Punjabi Kavita
Maulvi Ghulam Rasool Alampuri
Punjabi Kavita
Punjabi Kavita
  

Chitthi Sayyid Roshan Ali De Naam Maulvi Ghulam Rasool

ic`TI s`Xd rOSn AlI dy nwm

s`Xd rOSn AlI

s`Xd rOSn AlI, mOlvI Zulwm rsUl dw bhuq hI ipAwrw Swigrd sI [ ausny nwBy (mwlvy) jw ky nOkrI kr leI [ auh CutIAW ivc Aw ky mOlvI swihb nUM iml jWdw [ mOlvI swihb ny ausdI SwdI Awpxy ipMf dI lVkI nwl krvw id`qI qW jo sMbMD gUVHy bxy rihx [ SwdI qoN bwAd rOSn AlI muV Awilmpur nhIN AwieAw [ kdy kdweIN ^q hI AwauNdy sn qy ieh swih`qk ic`TI rOSn AlI dy ^q dw hI jvwb hY [

ibsim`lw ih`rhmwnu`-rhIm

1

ndIEN pwr vg ic`TIey leIN ^brW,
khy pey muAwmly drd vwly [
swfy nYx ivCuMnVy r`q iBMny,
lihrW mwr vgWvdy ndI nwly [
nieEN pwr vsyNidAw bylIAw E,
qyrIAW aul&qW dy if`Ty Ajb cwly [
qyry drd i&rwk dIAW SorSW ny,
qrsMdVy nYx ivc nIr gwly [

A`KIN qkdIAW qkdIAW p`k rhIAW,
vgdI potlI dwrUEN rMg Fwly [
nYxW myirAW vwiedy pRIiq vwly,
cMgIAW gUVHIAW lwlIAW nwl pwly [
BwvyN pu`C lY Awx qA`luky QIN,
nYxW myirAW qy guzry kyf hwly [
muMqizr dIAW DIrIAW DwrIAW qy,
rsdy z^m i&rwk byieMd-mwly [

qyrw ^q AwieAw lwtW mwrdw E,
swfy ijgr AMdr pWdw igAw Cwly [
vwh vwh JUiTAW vwieidAW qyirAW ny,
lWbU iv`c klyjVy ^Ub bwly [
ilKy kOl krwr qoN AWvdy so,
Eh gey guzry if`Ty bwJ &wly [
swnUM rhI aufIk in`q Awvxy dI,
in`q Aws tu`tI igAw cw nwly [

ru`qW bdlIAW qy mOsm hor Awey,
Du`pW guzrIAW qy l`gy pOx pwly [
AsIN srdIAW grmIAW c`K guzry,
du`K drd vwly ro ro vkq jwly [
kuMdn Pty prKxy hwr inrDn,
AsIN keI kuTwlIAW ivc gwly [
AsW KolH suhwg dIAW p`tIAW nUM,
jtwDwrIAW vWgu gl vwl fwly [

vwh rMg suhwg pRIiq dy dw,
kuJ pYr nIly kuJ h`Q kwly [
sohixAW XwrIAW nwl ^uAwrIAW dy,
vigAw qIr qkdIr dw kOx twly ]1]

(ibsim`lw=SurU krnw, ih`rhmwnu`-rhIm=
r`b dy nW nwl jo rihm vwlw qy ikRpwlU hY,
nieEN=ndIEN, aul&q=ipAwr, SorSW=
bZwvqW, nIr=hMJU, potlI=A`K dI puqlI,
muMqizr=aufIkvwn, byieMd-mwly=z^m nw
Brnw, jwly=lMGwey, kuMdn=sonw)

2

ro ro ilKIey ic`TIey drd BrIey,
pqw leIN prdys dy vwsIAW dw [
Pyrw G`q purwixAW s`jxW qy,
c`l pu`C lY hwl audwsIAW dw [
ie`ko hwl pey sVdy kwljy ny,
sVnw rovxw ijvyN iek vwsIAW dw [
lY jw su`K sunyhVw du`K vwlw,
A`KIN roNdIAW dId ipAwsIAW dw [

JUTy Aihd pYmwny ilKidAW nUM,
khIN swmHxy hwl inrwsIAW dw [
pYNfy mu`kdy nhIN i&rwk vwly,
idl ho igAw bYl KrwsIAW dw [
AYnoN ZYn mhjUb brwq pweI,
du`K dyK ivCoVy dIAW PwsIAW dw [
n&s-aul-Amr muAwmlw jwx bYTw,
cknwcUr i^Awl ivsvwsIAW dw [

vy mYN vwrIAW sohixAW khW iksnUM,
jwpy rwzW nUM rwz augwsIAW dw [
AwzwdIAW nwl suxwvxy hW,
hwlw vyK ky by ihrwsIAW dw [
Cu`tw byt qYQIN DirAw pyt A`gy,
l`Bw mwlvw bl SnwsIAW dw [
qYQIN ivCu`Vy AsIN qUM igAw swQIN,
Gwtw dohW nUM ipAw iCAwsIAW dw [

bYToN qoV pRIiq dy irSiqAW nUM,
igAw Asr purwxIAW GwsIAW dw [
Aihl-ey-drd ny pIrhn cwk jwqw,
i^lAiq &Kry ^ul&wie AbwsIAW dw [
swfI zlzlw nwk &irAwd idl dI,
jwqw qusW kilAwn mrwsIAW dw [
by drd kI drd dI swr jwxn,
mwvW mwrIAW ^O& kI mwsIAW dw [

ijnHW drd dIAW l`zqW c`KIAW ny,
nhIN aunHW nUM cwau ^lwsIAW dw [
nhIN ijnHW nUM cwau ^lwsIAW dw,
iqnHW hOslw kumkW ^wsIAW dw [
i&kr ijnHW nUM by ie^lwsIAW dw,
cwau iqnHW nUM nhIN ^lwsIAW dw [
swdwq ikrwm dI z`id Amzd,
Sw&w iv`c konIn hY AwsIAW dw ]2]

(Krws=kohlU, mhjUb=gupq, n&s-
aul-Amr=Asl mu`dw, rwz=Byd,
augwsIAW=vwDU vwAidAW vwilAW
dw Byd, by ihrwsIAW=infr, byt=
duAwby dw ielwkw (Awlmpur), mwlvw=
sqluj qoN d`Kx vwlw pMjwb (nwBw),
SnwsIAW=pCwx, Aihl-ey-drd=drd
vwilAW, pIrhn=kuVqw,jwmw, i^lAiq=
isropw, &Kr=mwx, AbwsI=ArbI ^wndwn
dy, ^ul&wie=^lI&y,bwdSwh, zlzlw nwk=
Bucwl ilAwaux vwlI, kumkW=m`ddW, by
ie^lwsIAW=dosqI qoN rihq, ikrwm=
s`XdpuxW,bzurgI, Amzd=mu`Flw vf`px,
Sw&w=inrog hoxw, konIn=dohIN jhwnI,
AwsIAW=&irAwdI)

3

swnUM rhI aufIk qUM nw AwieAw,
AsW bhuq musIbqW J`lIAW E [
AwhIN drd BrIAW swfy kwljy QIN,
qyry mwlvy qy cVH c`lIAW E [
by-bs idl drd quswfy AMdr,
AwhIN jWdIAW nhIN hux T`lHIAW E [
ieMqzwr dy drd dIAW qyz nokW,
swfy nYxW dIAW DIrIAW s`lIAW E [

AsIN vWgu prdysIAW dyS AMdr,
ikhVy dys qusW kUtW m`lIAW E [
muV bhuV prdysIAw myirAw E,
mYnUM bwJ nw qusW qs`lIAW E [
su`ky ^qW dIAW ckmkW JwVdw eyN,
eyh cMgIAW nhIN Av`lIAW E [
qyry ^qW ny ijgr ivc ^q pwey,
A`KIN qpdIAW drd QrQ`lIAW E [

bwhW myl iml jwh du`K jwx myry,
Ajy z^m dIAW SorSW A`lIAW E [
ieh A`KIAW roNdIAW dIdnW nUM,
ndIE ndIN iPr ^Un auC`lIAW E [
jy qUM Awpxw nhIN sI dgybwzw,
kwhnUM JUTIAW ic`TIAW G`lIAW E [
swfy idl dIAW zwrIAW mwq peIAW,
CyV CwV QIN Pyr auC`lIAW E [

A`KIN dId ivCuMnIAW ju`g dIey,
rih skdIAW nhIN iek`lIAW E [
BwvyN kIqIAW qusW kuv`lIAW hI,
AsW jwqIAW sB sv`lIAW E ]3]

(ckmk=A`g pYdw krn vwlw
p`Qr, dIdnW=dIdwr)

4

vy qUM in`j ivAwihAw jWvdoN vy,
lYNdoN nwl mhUrqW in`j Pyry [
imilAw nvyN suhwgW dw Drm D`kw,
ndIEN pwr ho gey mhbUb myry [
cVHI jM\ i&rwk dy jw\IAW dI,
Cu`tw dys prdys ivc pey fyry [
imilAw Sgn jW dys inkwlVy dw,
hoieAw lwt i&rwk ivc ijgr byry [

myry Xwr rMg r`qVy lwfly nUM,
pey pRym suhwg dy khy Gyry [
zMjIr qkdIr dy pey Bwry,
nw kuJ v`s myry nw kuJ v`s qyry [
qyrI mry joVI vy qUM rhyN rMfw,
kdI Pyr AwvyN muV pws myry [

mYnUM cwh dIdwr dI iek vwrI,
mYN vl moV vwgW zrw Fu`k nyVy [
swnUM ihjr muAwmly pey ijhVy,
swfy krm kuv`lVy Awp ByVy [
qyrIAW SOk muh`bqW l`gIAW ny,
swnUM cwiVHAw cw i&rwk byVy [
swnUM pwr aurwr iek swr bixAw,
vy mYN kwsnUM pRIq dy pyc CyVy [

jW ieh pyc CyVy if`Tw Fu`k nyVy,
drd du`K dy lMmVy pey JyVy [
ijnHW dId pRIq dy Kyq bIjy,
AMq iqnHW do nYxW dy hlt gyVy [
ijnHW ieSk dIAW TokrW v`jIAW ny,
QwEN au`KVy Pyr nw vsy KyVy ]4]

(byry=tukVy, ihjr=ivCoVy dw du`K)

5

rvwdwr hYN jy lweIAW XwrIAW dw,
muV ksd kr mu`K idKwvny nUM [
Awpy joVdw hYN joV qoVdw hYN,
Awvy roNidAw ! XwrIAW lwvny nUM [
jy qYN ip`txw isry qy su`Jdw sI,
kwhnUM ipAw sYN ivAwh krwvny nUM [
Gr dy pey DMdy qYnUM ikhy mMdy,
idloN XwrIAW Bu`l Bulwvny nUM [

swQoN Eh cMgI ijhdy nwl ru`JoN,
swnUM ^`q ilKy piqAwvny nUM [
swnUM FyF jwqw Awp cqur bixEN,
g`lW ilKIAW bwl prcwvny nUM [
qyrI cwh E s`Xdw ! moV vwgW,
idloN J`l dvwly vl Awvny nUM [
su`cw pIrhn qy kr bwhuVI E,
drd mMdW dy drd htwvny nUM [

pIrw s`c idAw vy, lwjW r`KidAw vy,
prdy kjidAw AYb Cupwvny nUM [
qyry idl dhIAW qUM bhuV Jbdy,
swfI du`K QIN jwn CuVwvny nUM [
mYN vl AwvIN vwrIAW r`j vyKW,
C`f auzrdwrI ilK phuMcwvny nUM [
jy qUM Awvnw nhIN qy ilK swnUM,
AsIN Awp AweIey drSn pwvny nUM [

ieh BI nhIN mnzUr qy nSr ho ky,
AsIN iPrWgy hwl ivKwvny nUM [
soznwk hoeI idl QIN Awh DUeIN,
zul& Xwr dI h`QIN vl Kwvny nUM [
hovW ^Un bih nYx QIN vgW swrw,
ru`K mihMdI dy jVHIN smwvny nUM [
rucy rMg ho brg qy Xwr Swied,
mnzUr kry pYrIN lwvny nUM [

pYrIN l`igAW dI AMq lwj pwly,
kry Srm swihb lV lwvny nUM [
ieh dUr nwhIN rihm Xwr dy QIN,
AOgunhwr qy &zl kmwvny nUM [
AsIN ieSk zMzIrIAW G`q pYrIN,
ilKIAW ic`TIAW drd sunwvny nUM [
Q`Xw QeI ncwieAw ey soz qyry,
Dmk peI jnUMn bulwvny nUM [

eyDr cVHI bhwr jnUnIAW qy,
bYTw Xwr ^ud qbl vjwvny nUM [
vwjw v`ijAw qy qwrW ih`lIAW ny,
ieSk g`ijAw rmz smJwvny nUM [
rmzW lweIAW nwl AcvwinAW dy,
muV su`qIAW klW jgwvny nUM [
qwr qwr srSwr qy qwb AMdr,
ndI nSy dI cwVH Julwvny nUM [

BirAw dOr Srwb dw ku`l Awilm,
swkI au`iTAw jwm iplwvny nUM [
ruK swkI dy Jlk ivc jwm id`qw,
pIvnhwr dy rUbrU gwvny nUM [
ieSk rohVdw qy rohV swVdw eI,
ndIAW vihMdIAW QIN lwtW cwvny nUM [
AsW Byq khy ivc Kyq rhy,
l`goN kwsnUM A`g sulgwvny nUM [

ieh ieSk hY bihry AmIk Bwrw,
kwhnUM ipAw hYN Byq Pulwvny nUM [
mIAW s`Xdw ! Aw iml, imln qyrw,
dyNdw l`zqW pIvny Kwvny nUM [
swfw pIvnw Kwvnw zihr bixAw,
dm dm KVy hW du`K auTwvny nUM [
qyrw Awvnw hovy jy bhuq muSikl,
mYN vl G`ldy ^q bulwvny nUM [

phuMcy AsW vl ^q bulwvny nUM,
qW iqAwr ho bhWgy Awvny nUM [
ilKIN s`c, kuJ krIN nw k`c mIAW,
ilKIN ^q nwhIN Awzmwvny nUM [
ienkwr jy kryN qUM Awvny QIN,
AsW Awvnw qyry ilAwvny nUM ]5]

(ksd=ierwdw, FyF=mUrK, pIrhn=
jwmw, nSr krnw=prswrnw, soznwk=
sVn vwlI, brg=p`qw, &zl=
audwrqw, jnUMn=pwglpx, rmz=
Byq, AcvwinAW=pytUAW,Bu`KVW,
srSwr=pUrw BirAw, Awilm=sMswr,
bihr=smuMdr, AmIk=fUMGw)

6

bIhU bYTw nIN pRIq dIAW rMgqW nUM,
nvIAW l`gIAW A`j ivc zor hoeIAW [
geIAW b`q^W byt idAW C`pVW qoN,
vVIAW mwlvy vVdIAW hor hoeIAW [
eyQy 'AsIN' Awhy auQy bxy 'AwpW',
jdoN bolIAW hor dIAW hor hoeIAW [
iJxkW cw lweIAW gly lw leIAW,
purwnIAW Cu`tVW cor hoeIAW [

ijnHW ivCu`Vy Xwr nw imly muVky,
Eh lyK nUM roNdIAW Tor hoeIAW [
Eh izMdgI qy zwr zwr roeIAW,
qy Eh bwJ moieAW ivc gor hoeIAW [
izmIAW ijhVIAW dy sweIN CoV bYTy,
ibnW sWB k`lr bMjr Sor hoeIAW [
Eh dwr bkw ivc rihx AYvyN,
ijhVIAW dwr &nw ivc gor hoeIAW [

du`K cu`p cupwqIAW jrn ikauNkr,
ijhVIAW AMdroN s^q purSor hoeIAW [
ijnHW bulbulW gul dI imlI nshq,
tu`ty ipMjry qy KulHI for hoeIAW [
pweI Smw dI cmk prvwinAW ny,
A`KIN nIr BrIAW AwiqS ^or hoeIAW [

ijnHW Awb lY rsw kmwvxy dI,
BwvyN kWgVW sI Eh BI nor hoeIAW [
ijnHW qWG mhbUb dI jwilAw hY,
nwl Awpxy cMd ckor hoeIAW ]6]

(gor=kbr, Sor=Sorw, dwr bkw=
AibnwSI Gr,surg, dwr &nw=
nwSvwn sMswr, purSor=duKI,
nshq=nkhq,^uSbU, AwiqS ^or=
A`g Kwx vwlIAW,lwl-sur^, kWgVW=
kwxIAW, nor=nUr)

7

vweIN TMFIAW Ju`lIAW ru`q bdlI,
leIAW bdlIAW joVIAW drdIAW E [
vwau smyN dI vgI imzwz bdly,
peIAW iv`c qbIAqW srdIAW E [
Ahvl cSm nUM ie`k QIN do id`sx,
qy nsIhqW Asr nw krdIAW E [
vy mYN hor nwhIN qy qUM hor nwhIN,
XwroN mUrqW Asl svrdIAW E [

mwAny ie`k ivc sUrqW &rk BwvyN,
ie`ko ie`k ieh BI dm BrdIAW E [
ijnHW &rk jwqw so Eh Zrk hoey,
Bw iqnHW dy DuroN nwmrdIAW E [
gulzwr bhwr sYNswr dy qy,
A`KIN KulHIAW nSy ivc qrdIAW E [
qUM BI KolH A`KIN nYxW vwilAw E,
ArzW krdIAW Gr dIAW brdIAW E [

iks QIN dUr qusIN iks dy nwl vsoN,
ikhIAW s`jnW ieh bydrdIAW E [
mZrUr hoieEN swQIN dUr hoieEN,
Swied dys ivc So^IAW zrdIAW E [
vyhn l`zqW SOk muh`bqW E,
hor sweIAW ijq ijq hrdIAW E [
lUx qyl imrcW hldI dwl Awtw,
iv`c ienHW dy So^IAW GrdIAW E [

Gr ilaux ivcy jy kuC rihEN bwkI,
gl Awx lg bu`klW qrdIAW E [
vgxoN A`KIAW b`s nw krdIAW E,
nw ieh m`CIAW sbr dy sr dIAW E [
Jbdy phuMc bylI ! hux vylVw eI,
eydUM pry qklI& nw jrdIAW E [
mIAW hwl jMjwl dy pey qYnUM,
jwn jwl kwlI eyDr mrdIAW E [

iv`c su&inAW dy cmkW dyvnw eyN,
suK sOx QIN A`KIAW frdIAW E [
myirAw s`jnw ! swifAW vYrIAW qy,
DwrI qyz qlvwr dI DrdIAW E [
C`f cwr idn Gr idAW DMidAW nUM,
ikhIAW du`K musIbqW GrdIAW E [
iml jw swnUM, vy ! qUM jg jIvyN,
glIAW suMjIAW SOk ngr dIAW E [

Gr dw i&kr idn cwr Bulw idl QIN,
imrbwnIAW r`b kwrIgr dIAW E [
izmyvwr jhwn dy irzk vwhy,
auhdIAW hrnIAW jMglI crdIAW E [
du`K J`lxy nUM ienswn bixAW,
n&s prvrI ^slqW ^r dIAW E [
AsIN s`cIAW KolH suxwvny hW,
ijhIAW AsW byidlW QIN srdIAW E [

pro bwl sV jwx pMKyrUAW dy,
lwtW CutIAW A`j ijgr dIAW E [
prvwz swfw pIrW hOsly qy,
ijvyN So^IAW murZ by-pr dIAW E [
by-prW dIAW So^IAW qVPxw hY,
klmW c`lIAW ijvyN kdr dIAW E [
iv`c sIinAW ibjlIAW ivrh dIAW E,
ij`Qy qwbSW Sor Srr dIAW E [

swnUM &wiedw rMj pRIq dI dw,
sIny SorSW qy ru^ zrdIAW E [
AwhW lMmIAW vWgu inkMimAW E,
AcovweIAW qy isrdrdIAW E [
sohxy Xwr dy Ajy ivc kwr^wny,
nhIN kmI ihswb ivc qrdIAW E [
J`lIN sohixAW E ! zwrI kridAW nUM,
ieh brdIAW &zl dy drdIAW E ]7]

(Ahvl=BYNgI, cSm=A`K,sr=qlwA,
n&s prvrI=Awpxw Awpw pwlxw,
^slqW=AwdqW, ^r=gDw, pro bwl=
KMB, prvwz=aufwrI, murZ=pMCI, kdr=
kwdr, krqwr, qwbSW=grmIAW, Srr=
cMigAwVIAW, ru^=mUMh, zrdI=pIl`qx,
AcovweIAW=A`cvI,bcYnI)

8

jy hYN Xwr myrw mYN vl krIN Pyrw,
eys ijMd dw kuJ ieqbwr nwhIN [
^wkI puqlw klw dw ipMjrw ey,
auifAw BOr qy Pyr drkwr nwhIN [
eyh klw dI qwr qy v`jdw ey,
tu`tI Pyr muV v`jxI qwr nwhIN [
jdoN Pyr muV v`jxI qwr nwhIN,
vylw huxy hY GVI auDwr nwhIN [

ies KVkdy swz dy sMd ivgVy,
mu`l pWvdy iksy bwzwr nwhIN [
mu`l ijnHW dw iksy bwzwr nwhIN,
rvw iqnHW qy krn blkwr nwhIN [
dunIAW kUc mkwm hY rwhIAW dw,
eyQy lMbVy pYr pswr nwhIN [
clwclI dy t`l pey KVkdy ny,
AYvyN kUV dy kot auswr nwhIN [

mYN qYN vWgu auswrdy keI guzry,
ilAw iksy ny k`F bu^wr nwhIN [
pRym nSy dI ijnHW dy Jok idl nUM,
eyh tu`txw joS ^umwr nwhIN [
ijs dw tu`txw joS ^umwr nwhIN,
qlb Es dI bwJ dIdwr nwhIN [
qlb ijs nUM bwJ dIdwr nwhIN [
Eh mYN hI hW myrw idldwr nwhIN [

idldwr nUM nhIN prvwh swfI,
swfy dId dw auh qlbgwr nwhIN [
AsIN bwJ dIdwr by-Awb mwhI,
qpny qVPxy bwJ rozgwr nwhIN [
swnUM z^m ivCoiVAW qyirAW dy,
dyNdy GVI Awrwm krwr nwhIN [
qyz z^m i&rwk dy bylIAw Eie,
AYsI qyz qlvwr dI Dwr nwhIN [

nw qUM lweIAW lw nw jwqIAW E,
swnUM l`gIAW qy qYnUM swr nwhIN [
qyrw s`c dw kOl iekrwr nwhIN,
XwrI lwvxI jwx iSkwr nwhIN [
ijs nwr dw kONq izmyvwr nwhIN,
eyh kONq nwhIN qy auh nwr nwhIN [
ijhVw Xwr dw Xwr Zm^vwr nwhIN,
j`g pu`C dyKo auh kuJ Xwr nwhIN [

jy qUM cwr idn mwlvw C`f AwvyN,
qyrI jwvxI Gs ptvwr nwhIN [
nOkr d`s qUM iks srkwr dw hYN,
pry s`XdoN hor srdwr nwhIN [
swnUM iv`c i&rwk dy mwr nwhIN,
kIqy kOl iekrwr QIN hwr nwhIN [
swfy drd dI suxyN pukwr nwhIN,
pur kwr hY Anq ktwr nwhIN [

jy kr s`c pu`CyN klm h`Q swfy,
klm ijhI BI hor qlvwr nwhIN [
Gwiel krWgy klm dy nwl z^mW,
^wlI jWvdw ielm dw vwr nwhIN [
vgI klm dy z^m nw kdy imtdy,
v`fw klm QIN hor hiQAwr nwhIN [
klm idlW nUM klm kr su`tdI ey,
klm jyf ko bVI pYkwr nwhIN [

d&qr rwz jhwn dy klm ilKdI,
ikhVw Swh iesdw i^dmqgwr nwhIN [
iv`c mulk hkUmqW klm krdI,
KWdI ivc jMg jdl dy hwr nwhIN [
muSkIN zwd gulrMg idldwr zybw,
klm jyf sr msq ingwr nwhIN [
^uSI AYS dw grm bwzwr nwhIN,
ijs bzm ivc klm srdwr nwhIN [

pry klm QIN AYS bhwr nwhIN,
joS klm jyhw lwlw zwr nwhIN [
vihMdw Awb hXwq sr klm dy QIN,
ijhIAW vihx ndIAW kohswr nwhIN [
j&-aul-klm dw jdoN qy rwz KulHw,
klmoN bVI koeI peI pukwr nwhIN [
klm DuroN qy nUr Anvwr AwhI,
nUro nUr hY Srh mInwr nwhIN [

eyQy Srh mInwr qy hSr kihAw,
iks rwz dI klm purkwr nwhIN [
joS idlW dy klm auKwVdI ey,
v`D klm QIN hor sicAwr nwhIN [
n^ry BrI lif`kVI nwz iBMnI,
klm jyhI mhbUb muitAwr nwhIN [
SIrIN su^n nbwq lb klm jyhI,
koeI lwflI Sihd ru^swr nwhIN [

kokb ryz mhqwb qy SmS iqlAq,
klm jyfI koeI zr kwr nwhIN [
Kry Kot zr klb prKxy nUM,
bwJoN klm koeI hor m`Xwr nwhIN [
&Yz klm dy QIN cwr kUt AMdr,
by prvwh iSgwr kbwr nwhIN [
ivc kwr^wny dunIAW dIn vwly,
bwJoN klm swihib ie&q^wr nwhIN [

mYdwn ibAwn dw ault vigAw,
Ajy cSm swfI bydwr nwhIN [
tuirAw mwlvy v`l jw isMD viVAw,
imlI kUMj ivCuMnVI fwr nwhIN [
Zwi&l Xwr QIN plk hoiSAwr nwhIN,
FoeI Es nUM ivc drbwr nwhIN [
swfIAW Z&lqW byVIAW roVHIAW ny,
&zloN r`K lY fob ivckwr nwhIN [

myrIAW kIqIAW v`l nw jw sweIAW,
myry vWgu koeI gunwhgwr nwhIN [
kr &zl qUM &zl hY kwr qyrw,
qyry &zl bwJoN byVw pwr nwhIN [
qyrw nwm Z&Ur rhIm sweIAW,
qyry &zl dy bwJ drkwr nwhIN [
qyrI ho muV hor dy v`l q`ky,
ies QIN hor iPr v`D ^uAwr nwhIN [

s`cy Xwr dw Xwr AZXwr nwhIN,
ijvyN AYn dw ZYn Aauqwr nwhIN [
s`cI pRIq dw pwlxw bhuq muSikl,
musqhk aus dw m`kwr nwhIN [
dId bwz cwhIey jwn bwz hovy,
k`cy Xwr jyhw koiTAwr nwhIN [
k`cy Xwr nUM Xwr nw jwxny hW,
isr Es dy isdk dsqwr nwhIN [

k`cy Xwr dI nzr v`l ZYr jWdI,
Gr Xwr dy kdy AZXwr nwhIN [
dyKo k`c nUM rMgqW cVHdIAW hY,
kdI s`c nUM rMgdI ^wr nwhIN [
iv`c rMgqW vihm dIAW grdSW QIN,
rMg iBMinAw kdI Cutkwr nwhIN [
swfy J`l ny sB ivgwV pweI,
kdy C`ifAw kuJ svwr nwhIN [

jwihl Awp nUM s`t jo mwrdw ey,
kdI koeI duSmn skdw mwr nwhIN [
mIAW s`Xdw ! mwlvy vsidAw E,
lweI qoV nw mrd dI kwr nwhIN [
J`b Aw iml imlx dI cwh swnUM,
qYN ibn izMdgI kuJ mzydwr nwhIN [
jy qUM AMn ivc mwlvy KwvnW eyN,
mrdI Bu`K ivc ieh dXwr nwhIN [

swfw byt qn pyt hY inAwmqW dw,
qyry mwlvy kxk juAwr nwhIN [
qyrw mwlvw rMg qlvIn dw hY,
^uSk id`sdw ivc Anhwr nwhIN [
swfy byt nUM jwx inmkIn mIAW,
AYsw bulbulW nUM gulzwr nwhIN [
vy qUM AWvdw ikauN nhIN imlx swnUM,
peIAW aul&qW mnoN ivswr nwhIN [

v&wdwr ivswrdy Xwr nwhIN,
v&wdwr ho bxyN Z`dwr nwhIN [
Swied ^slqW qyrIAW hor hoeIAW,
rihAw AsW dy nwl ipAwr nwhIN [
Xw qy GroN qYnUM ie`zn nhIN imldw,
dyNdI Cu`tIAW Ajy srkwr nwhIN [
qyrw s&r dw swz iqAwr nwhIN,
swfy drd dw AMq Sumwr nwhIN [

jy qYN drd dy Asr dI ^wr nwhIN,
^q ilKidAW vI swnUM Bwr nwhIN [
AsW Awp ilKxw swnUM Bwr kyhw,
hoxw munSIAW dw imMnqdwr nwhIN [
AsIN ilKWgy jdoN qk nw AwvyN,
Gwtw kwZzW dw bwzwr nwhIN [
swfy dyS ivc kmI nw kwnIAW dI,
klmW GVn QIN h`Q byzwr nwhIN [

rMgw rMg dvwqW dy rMg swfy,
ikhVw swz jo A`j iqAwr nwhIN [
hr rMg ivc rMgqW rMgdy hW,
swfy rMg nUM kdy zMgwr nwhIN [
kdoN iSAr dw kw&IAw qMg swfw,
kdy ivgVdw vzn imkdwr nwhIN [
qkqIh dy iv`c mIzwn quldw,
mqlA hSiv ArUz kjdwr nwhIN [

ivc iekq mwAny vwhd kw&Iey dI,
soc vyK lY ipAw qkrwr nwhIN [
eyh iSAr SaUr QIN dUr BwvyN,
AYpr ishr hY hri& ieSAwr nwhIN [
nok klm dI CwxdI moqIAW nUM,
AYsw Abir nysW gOhr bwr nwhIN [
gOhr ryz do nYx jo AwSkW dy,
rKdy sbr dw kdI SuAwr nwhIN [

eIvyN klm proNvdI kdoN swfI,
lVI moqIAW dI qwro qwr nwhIN [
ienHW moqIAW dI kdr soeI jwxy,
ijsdw ^uSI qy dwro mdwr nwhIN [
ijhVw Awp dyKy nwly Xwr q`ky,
auh ^uSI dy bwJ ihswr nwhIN [
rmzW vgdIAW vyK iks kwrny qy,
kwry hwr Xw ZYr icqwr nwhIN [

nkd dmW dy vxj dw A`j vylw,
iPr l`Bxy idrm-dInwr nwhIN [
muV ic`TIAW ilKxIAW Pyr iks ny,
gOhr hovxy in`q inswr nwhIN [
qyry sYr dw vkq ipAwirAw E,
muV hovxw Pyr s`Xwr nwhIN [
ho izbh kurbwnI idAw mINiFAw E,
eyQoN dOV ky jwh murdwr nwhIN [

rl fwr iv`c kdy mk`ldw vy,
jweIN ^udI qy mu&q isr vwr nwhIN [
CoV mwlvw cwr idn sYr kr lY,
muV l`BxI eyh bhwr nwhIN [
Joky i^zW dy Ju`lxy AMq iek idn,
muV iKlxI eyh gulzwr nwhIN [
eyQy Pyr kd Awvxw s`jxw E,
l`d gey muV imlx vxjwr nwhIN [

eys AMb dy kry qrbUz ikauN kr,
kwiem rhygw ieh Acwr nwhIN [
bydrd nUM drd suxwvxy kI,
Gtxy AsW dy drd AMbwr nwhIN [
jyhw drd du`KW swnUM GyirAw ey,
AYsw cMd nUM kdy prvwr nwhIN [
Xwr suxy nw suxy suxwvxy hW,
htxI ihjr dI eyh bygwr nwhIN [

^q ilKidAW dy d&qr hoey kwly,
lYxI swV ky iksy nsvwr nwhIN [
AsIN Byd swry Pol d`sny hW,
jdoN s`kdy drd shwr nwhIN [
Xwr nhIN auKwVdw rwz idl dy,
AsW vWgu Eh inrw gvwr nwhIN [
aumrW bIqIAW jWdIAW iv`c drdW,
idldwr swfw imlxswr nwhIN [

qyrIAW mMnIAW AsIN krwmqW E,
p`Qr fob ky qoVIAW qwr nwhIN [
swfIAW lweIAW AsW vl lwvnw eyN,
swnUM lwvny QIN ienkwr nwhIN [
m`Qy cMm cmwrW dy mwrdw hYN,
hux sWBdy cMm cmwr nwhIN [
bwhoN pkV ky Pyr jvwb dyvyN,
hoieAw kUV dw vxj vpwr nwhIN [

qyrIAW kIqIAW AsIN mnwvny hW,
qyry idl ivc Ajy ivcwr nwhIN [
swfy drd dI Awh QIN ijgr ikhVw,
ijhVw hoNvdw A`j i&gwr nwhIN [
swfy gl iekbwl dw Ajy ZuMcw,
swfy vYrIAW dI A`KIN ^wr nwhIN [
swfy nwl dIAW bwl iKfWdIAW ny,
swfI ltkdI zul& ^mdwr nwhIN [

ikAw bs swfy, swfy lyK AYvyN,
swnUM P`bdy hwr iSMgwr nwhIN [
suMjy hwr iSMgwr nUM A`g l`gy,
AsW jognW dw Gr bwr nwhIN [
vy mYN nINd ivgu`qIAW bwJ qyry,
gly l`g iek`lVI Twr nwhIN [
ijnHW idlW nUM nSy dI qwr nwhIN,
by bwl hY auh prvwr nwhIN [

imkdwr kI qVPxy PVkxy qy,
kdy hoNvdI f`f aufwr nwhIN [
swnUM drd idAW lSkrW srd kIqw,
aufdw vyiKAw qusW Zubwr nwhIN [
ijvyN ktk &rMg dy mwr Dwvw,
kwbl C`ifAw sxy kMDwr nwhIN [
cVHI &Oj ZnIm i&rwk dy dI,
jIhdy jyf koeI ^Un ^wr nwhIN [

idl dy v`s QIN sbr krwr bwZI,
pwr ho igAw irhw aurwr nwhIN [
rihx hukm rvw ivc dys idl dy,
eyh bwJ i&rwk mu^qwr nwhIN [
qYnUM Xwr ho igAw Arwm swrw,
AsW ijhw koeI A`j bImwr nwhIN [
ijhVw ihjr dy drd dw dy dwrU,
swfy ipMf ivc koeI Aqwr nwhIN [

A`j Azl dy h`Q muhwr swfI,
jy qUM moVnI A`j muhwr nwhIN [
du`K drd swfy guzr gey h`doN,
do cwr sO l`K hzwr nwhIN [
auhdy drd dw AMq Sumwr ikihAw,
ijhdy h`Q ivc Xwr Zm^vwr nwhIN [
drdmMdW dy drd bydrd A`gy,
bwJoN JUT dy lw& Sumwr nwhIN ]8]

(bu^wr=joS, mwhI=m`CI, kONq=kMq,
pqI, pur kwr=isAwxw, klm=kql,
pYkwr=jMg, rwz=Byq, jMg-jdl=
lVweI-iBVweI, muSkI=kwlw, jwd=
zul&W, gulrMg=gulwb vrgw, zybw=
susoiBq, ingwr=bu`q,mwSUk, lwlw
zwr=lwl rMg dw iek Pu`l, Awb
hXwq=AMimRq, sr=isr, kohswr=
phwVI ielwkw, j&-aul-klm=
klm dw Dkw, Anvwr=joqI-srUp,
hSr=prloN, SIrIN=im`TI, nbwq=
imSrI, kokb ryz=tu`tdw qwrw,
mhqwb=cMn, SmS=sUrj, iqlAq=
nzwrw, zrkwr=sonw, klb=idl,
&Yz=b^iSS, iSgwr=Cotw, kbwr=
v`fw, ie&q^wr=mwxXog, bydwr=
jwgxw, Z&Ur=b^Sxhwr, AZXwr=
ZYr, musqhk=h`kdwr, grdS=c`kr,
dXwr=dyS,ielwkw, qlvIn=rMg
brMgw, Anhwh=ndIAW-nwly, ie`zn=
iejwzq, byzwr=duKI, zMgwr=jMgwl,
kw&IAw=qukWq, qkqIh=AnupRws,
mIzwn=joV,nwp-qol, hSiv=&jUl
mzmUn, ArUz=ipMgl, kjdwr=nuks
vwlw, vwhd=ie`ko, ishr=jwdU,
ieSAwr=l&zI hunr, nysW=ihzrI
sMn muqwbk s`qvW mhInw, kihMdy ny
ies mhIny mINh ivc svWqI bUMdW
ifgdIAW hn, gOhr bwr=moqIAW
dI vrKw krn vwlw, gOhr ryz=
moqIAW vrgy hMJU fygx vwly, SuAwr=
Awdq, dwro mdwr=Awsrw, ihswr=
ik`lw, idrm,dInwr=krMsI dw nW,
s`Xwr=kw&lw, i&gwr=z^mI, ZuMcw=
klI,fofI, ktk &rMg=pihly A&gwn
Xu`D (1839-40) v`l ieSwrw hY,
ZnIm=duSmx, lw&=g`p)

9

jwxn BrI qklI& QIN g`l swfI,
GoVy ieSk jo hoey svwr nwhIN [
Swied mSrkoN A`j kl qusIN cVHdw
qkdy hovsoN kuJ iesrwr nwhIN [
du`mdwr qwrw ciVHAw mwlvy qy,
AwiqS bwz dw ieh Anwr nwhIN [
lWbU bwl i&rwk dy KVHw hoieAw,
swfw lyK dyKo swzgwr nwhIN [

qyry dys auqy GtW Cwie rhIAW,
bwJoN Awh vwlI DuMdU kwr nwhIN [
idl ivc jwnIAW hovsI Xwd swfy,
Ajy nYx roNdy zwro zwr nwhIN [
swfIAW roz mIswk dIAW l`gIAW dw,
lwvnhwr bwJoN jwnnhwr nwhIN [
kot sbr dy ieSk vIrwn kIqy,
nzrI AWvdw A`j imAmwr nwhIN [

ijhVw moV ^vrnkW qoN kry kwiem,
nyVy v`sdw Eh suinAwr nwhIN [
swnUM Awsrw nhIN mhbUb bwJoN,
swfw hor QIN kuJ srokwr nwhIN [
dm dm &zl dI Aws inrwisAW nUM,
Xwr isr& j`bwr khwr nwhIN [
kj &ihm klwm dy islisly nUM,
dyK kihxgy ieh hmvwr nwhIN [

hmvwr klwm dw islislw hY,
kIqw ieSk ny kUV iezhwr nwhIN [
iezhwr jy ieSk dw kUV huMdw,
imldw ieSk nUM eyfw AShwr nwhIN [
by-drd ^ud rwz nw pWvdw hY,
bydrd QIN hor buirAwr nwhIN [
by-mzw quAwm by-drd dw hY,
EhdI dwl ivc imrc vswr nwhIN [

auh dIAW srd qnUr dIAW k`cIAW hY,
auhdw p`k auqy ie^iqAwr nwhIN [
qwau dyK qnUr qn Awpxy dw,
eyh Pyr muV l`Bxw vwr nwhIN [
cwVH ckmkw A`g sulgw Xwrw,
qyry rihxgy ikbr hMkwr nwhIN [
jdoN vgy qn cr^ lqwie&W dw,
mOj GtygI eys sMDwr nwhIN [

qYnUM vihm ie&lws dy cor kIqw,
by-^br hYN qUM nwdwr nwhIN [
KolH vyK md&Un ^zwinAW dw,
rihxI AMq mwXw musqAwr nwhIN [
DrIAW vyK iemwnqW ivc qyry,
KweIN hovnw hY qYnUM Awr nwhIN [
by-qrs aunHW suK vsidAW dw,
du`K ijnHW nUM ipAw dm cwr nwhIN [

du`K ijnHW nUM ipAw dm cwr nwhIN,
swfI smJ auh Aihilgu&qwr nwhIN [
swfy dys v`sy, swfI g`l smJy,
ihMdI smJdy Aihl qwqwr nwhIN [
lohwr dw kMm lohwr jwxy,
huMdI zrgrI bwJ suinAwr nwhIN [
AwhIN drd i&rwk dIAW vyK Xwrw,
iekdUM vgdIAW bMnH kqwr nwhIN [

idloN drd ivCoVy dy lu`itAW nUM,
joS auTdy ikvyN eIswr nwhIN [
vy mYN ikvyN ^brW lwtW iv`c sIny,
ies QIN v`D hux s`c inqwr nwhIN [
Xwr pVHy nw pVHy ^q nwl drdW,
myrI klm nUM Ajy KilHAwr nwhIN ]9]

(mSrk=pUrb, iesrwr=Byd, mIswk=
Dur drgwh, imAmwr=rwj imsqRI,
^vrnkW=bYbIlonIAw dw SwhI mihl,
srokwr=sMbMD, j`bwr=D`kySwh, khwr=
kihr krn vwlw, kj &ihm=QoVHI
smJ vwly, iezhwr=pRgtwvw,
AShwr=mShUrI, quAwm=Kwxw,
ckmkw=cmk p`Qr, ikbr=hMkwr,
cr^=rySmI Dwgw, lqwie&=nrm,
sMDwr=sMDwrw, ie&lws=ZrIbI,
nwdwr=kMgwl, md&Un=d`ibAw
hoieAw ^zwnw, mwXw=swmwn,
musqAwr=mMigAw hoieAw, Awr=
Srm, Aihilgu&qwr=bolx iv`c
cqur, zrgrI=sony dw kMm, eIswr=
kurbwnI)

10

klm qyz zubwn ivCuMinAW dI,
jOlW mwrdI quMd svwrIAW qy [
sWBI geI nw klm du`K BMinAW dI,
sBnW munSIAW hor ptvwrIAW qy [
eys sdr dI iSsq QIN dUr cwrw,
P`t k`txy hukm ^uAwrIAW qy [
eyQy iknHy nw irSvqW dyxIAW hY,
qy nw phuMcxw h`Q kuAwrIAW qy [

eyh klm ispurd mYN fr geIAW,
ijMd ijnHW dI qyZ dIAW DwrIAW qy [
ijhVy tury &nwh dIAW mMzlW nUM,
d&qr l`d musIbqW BwrIAW qy [
ijnHW suK qy duK nUM iek jwqw,
E hs rhy AwpxIAW XwrIAW qy [
rMgw rMg dy rMg hMFWvdI hY,
Xk rMg dIAW hyT AmwrIAW qy [

AsW ic`TIAW ilKIAW vrjny nUM,
gu`JI rhI nw Kyl iKlwrIAW qy [
AsW Kyl dw ijnHW ny Byq pwieAw,
Eh ru`T gey bwzIAW hwrIAW qy [
jy mYN koJVI sOkxy hsdIey nI,
n`k cwVH nwhIN idloN vwrIAW qy [
AMq nzr hY kONq lif`kVy dI,
Cyj BrdIAW qy piqAwrIAW qy [

ic`kV BrIAW nUM Xwr gl lWvdw hY,
ieqbwr nw kuJ iSMgwrIAW qy [
kurbwn idl jwn sd`kVy nI,
Xwr rihm krdw AOgxhwrIAW qy [
&irAwd E bylIAw ! leIN swrW,
krIN rihm i&rwk dIAW mwrIAW qy [
Gr au`jVy v`sx jy krIN Pyrw,
kwrI pvy ielwj bImwrIAW qy [

mYN khW kI Xwr qy vwrIAW mYN,
blik XwrIAW ku`l ipAwrIAW qy [
ijnHW d^l drbwr mnzUrIAW dw,
nzr iqnHW dI nhIN srdwrIAW qy [
ijnHW qyZ-ey-i&rwk dy z^m J`ly,
auh sYd kurbwn iSkwrIAW qy [
soizS ieSk dI nUM nhIN TMF imlxI,
nhIN su Awb cSm dIAW qwrIAW qy [

swfy drd dIAW vjdIAW rihx qwrW,
jW lg XwrW nUM hOslw XwrIAW qy [
suK v`sidAw s`jxw ! du`K suxky,
Pyrw G`q jw mno ivswrIAW qy [
v`jy j`tW dw swz ingwr dysI,
qyry drd dIAW joS ^umwrIAW qy [
h`Q leIN qMbUr ^q pVHIN swfw,
hr rMg dIAW cwVH aufwrIAW qy [

AsIN cup cup XwrIAW lweIAW sn,
ipAw gwvxw nwl qMbwrIAW qy [
vwh vwh E s`Xdw myirAw E,
ipAw t`pxw idnyN duSvwrIAW qy [
DMn Bwg EnHW ijnHW drd nwhw,
AYvyN lyK sI AsW aurhwrIAW qy ]10]

(jOlW=CV`py, Xk=ie`k, kwrI=fMUMGw,
sYd=iSkwr hox vwlw, soizS=sVI
hoeI QW, qMbwrIAW=qMbUrw, aurhwrIAW=
idl-F`TIAW)

11

AMq cwhIey Xwr sI eyho ijhy,
AsW jyhIAW by-SaUrIAW dy [
iv`c aunHW dIAW r`sIAW soNhdIAW hn,
Pu`mx aunhW dy glW ivc BUrIAW dy [
Xwr ijnHW dy kUVIAW ^slqW dy,
mzW iqnHW nUM v`CIAW hUrIAW dy [
s`tW J`l mukwbly Pyr krny,
eyh hOsly pUirAW sUirAW dy [

ijnHW ku`qIAW pwlIAW iv`c bu`kl,
mUMh cuMmxy pey kqUirAW dy [
ijnHW mMdIAW vwdIAW ivc vwsw,
bwz Awvxy nhIN ibn GUirAW dy [
ijnHW rog purwxy dI rVk sIqI,
du`K jwvxy nhIN GMgUirAW dy [
swfy du`K nw gey l`K joS mwry,
eyho joS sI bydsqUirAW dy [

ivhVy vsl dy d`s duK bhuq pwey,
mu`kdy pYr nw kMn KzUirAW dy [
ic`q cwt kmwaU dIAW pUrIAW dI,
pey cUsny rs DqUirAW dy [
rMj iq`b dw ielm mYN Xwd kIqw,
rMg dyKIey pey krUirAW dy ]11]

(^slqW=suBwau, krUrw=pySwb)

12

ndIAW nYxW dIAW A`j au`Cl AweIAW,
AsIN s&r iqAwrIAW lweIAW hY [
lWbU ibgV judweIAW lwieAw hY,
^brW sbr dIAW swV isDweIAW hY [
qyry ^qW nUM s`c kr jwixAW sI,
ic`TIAW moV jvwb dIAW pweIAW hY [
jy qUM AsW nUM imlx nUM JUrdw eyN,
eyDr bldIAW dUx svweIAW hY [

qUM qwrU mYN vwrIAW j`g jIvyN,
leIAW qyrIAW AsIN blweIAW hY [
swnUM Awx iml imlx idAw SONkIAw E,
qYNQIN v`D swnUM A`covweIAW hY [
qYnUM cwie swfw swnUM cwie qyrw,
dohW idlW nUM soz judweIAW hY [
muMqizr dy dys qy G`q Pyrw,
AsIN grdnW Awp invweIAW hY [

AsIN KVy aufIkdy rwh qyrw,
swfy dyNvdy nYx duhweIAW hY [
hwl hwl E s`jxw ! hwl vyKIN,
hwl AsW dw imsl sOdweIAW hY [
AsIN A`KIN dIAW DIrIAW GolIAW hY,
KolH ivc dvwq aultweIAW hY [
AsIN ic`TIAW ilK pucweIAW hY,
qUM qW vwc ky pwV gvweIAW hY [

Xwr ! qyrIAW by-prvwhIAW ny,
swfIAW rVkdIAW hor rVkweIAW hY [
eyh iesqZ&wrIAW qyrIAW hY,
eyh BVkdIAW hor BVkweIAW hY [
nkS zw&rwnI ieSk Xwr dy ny,
lwtW bwl idl ivc cmkweIAW hY [
jYN vl nzr vgdI jlvw Xwr dw hY,
Ajy Xwr nUM by-prvwhIAW hY [

nUir lwimAW ivc idmwZ risAw,
dyNdw isdk nUM sw& s&weIAW hY [
ies jwimAW nUr dI lihr AMdr,
ndIAW nUr dIAW ^Ub vgweIAW hY [
jy mYN h`Q qyry qUM kd dUr mYNQIN,
mYN qW kihMdIAW qy p`CoqweIAW hY [
Awpy Awp qoN bwzIAW lweIAW hY,
Awpy dyKIAW Awp idKwweIAW hY ]12]

(muMqizr=aufIkvwn, imsl=vWgUM,
iesqZ&wrIAW=mw&I dIAW b^iSSW,
nUir lwimAW=cmkx vwlw pRkwS,
jwimAW=sB QW)

13

AsIN drd dy bihr dy moqIAW QIN,
lVIAW imzZW dI nok proqIAW hY [
jW lg soz i&rwk dy qpny nUM,
ro ro ^Un ivc A`KIAW DoqIAW hY [
mIAW s`Xdw imlyN nw jdoN qwkr,
swfIAW SorSW qm nw hoqIAW hY [
DMdy drd dy grd dIAW BrqIAW QIN,
nihrW vgdIAW Atk KloqIAW hY [

fwk^wny dI ivc sMdUkcI dy
AsIN ilK ilK ic`TIAW qoqIAW hY [
qyry mwlvy qy AsIN idny rwqIN,
&OjW idly dy drd dIAW FoqIAW hY [
by-drdW QIN drd dI dwd lYxI,
AsIN AwauvnW KWgrW coqIAW hY [
Awdmzwd dy ivc ^mIir dihSq,
qwau cwVH qbIAqW moqIAW hY [

hzrq ieSk vwlI drd ikSq gwrI,
AsIN dOr-ey-hlW ivc joqIAW hY [
Xk rMg dy bihr-ey-&nw AMdr,
id`k dwrIAW roVH ivgoqIAW hY [
eyh i&rwk dIAW dUr gvweIAW BI,
Awi^r jmw ivc Awx smoqIAW hY [
Ajy im`nqW nwl blwvny hW,
nokW qwn dIAW Pyr ProqIAW hY [

jy qUM nw AwieAw AsIN Pyr eIvyN,
gly BMn dIAW c`kIAW JoqIAW hY [
dyK ^q Zulwm rsUl dy nUM,
ivc mwlvy A`KIAW roqIAW hY ]13]

(bihr=smuMdr, imzZW=A`KW
dI DIrI,plkW, soz=drd, qm=
^qm, qoqIAW=qoxw,TUs TUs ky
Brnw, KWgrW=KWgVW, ^mIir
dihSq=fr dw suBwau, moqIAW=
guMnH id`qIAW, ikSq gwrI=KyqI
bwVI, dOr-ey-hlW=hlW dI pwl,
bihr-ey-&nw=nwSvwn dunIAW
rUpI smuMdr, vgoqIAW=vgweIAW)

14

hoeIAW mu`dqW ieSk dI lwt sozW,
swfy idl qy mOjW mwxdI sI [
sIny ivc aufwrIAW mwrdI sI,
^rmn soieAw nw brk dI bwx dI sI [
sdmwgwh blw dI jwn swfI,
hmdoS ikbrIAq dI Xwn dI sI [
DuMdUkwr AMDyrVI soz vwlI,
grd drd dI ijgr ivc CwxdI sI [

hmzwd Almws dy jwn swfI,
Awhnodoz brmI qrKwn dI sI [
sMgIn idl tuMb provny nUM,
isr eysdy qy qyzI swx dI sI [
l`gI rVkny jW idly ijgr AMdr,
m`KI zihr BrI ^UnI Dwn dI sI [
z^m rVikAw qy idl DVikAw sI,
hoS Zum ho geI AOswn dI sI [

jwn soz jo kqVI soz vwlI,
drdoN sbr krwr nUM rwn dI sI [
ciVHAw qwau svwrIAW Suqr Ku`Qw,
qy nw Suqr nUM Suqr plwn dI sI [
v`jIAW dsqkW nwl AMguSqgW dy,
J`lI lihr ijauN BIq mswn dI sI [
cSmw swrw ierwd qoN mOj v`gI,
hoeI qr bqr &sl ikrswn dI sI [

Cu`tIAW Awh idl ^vwh klyjVy QIN,
ijhVI iv`c sIny qMbU qwxdI sI [
qW mYN k`F bu^wr du`K kOl G`ly,
jWdI tu`tdI nYx dI pRwn dI sI [
swfI jwn kurbwn ho rhI Xwrw,
AMq dyK lY h`k pCwn dI sI ]14]

(^rmn=KlvwVw, brk=ibjlI,
hmdoS=brwbr dw swQI,
ikbrIAq=bzurgI, hmzwd=nwl
jMmI, Almws=hIrw, Awhnodoz=
lohw cIrn vwlI, AOswn=Akl,
Suqr=aUT, dsqkW=qwVIAW,
AMguSqgW=auNglIAW, cSmw
swrw ierwd=ij`Qy bhuqy cSmy hox)

15

Awilm puroN vl mwlvy turI ic`TI,
hux rihAw nw vkq qw^Ir dw hY [
swfy ilKy qy iksy ny rovnw eIN,
v`l c`ilAw qIr qkdIr dw hY [
idl dy joS dy ^Un dw rMg KulHw,
^wk ihjr dI pwk qsvIr dw hY [
ies sbz qr brg dw rMg ^UnI,
KolH dyiKAw rwz l&gIr dw hY [

q&sIr ies rwz dI idlW AMdr,
DrdI ^vwb mYN hukm qwbIr dw hY [
qwbIr ies ^vwb dI ^vwb dwiem,
pwbMd jnUn zMzIr dw hY [
kIqw ^qm klwm dy islisly nUM,
A`gy ^O& hux Aml kjIr dw hY [
kwiem rhI inmwz jy ieSk vwlI,
jwx &zl krIm kdIr dw hY [

jwnI Xwr dI iv`c dukwn bih ky,
ipAw eyh ieq&wk qhrIr dw hY [
drdIN Bry idl mJ luh`j dy ny,
ro ro foilHAw rMg qwsIr dw hY [
A`KIN duKdIAW nwl mYN ^q iliKAw,
do pihr dw vkq idn pIr dw hY [
A`j A`TvIN mwh muh`rmoN hY,
sdI qyrHvIN swl A^Ir dw hY ]15]

(qw^Ir=dyr,brg=p`qw, l&gIr=
DUMAW, q&sIr=^ulwsw, mYN=iv`c,
qwbIr=supny dw Pl d`sxw, kdIr=
kwdr, qhrIr=ilKxw, luh`j=luJdy,
pIr=somvwr, mwh=mhInw)