sIhW vWgU g`jn s`By sUrmy[
qix qix kYbr C`fx durgw swhmxy[12[

(sIhW =SyrW, qix qix=iKc iKc ky,
kYbr=qIr)

13

Gury ngwry dohry rx sMglIAwly[
DUiV lpyty DUhry isrdwr jtwly[
auKlIAW nwsW ijnW muih jwpn Awly[
Dwey dyvI swhmxy bIr muClIAwly[
surpq jhy lV hty bIr tly n twly[
gjy durgw Gyir kY jx GxIAr kwly[13[

(Gury=vjy, sMglIAwly=sMglW vwly,DUiV=im`tI,
DUhry=im`tI G`ty ivc lpyty hoey, auKlIAW=cwvl
k`Fx leI Jonw kutx vwlw iek toAw jW brqn,
GxIAr=b`dl,s`p)

14

cot peI KrcwmI dlW mukwblw[
Gyr leI virAwmI durgw AwiekY[
rwks vfy AlwmI B`j n jwxdy[
AMq hoey surgwmI mwry dyvqw[14[

(KrcwmI=(Kr+cwmI) Koqy dI K`l,
nwl miVHAw hoieAw Fol, virAwmI=
sUrmy, AlwmI=isAwxy)

15

Agxq Gury ngwry dlW iBVMidAW[
pwey mihKl Bwry dyvW dwnvW[
vwhn P`t krwry rwks rohly[
jwpx qygIN Awry imAwno DUhIAW[
joDy v`fy munwry jwpin Kyq ivic[
dyvI Awp svwry p`b jvyhxy[
kdy n AwKin hwry Dwvin swhmxy[
durgw s`B sMGwry rwks KVg lY[15[

(mihKl=Joty, vwhn=clwauxw,mwrnw,
krwry=sKq,Kyq= mYdwny-jMg, p`b=prbq,
jvyhxy=vrgy)

16

auml lQy joDy mwrU b`ijAw[
bdl ijau mihKwsur rx ivic g`ijAw[
ieMdr jyhw joDw mYQauN B`ijAw[
kaux ivcwrI durgw ijn rxu s`ijAw[16[

(auml=auCly, mwrU=jMgI vwjw, rxu=jMg)

17

b`jy Fol ngwry dlW mukwblw[
qIr iPrY rYbwry AwmHo swhmxy[
Agxq bIr sMGwry lgdI kYbrI[
if`gy jwix munwry mwry ib`ju dy[
klvwlI dYNq AhwVy sBy sUrmyN[
suqy jwxu jtwly BMgW KwiekY[17[

(rYbwry=vkIl,ivcoly, kYbrI=qIr,
ib`ju=ibjlI, AhwVy=hwhwkwr, BMgW=
nSIlI vsqU,su`Kw)

18

duhW kMDwrW muih juVy nwil DauNsw BwrI[
kVk auiTAw Pauj qy v`fw AMhkwrI[
lY ky cilAw sUrmy nwil v`fy hzwrI[
imAwno KMfw DUihAw mihKwsur BwrI[
auml l`Q sUrmy mwr m`cI krwrI[
jwpy cly r`qu dy slly jxu DwrI(jtDwrI)[18[

(kMDwrW=POjW, kVk=grj, auml=auCl,
krwrI=sKq,r`q=KUn, slly=vihx)

19

s`t peI jmDwxI dlW mukwblw[
DUih leI ikRpwxI durgw imAwn qy[
cMfI rwks KwxI vwhI dYNq nUM[
kopr cUr cvwxI l`QI krg lY[
pwKr qurw plwxI rVkI Drq jwie[
lYNdI AGW isDwxI isMgW Daul idAW[
kUrm isr lihlwxI duSmn mwr ky[
v`Fy gn iqKwxI mUey Kyq ivic[
rx ivc G`qI GwxI lohU imJ dI[
cwry jug khwxI clgu qyg dI[
ib`Dx Kyq ivhwxI mhKy dYNq no[19[

(jmDwnI=Joty dI Kl nwl miVHAw hoieAw
ngwrw, kopr=KoprI, cUr=tukVy,tukVy,
krg=krMg,ipMjrw, pwKr=kwTI, qurw=GoVw,
plwxI=qwhrU, rVkI=lgI, AGW=A`gy,
Daul=DrqI nUM cukx vwlw bld, kUrm=
kCU kuMmw, lihlwxI=lihrweI, gn=tukVy,
moCy, ib`Dx=duKWdw smw, ivhwxI=lMGI)

20

ieiq mhKwsur dYNq mwry durgw AwieAw[
caudh lokW rwxI isMGu ncwieAw[
mwry bIr jtwxI dl ivic Agly[
mMgix nwhIN pwxI dlIN hMkwr kY[
jx krI smwie pTwxI suixkY rwg nUM[
rqU dy hVvwxI cly bIr Kyq[
pIqw Pulu ieAwxI Gumin sUrmy[20[

(caudh=cOdW, lokW=qbkW,jtwxI=
jtW vwly, rqU=lhU, hVvwxI=hVH,
Pul=APIm dw rs jW Srwb, ieAwxI=
AM\wx, Gumin=iPrn)

21

hoeI Alopu BvwnI dyvW nUM rwj dy[
eIsr dI brdwnI hoeI ij`q idn[
suB insuMB gumwnI jnmy sUrmy[
ieMdr dI rjDwnI q`kI ij`qxI[21[

(brdwnI=vrdwn, suM B,insuMB=do dYNqW
dy nW, gumwnI=hMkwry hoey, q`kI=cwhI)

22

ieMdR purI qy Dwvnw v`f joDIN mqw pkwieAw[
sMj ptylW pwKrW ByV sMdw swju bxwieAw[
jMmy ktk ACUhxI Asmwnu grdIN CwieAw[
roih suMB insuMB isDwieAw[22[

(ieMdR purI=svrg, Dwvnw=hmlw krnw,
sMju=sMjoAW, ptylW=mUMh Fkx vwlw lohy dw
jwlw, pwKrW= kwTIAW, swju=hiQAwr,
ktk=lSkr, ACUhxI=POj dI iek igxqI,
roih=kroD ivc)

23

suMB insuMB AlwieAw vf joDIN sMGr vwey[
roh idKwlI idqIAW virAwmI qury ncwey[
Gury dmwmy dohry jm bwhx ijau ArVwey[
dyau dwno luJx Awey[23[

(AlwieAw=hukm idqw, sMGr vwey=jMgI vwjy
vjwey, virAwmI=sUrbIr, qury=GoVy, jm bwhx=
Joty,ArVwey=AriVMgy, dwno=dYNq, dyau=dyvqy)

24

dwno dyau AnwgIN sMGru ricAw[
Pul iKVy jxu bwgIN bwxy joiDAW[
BUqW ie`lHW kwgIN goSqu B`iKAw[
huMmV DuMmV jwgI G`qI sUirAW[24[

(AnwgIN=lgwqwr, sMGr=lVweI,
bwxy=kpVy, BiKAw=KwDw, huMmV,DuMmV=
rOlw r`pw qy Awpo DwpI)

25

s`t peI ngwry dlW mukwblw[
idqy dyau BjweI imilkY rwksIN[
lokI iqhIN iPrwhI dohI AwpxI[
durgw dI swm qkWeI dyvW fridAW[
AWdI cMif cVHweI auqy rwksW[25[

(dlW=POjW, lokI iqhIN=iqMny lok, swm=Srn)

26

AweI Pyr BvwnI KbrIN pweIAW[
dYNq v`fy AiBmwnI hoey eykTy[
locnDUm gumwnI rwie bulwieAw[
jg ivic v`fw dwno Awp khwieAw[
s`t peI KrcwmI durgw ilAwvxI[26[

(KbrIN=sUcnw, locnDUm=dYNq dw nW,
gumwnI=hMkwrI, rwie=srdwr, KrcwmI=
Koqy dI K`l nwl miVHAw ngwrw)

27

kVk auTI rx cMfI PaujW dyiK kY[
DUih imAwno KMfw hoeI swmHxy[
sMBy bIr sMGwry DUmr nYx dy[
jxu lY k`ty Awry drKq bwFIAW[27[

(rx=mYdwn, cMfI=durgw, sMGwry=mwry gey,
jxu=mwno, bwFIAW=v`Fx vwly,qrKwx)

28

cobI DauNs bjweI dlW mukwblw[
roh BvwnI AweI auqy rwksW[
K`by dsiq ncweI SIhix swr dI[
bhuiqAW dy qn lweI kIqI rMgulI[
BweIAW mwrn BweI durgw jwix kY[
roh hoie clweI rwkis rwie no[
jm pur dIAw pTweI locn DUm no[
jwpy id`qI sweI mwrin suMB dI[28[

(cobI=ngwrw AQvw DONsw vjwaux vwly,
dlW=POjW, roh=joS, dsiq=h`Q ivc,
SIhix=ikrpwn, swr=lohy dI, pTweI=
Byj idqy, sweI=pySgI)

29

BMny dYNq pukwry suMB QY:-
locn DUm sMGwry sxY ispwhIAW[
cuix cuix joDy mwry AMdir Kyq dy[
jwpin AMbir qwry ifgin sUrmy[
igry prbq Bwry mwry ib`ju dy[
dYNqW dy dl hwry dihSq Kwie kY[
bcy su mwry mwry rhdy rwie QY[29[

(BMny=B`jy, QY=pws, sMGwry=mwry, Kyq=
mYdwn, AMbir=Asmwn auqy, ib`ju=ibjlI,
dihSq=fr)

30

roh hoie bulwey rwks rwie ny[
bYTy mqw pkweI durgw ilAwvxI[
cMf Aru muMf pTwey bhuqw ktku dy[
jwpy C`pr Cwey bxIAW kyjmW[
jyqy rwie bulwey cly juD no[
jxu jmpuir pkiV clwey s`By mwrny[30[

(roh=joS,gu`sw, mqw=slwh, cMf Aru muMf=
do dYNqW dy nW, ktk=lSkr, Cpr=Fwrw,
kyjmW=qygW)

31

Fol ngwry vwey dlW mukwblw[
roh ruhyly Awey auqy rwksW[
sBnI qury ncwey brCy pkiV kY[
bhuqy mwr igrwey AMdir Kyq dY[
qIrIN Chbir lwey buTI dyvqw[31[

(vwey=vjwey, ruhyly=gusy ivc Bry hoey,
Chbir=vrKw, buTI=vrHI,vrsI)

32

ByrI sMK vjwey sMGr ricAw[
qix qix qIr clwey durgw DnuK lY[
ijnHIN dsq auTwey rhy n jINvdy[
cMf Aru muMf Kpwey dono dyvqw[32[

(ByrI=qUqIAW, sMGr=Xu`D, dsq=h`Q)

33

suMB insuMB irswey mwry dYNq suix[
joDy sB bulwey Awpxy mjlsI[
ijnIN dyau Bjwey ieMdR jyhvy[
qyeI mwr igrwey pl ivic dyvqw[
EnI dsqIN dsiq vjwey iqnW icq kir[
iPr sRxvq bIj clwey bIVy rwie dy[
sMj ptylw pwey iclkq topIAW[
lu`Jx no ArVwey rwks rohly[
kdy n iknY htwey juD mcwie kY[
imil qyeI dwno Awey sMGr dyKxw[33[

(suMB,insuM B=dYNqW dy rwjy, irswie=kroD ivc,
mjlsI=iekT,mIitMg, jyhvy=vrgy, dsqI=h`QIN,
sRxvq bIj=dYNqW dw iek jrnYl ijs ny ieh vr
pRwpq kIqw hoieAw sI ik aus dy KUn dIAW ijMnIAW
bUMdW DrqI qy ifgx gIAW auny hI hor rwks pYdw ho
jwxgy, sMj=sMjoAW, sMGr=jMg)

34

dYNqI fMf auBwrI nyVY AwiekY[
isMG krI AsvwrI durgw Sor siux[
KbY dsq auBwrI gdw PrwiekY[
sYnw sB sMGwrI sRxvq bIj dI[
jx md Kwie mdwrI GuMmin sUrmy[
Agxq pwaNu pswrI ruly AhwV ivic[
jwpy Kyif iKfwrI s`uqy Pwg no[34[

(fMf=Sor, AhwV=mYdwny-jMg)

35

sRxvq bIj hkwry rhdy sUrmy[
joDy jyf munwry id`six Kyq ivic[
sBnI dsq auBwry qygW DUih kY[
mwro mwr pukwry Awey swmHxy[
sMjw qy Txkwry qygIN au`Bry[
GwV GVin TiTAwry jwxu bxwiekY[35[

(sMjw=sMjoAW, Txkwry=KVkxy, TiTAwry=
BWfy bnwaux vwly)

36

s`t peI jmDwxI dlW mukwblw[
GUmr brgsqwxI dl ivic GqIE[
sxy qurw plwxI if`gin sUrmy[
auiT auiT mMgin pwxI Gwiel GUmdy[
eyvfu mwr ivhwxI aupir rwksW[
ibjuil ijau JrlwxI auTI dyvqw[36[

(jmDwxI=Joty dI Kl nwl miVHAw
hoieAw ngwrw, GUmr=GxGor,
brgsqwxI=BwjVW pY jwxIAW,
qurw=GoVw, plwxI=kwTI, ivhwxI=
bIqI, JrlwxI=kVkI)

37

cobI DauNs auBwrI dlW mukwblw[
sBo sYnw mwrI pl ivc dwnvIN[
durgw dwno mwry roh bFwie kY[
isir iv`c qyg vgweI sRxvq bIj dy[37[

(cobI=ingwrcI, dwnvI=dYNqW dI)

38

Agxq dwno Bwry hoey lohUAw[
joDy jyfu munwry AMdir Kyq dY[
durgw no llkwry Awvin swmHxy[
durgw sB sMGwry rwks AWvdy[
rqU dy prnwly iqn qy BuieM pey[
auTy kwrixAwry rwks hV hVwie[38[

(lohUAw=lhUluhwx, sMGwry=mwry, kwrixAwry=
lVwky,hVhVwie=iKV iKVwky h`sxw)

39

D`gW sMglIAwlI sMGr vwieAw[
brCI bMblIAwlI sUry sMGry[
ByiV micAw bIrwlI durgw dwnvIN[
mwr m`cI murwlI AMdir Kyq dY[
jxu nt l`Qy CwlIN Fol vjwie kY[
lohU PwQI jwlI loQIN jmDVI[
Gx ivic ijau CMCwlI qygW h`sIAW[
GumrAwir isAwlIN bxIAW kyjmW[39[

(sMGr=jMg, vwieAw=vjwieAw, bMblIAwlI=
cmkIlI, bIrwlI= joiDAW dIAW kqwrW, murwlI=
mohrlI,pihlI, nt=bwjIgr, jmDVI=ktwr,
Gx=sMGxy, CMCwlI=ibjlI, GumrAwir=DuMd, isAwlIN=
isAwl dI ru`q, kyjmW=qlvwrW)

40

D`gw sUl bjweIAW dlW mukwblw[
DUh imAwno leIAW juAwnI sUrmI[
sRxvq bIj vDweIAW Agxq sUrqW[
durgw saNuhy AweIAW roh bFwiekY[
sBnI Awix vgweIAW qygW DUih kY[
durgw sB bcweIAW Fwl sMBwl kY[
dyvI Awip clweIAW qik qik dwnvI[
lohU nwl fbweIAW qygW nMgIAW[
swrsuqI jxu nHweIAW iml kY dyvIAW[
s`By mwr igrweIAW AMdir Kyq dY[
iqdMU Pyir svweIAW hoeIAW sUrqW[40[

(D`gw=DONsy, sauNhy=swhmxy, vgweIAW=
clweIAW, swrsuqI=srsvqI ndI)

41

sUrIN sMGr ricAw Fol sMK ngwry vwiekY[
cMf icqwrI kwilkw min bihlw ros bFwiekY[
inklI m`Qw PoiVkY jxu Pqy nIswx bjwiekY[
jwg su jMmI juD no jrvwxw jx mrVwiekY[
dl ivc Gyrw GiqAw jx sINh quirAw gxxwiekY[
Awp ivsUlw hoieAw iqh lokW qy KuxswiekY[
roh isDweIAw ckRpwix kr nMdw KVg auTwiekY[
AgY rwks bYTy rohly qIrIN qygIN Chbir lwiekY[
pkiV pCwVy rwksW dl dYNqW AMdir jwiekY[
bhu kysIN pkiV pCwiVAn iqn AMdir DUm rcwiekY[
bfy bfy cux sUrmy gih kotI dey clwiekY[
rix kwlI gu`sw KwiekY[41[

(sUrIN=surbIr, sM Gr=jMg, vwiekY=vjwieky,
bihlw= bhuq, gxxwiekY=AiVMg ky, ivsUlw=
bulblIAW mwr ky, KuxswiekY=zihrIlw, nMdw=
durgw, KVg=ikrpwn, ckRpwix=ckr Dwrn kr
ky, Chbir=vrKw, kotI=DnuK dI nukr)

42

duhW kMDwrw muih juVY AxIAwrW coeIAW[
DUih ikRpwxW iq`KIAW nwil lohU DoeIAW[
hUrW sRxvq bIj nUM Giq Gyr KloeIAW[
lwVw dyKn lwVIAW cauigrdY hoeIAW[42[

(kMDwrW-POjW, AxIAwrW-iqKIAW nokW, hUrW=
kljogxW)

43

cobI DauNsw pweIAW dlW mukwblw[
dsqI DUih ncweIAW qygW nMgIAW[
sUirAW dy qn lweIAW gooooooooooooSq ig`DIAW[
ibDx rwqIN AweIAW mrdW GoiVAW[
jogxIAW imil DweIAW loooooooohU B`Kxw[
PaujW mwir htweIAW dyvW dwnvW[
BjdI kQw suxweIAW rwjy suMB QY[
BUeIN n pauxY pweIAW bUMdW rkq dIAW[
kwlI Kyiq KpweIAW s`By sUrqW[
bhuqIN isrIN ibhweIAW GVIAW kwl kIAW[
jwxu n jwey mweIAW jUJy sUrmy[43[

(cobI=ingwrcI, dsqI=h`QIN, goSq=mws,
ibDx= musIbqW dw smW, jogxIAW=dyvIAW,
B`Kxw=pIxw, BUeIN=DrqI, jUJy=lVy)

44

suMB suxI krhwlI sRxvq bIj dI[
rx ivic iknY n JwlI durgw AWvdI[
bhuqy bIr jtwlI auTy AwiK kY[
cotW pwn qbwlI jwsin ju`D nUM
Qir Qir ipRQmI cwlI dlW cVHMidAW[
nwau ijvyhY hwlI Shu drIAwau ivic[
DUiV auqwhw GwlI CVIN qurMgmW[
jwix pukwrU cwlI DrqI ieMdr QY[44[

(krhwlI=BYVI Kbr, nwau=ikSqI, hwlI=
ih`lI, Shu= v`fy, qurMgmW=GoVy)

45

Awhir imilAw AwhrIAW sYx sUirAW swjI[
c`ly sauhyN durgSwhu jxu kwbY hwjI[
qIrIN qygIN jmDVIN rx vMfI BwjI[
ieik Gwiel GUmin sUrmy jxu mkqb kwzI[
ieik bIr proqy brCIeyN ijaNu Juk paun invwjI[
ieik durgw saNuhy KuxskY Kunswien qwjI[
ieik Dwvin durgw swhmxy ijauN BuiKAwey pwjI[
kdy n r`jy ju`D qy r`ij hoey rwzI[45[

(Awhir=kMm, sYx=POj, kwbY=m`ky, mkqb=
skUl, KuxskY=auqswhq hoooo ky, qwjI=GooVy,
pwjI=lwlcI)

46

b`jy sMglIAwly sMGr fohry[
fhy ju Kyq jtwly hwTW joiV kY[
nyjy bMblIAwly idsin ErVy[
cly jwxu jtwly nHwvx gMg no[46[

(sMglIAwly=sMglW vwly, sMGr=jMg,
fohry=dohry, hwTW=kqwrW, bMblIAwly=
Pu`lW nwl iSMgwry hoey, ErVy=aulry hoey,
gMg=gMgw ndI)

47

durgw Aqy dwnvI sUl hoeIAW kMgW[
vwCV G`qI sUirAW iv`c Kyq KqMgW[
DUih ikRpwxW iq`KIAW bF lwihin AMgW[
phlW dlW imlMidAW ByV pieAw inhMgW[47[

(sUl=duK, kMgW=jMgI hiQAwrW nwl s`ijAw
hoieAw, KqMgW=qIr, inhMgW=Syr,sUrmy)

48

EriV PaujW AweIAW bIr cVHy kMDwrI[
sVik imAwno k`FIAW iq`KIAW qrvwrI[
kVik auTy rx micAw v`fy AhMkwrI[
isr DV bwhW gMnly Pu`l jyhy bwVI[
jwpy k`ty bwFIAW ruK cMdin AwrI[48[

(EriV=aulry, kMDwrI=dlW dIAW lwienW,
sVik=sr sr dI Awvwz, gMnly=tukVy, bwVI=
bwg, bwFIAW=v`Fx vwly)

49

duhW kMDwrW muih juVy s`t peI Krvwr kau[
qk qk kYbir durgSwh qik mwry Bly juJwr kau[
pYdl mwry hwQIAW sMg rQ igry Asvwr kau[
soooohn sMjW bwgVW jxu l`gy Pu`l Anwr kau[
gu`sy AweI kwilkw h`Q sjy lY qrvwr kau[
eydU pwrauN Eq pwr hrnwkS keI hzwr kau[
ijix ie`kw rhI kMDwr kau[
sd rhmq qyry vwr kau[49[

(kMDwrW=POOOjW, Krvwr=Koqy dI K`l nwl miVHAw
hoieAww DONsw, kYbir=qIr, juJwr=sUrbIr, sMjW=
sMjoAW,bwgVW=qIr dw ipClw pwsw ijs nUM KMB
lgy huMdy hn,eydu=ies qrHW, ijix=ijq, sd=hmySW,
rhmq=imhr)

50

duhW kMDwrW muih juVy s`t peI jmDwx kau[
qd iKMg insuMB ncwieAw fwil aupir brgsqwix kau[
PVI iblMd mMgwieausu, Purmwieis kir mulqwn kau[
gu`sy AweI swmHxy rx AMdir G`qx Gwx kau[
Agy qyg vgweI durgSwh biF suMBn vhI plwx kau[
rVkI jwiekY Drq kau biF pwKr biF ikkwx kau[
bIr plwxoN ifigAw kir isjdw suMB sujwx kau[
SwbwS sloxy Kwx kau[sdw SwbwS qyry qwx kau[
qwrIPW pwn cbwn kau[sd rhmq kYPW Kwn kau[
sd rihmq qury ncwx kau[50[

(iKMg=huiSAwr GoVw, brgsqwix=PulwdI Jul jW
qwhrU, iblMd=aucI,v`fI,bVI, plwx=GooVy dI kwTI,
ikkwn=GoVw, isjdw=Juk ky nmskwr krnI, slox
Kwn=bhwdur srdwr, qwn=bhwdrI, kYPW=nSy, qury=GoVy)

51

durgw AqY dwnvI gh sMGir G`qy[
ErV auTy sUrmy Aw fwhy m`Qy[
ktk quPMgIN kYbrIN dlu gwih ink`Qy[
dyKin jMg PrySqy AsmwnoN l`Qy[51[

(sMGir=jMg, ErV=aulry hoey, quPMgIN=bMdUkW,
kYbrIN=qIr, PrySqy=dyvqy, l`Qy=auqryy)

52

duhW kMDwrW muh juVy dl Gury ngwry[
EriV Awey sUrmy isrdwr rixAwry[
lY ky qygW brCIAW hiQAwr auBwry[
toop ptylw pwKrW gil sMj svwry[
lY ky brCI durgSwh bhu dwnv mwry[
cVHy r`QIN gj GoiVeIN mwr BuieM qy fwry[
jxu hlvweI sIK nwl ivMinH vVy auqwry[52[

(EriV=aulry hoey, rixAwry=jMg krn vwly,
auBwry=aucy cu`ky hoey, ptylw=mUMh nUM Fkx vwlI
lohy dI jwlI)

53

duhW kMDwrW muih juVy nwl DaNusw BwrI[
leI BgauqI durgswh vrjwgin BwrI[
lweI rwjy suMB no rqu pIAY ipAwrI[
suMB plwxNo if`igAw aupmw bIcwrI[
fub rqU nwlhu inklI brCI doDwrI[
jwxu rjwdI auqrI pYinH sUhI swrI[53[

(vrjwgin=pRkwSvwn, plwxo=GoVy qoN,
rjwdI=rwjkumwrI, sUhI=lwl rMg dI,
swrI=swVHI)

54

dyvI AqY dwnvI ByV pieAw sbwhIN[
ssqR pjUqy durgswh gh sBnIN bwhIN[
suMB insuMB sMGwirAw vYqjyhYN swhIN[
PaujW rwkisAwrIAW vyiK rovin DwhIN[
muih kuVUcy Gwh dy C`if GoVy rwhIN[
Bjdy hoey mwrIAn muiV Jwkin nwhIN[54[

(sbwhIN=svyr, pjUqy=PVy, kuVUcy=guCy)

55

suMB insuMB pTwieAw jm dy Dwm no[
ieMdR s`d bulwieAw rwj AiBSyK no[
isr pr CqR iPrwieAw rwjy ieMdR dY[
caudh lokW CwieAw jsu jg mwq dw[
'durgw pwT' bxwieAw sBy pauVIAW[
Pyr n jUnI AwieAw ijin iehu gwieAw[55[

(pTwieAw=ByijAw, Dwm=sQwn,purI,
ABSyK=rwjiqlk)

ieiq sRIdurgw kI vwr smwpq