Punjabi Kavita
Avtar Singh Azad
Punjabi Kavita
Punjabi Kavita
  

Punjabi Poetry of Avtar Singh Azad

pMjwbI kivqw Avqwr isMG Awzwd

vwr jMg-cmkOr

mwrU surW auTweIAW, v`j pey ngwry [
swmHxy ho ky mOq dy XoDy bu`kwry [
iK`do vWgUM DVW qoN isr qyZ auqwry [
F`Ty qy keI Fih rhy ny, burj munwry [
loQW lhU ivc qrdIAW, hoxI huMkwry [
kVk kmwnW auTIAW, PnIAr SuMkwry [
AMbr pey kMbWvdy, juAwnW dy nwAry [
Gwiel Kwx GumwtIAW, AYauN if`gx ivcwry
ijvyN SrwbI msq ho if`g hoS ivswry ]1]

iek iDr s`cw siqgurU, sMg sUry cwlI [
iek iDr l`KW muZl dl, Cwey Gt-kwlI [
Et gurW nUM sweIN dI, ilSky mu`K lwlI [
v`fw krky hOslw, auh DnK sMBwlI,
ijs dw su`itAw qIr nw kdy jWdw KwlI [
bwx Es nUM b^Sdy, ruqbw ijs AwlI [
mwrn kdy nw kwier nUM, bIr rs dy pwlI [
au`cy hrK qy sog qoN do j`g dy vwlI [
zulm imtwvx leI hY A`j qyZ auCwlI ]2]

vDy AgWhW mlyrIey, vMgwrW pwauNdy [
kWg vWg ny muZl dl siqgur vl DwauNdy [
qyZW, nyzy, brCIAW, sWgW ilSkwauNdy [
r`qy AMdr joS dy DrqI kMbwauNdy [
'h`QIN PV lO gurU nUM', llkwrW lwauNdy [
vDdw vYrI Aw irhw pie Syr qkwauNdy [
iK`c BgOqy swr dy kMDIN cVH AwauNdy [
kFdw isrI auqWh jo, DrqI ptkwauNdy [
lhU im`J dy vihx ivc duSmx nUM ruVHwauNdy ]3]

eyDr qW isMG sUrmy jOhr idKlw rhy [
EDr s`cy pwqSwh aufxy ny aufw rhy [
pMj pMj iek iek ivc ny pro, jg ivsmw rhy [
cux cux v`fy A&srW gl mOq dy lw rhy [
^vwjy vrgy mhW nIc luk jwn bcw rhy [
frdy hox nw swmHxy ny n`k vFvw rhy [
vyK isMGW dw qyj bl, Jur rhy, pCqw rhy [
lIk luAw vrA`m nUM, mUMh ipCHW BuAw rhy [
Gyrw pw bih jweIey, ieh mqy pkw rhy ]4]

vYrI mUMh iskvwie ky ht gey ipCyry,
lY ilAw k`cI gVHI nUM EhnW ivc Gyry [
bdlW p`lU su`itAw sUrj cOPyry [
rokx kIkx nUr nUM AYpr AMDyry ?
BUey ho imRgwvlI lw PMD Gnyry,
PVnw cwhy Syr nUM, pr ik`Qy jyry !
Bbk ieko hI isMG dI, swh kry auKyry [
s&W sw& ho jWdIAW, ijDr mUMh Pyry [
ivhry ijhVw, Es dy kr dyNdw byry ]5]

cMn ivcwly qwirAW ijauN soBw pwvy [
iqauN isMGW ivc siqgurU s`cw sohwvy [
ieh gurmqw hY ho irhw, kIqw kI jwvy ?
ikhVw gVHIEN bwhr jw vrA`m ivKwvy ?
kuJ icr bwAd iek g`BrU, ipV cuMgI lwvy [
bl bl au`Ty joS ivc, jwmy nw mwvy [
qyZw aus dw imAwn 'coN bwhr ipAw Awvy [
ilSk Es dy m`Qy dI sUrj sihmwvy [
blI ipqw dw pu`q auh, dunIAW js gwvy ]6]

AwKy-'siqgur pwqSwh mYN qyrw jwieAw [
ApxI CwEN hyT qUM r`iKAw, lifAwieAw [
vifAwieAw, dulrwieAw, suK-AYS BugwieAw [
su&ny AMdr nw kdy m`Qy v`t pwieAw [
r`iKAw nwauN 'AjIq', qUM AjIq bxwieAw [
vylw AwieAw Aml dw, mYN snmuK AwieAw [
brkq dy ky AwpxI klgIDr rwieAw,
mYnUM rx ivc Byj qUM, mYN qrlw pwieAw [
mrnoN kdy nw frWgw, jy QwpVw lwieAw' ]7]

A`gy ho mUMh cuMmdy, kMf QwpI lwauNdy [
'Swvw ! pu`qR isMG dy !!' mu`KoN PrmwauNdy [
gwqry dy ivc Awp auT qlvwr ny pwauNdy [
pw ky j`PI AMqlI, Ardws suDwauNdy [
qy Pyr Awpxy lwl nUM aupdyS suxwauNdy,
'snmuK vIrW jUiJAW, idEqy js gwauNdy [
mrdy jo ny Drm leI, mr jIvn pwauNdy [
pr jo dyNdy ip`T ny, kul nUM SrmwauNdy [
qW qy pu`qR nw muVIN, iek vI swh AwauNdy ]8]

pI ky qUM duD isMGxI dw hoS sMBwlI,
Awid siqgurU Awp muV kIqI rKvwlI [
sPl juAwnI krn dI ru`q AweI lwlI [
folH Awpxw ^Un qUM Bwrq dy mwlI [
kMgwlI nUM b^S dy iek vyr KuSHwlI [
SkqI qyrI qyZ nUM auh b^SI AwlI [
s&w zulm dI keI vyr ijs A`gy gwlI [
kr bIbw ihMdvwn dI qUM ijMd suKwlI' ]9]

AwigAw lY gur ipqw dI ipV sUrw viVAw [
klgI ijgw suhw irhw, isr moqIAW jiVAw [
zwlm dl nUM vyK ky roh kihrI ciVHAw [
AiVAw jo vI swmHxy auh pl ivc JiVAw [
A`g vrHWdy nYx pie, qyZw h`Q PiVAw [
s`Qr iPry ivCWvdw, lohy ivc miVHAw [
CwlW mwry ic`qrw, kueI svHyN nw KiVAw [
Swhbwz dy nwl hY, kd kwauN liVAw [
lSkr vyKo kwierW dw kIkr ciVHAw ]10]

ibjlI vwkr qyZ zn vD qyZw vwhy [
vwFI iv`c ikswn ijauN v`F lWgy lwhy [
EvyN isMG AjIq ipAw A`j pRlY ilAwey [
isitAW vWgUM DVW qoN isr lwh buVHkwey [
m`c pukwrW jWdIAW, mUMh ijDr BuAwey [
pwxI Pyr nw mMg sky, h`Q ijhnUM lwey [
ipV nUM ipAw suhwg ky, mYdwn bxwey [
vyK mrd dw hOslw, duSmx Srmwey,
jixAw ijs ny blI ieh DMn ! DMn ! auh mW ey ]11]

rIJW lwh lwh sUrmw, AV AV ky lVdw [
ijauN ijauN lgdy Gwau ny, iqauN iqauN roh cVHdw [
nHwqw Apxy lhU nwl, rUp bixAw hVH dw [
rohV iljw irhw pwp nUM, b`ly Eie mrdw !
BUey hoey Syr dI mu`C kOx ey PVdw ?
ikhVw m`cdy BWbVW dI kMnIN KVdw ?
AwauNdw ivc lpyt dy jo vI so sVdw [
ie`ko rylw lohV dw jd cu`ky pVdw,
v`fIAW gYNbrI gylIAW nUM rohV hY KVdw ]12]

BbikAw A`j AjIq isMG, DrqI peI ih`ly [
su`ty &nIAr SUkdy, EhdI Dn^ dy ic`ly [
gUMj au`Ty cmkOr dy lhU rMgy it`ly [
ho gey muZlW sMdVy CxkM|x iF`ly [
jIkr kwly b`dlIN ibjlI peI iv`ly [
AYauN hI siqgur-lwflw, k`F k`F ky ig`ly,
kWgW dyNdy lSkrW ivckwry iT`ly [
s`c mu`c aus vrXwm nUM idEqy nw im`ly [
ijs ny pu`ty jVHW qoN pwpW dy ik`ly ]13]

muZl dlW dy A&srW ieh vyK lVweI [
hYrwnI ivc fu`b ky mUMh auNglI pweI [
gVHI ivcwly siqgurU nYx eyDr lweI,
vyKx Awpxy ^Un dI pwvn grmweI [
pws Kloqy sUrmy kr kr vifAweI [
AwKx-'s`cy pwqSwh ! DMn ! DMn ! kmweI [
qyry bIr-spuqR ny jo qyZ A`j vwhI,
Ehny qyrI kIrqI id`qI kr suAweI [
jIqo jI dI ku`K hY joDy s&lweI ]14]

iqMn ipAwry nwl jo pey qyZW vWhdy,
snmuK hoxoN aunHW dy vYrI GbrWdy [
bwzW vWg auh au`f au`f q`rwrW lWdy [
ibddy zrw nw kwl nUM, rx lu`fI pWdy [
tu`tIAW qyZW lVidAW, brCy ilSkWdy [
burjW jhy juAwn PV pl AMdr FWdy [
gur-suq dI ny Fwl bx mUMhoN mUMh KWdy,
holI Kyfx lhU dI, im`J dy ivc nHWdy [
ieh auh bIr ju Drm dI ny Dujw PihrWdy ]15]

pihr svw qoN vD hI sWgW KVkw ky,
hOlI hOlI sUrmy qury qoV inBw ky [
pYr ipCWh nw r`iKAw, kr snmuK swky [
virAw lwVI mOq nUM sB rIJW lwh ky [
iek iek lVdw sieAW nUM rx ivc iltw ky,
Fyr auswr hY sauN igAw, nv-jIvn pw ky [
Apxy vwh vwh kr rhy, DMn ! DMn ! suxw ky [
mMnx duSmx bIrqw, muV muV vifAw ky [
b^iSS peI AwkwS qoN iehnW vl Jwky ]16]

swQI jdoN ShId ho s`c-KMf isDwey [
hwie ! Gyry ivc qd siqgur-suq Awey [
koml suhl srIr jo Pu`l nUM Srmwey [
nyzIN igAw AVuMibAw, koeI qrs nw Kwey [
pY rhy qIr cuPyirEN, pr nw Gbrwey [
krVy jWdI vwr dy ipAw h`Q ivKwey [
ijDr nzr BuAWvdw pRlY mc jwey [
nINd sdIvI lYx leI, ipAw syj sjwey [
isr sYNkVy hyT su`t sauN i&kr imtwey ]17]

su`qw vyK AjIq isMG, klgIDr suAwmI,
C`f jYkwrw AwKdy, 'DMn ! AMqr jwmI !
DoqI myry ^Un ny vg auh bdnwmI,
ijs qoN Bwrq vrS nUM hY imlI ZulwmI [
A`j pqw hY l`g igAw KwsIN qy AmIN,
myry isMG-AwdrS ivc hY rqw nw ^wmI [
mYN nhIN loVI AxK dI hovy nIlwmI,
qn, mn, Dn srvsv dI kIqI kurbwnI [
lwj myrI hY r`K leI suq dI vrXwmI' ]18]

klgIDr dw lwflw iek hor sjIlw,
ipAwrw nwm juJwr isMG, joDw AxKIlw [
m`s n iB`jI hY Ajy, AMg AMg mtkIlw [
nUrI muKVw vyK ky pey sUrj pIlw [
klgI sIs suhw rhI, gBrU gBrIlw [
ho igAw vIr ShId vyK auiTAw rMgIlw [
AwigAw mMgy ipqw qoN jMg leI PurqIlw,
'mYnUM smr auVIkdw'; AwKy suGVIlw [
kr irhw s`cw pwqSwh ieh Acrj lIlHw ]19]

Apxy AxKI lwl nUM, siqgur gl lwauNdy [
j`PI dy ivc Gu`t ky, nYx nYxIN pwauNdy [
Coty AMgW ivc ny SkqI rumkwauNdy [
Pyr Pyr h`Q kMf qy vIrqv jgwauNdy [
ikvyN vIr rx mMfdy, puq nUM bqlwauNdy [
muVnw Syr n jwxdw, muKoN &rmwauNdy,
kihMdy-'pu`q Swhbwz dy, jd Jpt clwauNdy;
rMg nvW AwkwS nUM dy jg ivsmwauNdy ]20]

quirAw b`cw Syr dw lwauNdw llkwrW [
rx ivc ijauN hI auqirAw geIAW pY pukwrW [
pMj ku swQI nwl jo auh DUh qlvwrW,
CWgx l`gy isrW nUM, v`gx lhU DwrW [
kud kud pYx ZnIm qy, pWdy KilHAwrW [
nsIAW A`gy iciqRAW ihrnW dIAW fwrW [
SW SW qIr SuMkwrdy, AxIAW dIAW AwrW,
sIinAW ivcoN pwr ho k`Fx lilAwrW [
DMn isMGW dy hOsly, DMn ! DMn ! ny kwrW ]21]

aufdw iPry juJwr isMG, h`Q KVg ncwey [
pwxI Pyr n mMgdw, ijs nUM Coh jwey [
GoVy sxy svwr nUM AYauN joDw Fwey,
jIkr ruK nUM v`F ky qrKwx ivCwey [
nyzw jd hY sUqdw, DrqI Q`rwey [
ibPry hoey Syr dy jo nyVy Awey,
bx ky burkI kwl dI lhU nwl nuhwey [
vwr ie`k dy nwl auh pMj pro idKlwey [
vyK vIrqw vIr dI vrX`m ivsmwey ]22]

Swvw ZwzI mrd dy, bulblIAW pWdw,
lpk lpk ky Jptdw, SkqI idKlWdw [
cMfI dy prcMf qoN, rx BWbV lWdw,
jogxIAW nUM ^Un dy K`pr pIvWdw [
isr kckol aunHWdVy h`QIN pkVWdw [
ig`dVW, lUmVW leI hY ipAw j`g rcWdw [
iek do kI auh sieAW dy nw kwbU AWdw [
vWhdw qyZ ik sUrmw rIJW ipAw lWhdw [
qyj iehdy blkwr dw nw J`ilAw jWdw ]23]

purzw purzw hoNvdy Aw^r ieh ZwzI,
nwl pugWdy isrW dy, jo lweI bwzI [
iek iek lyitAw sYAW qy, vwh ! ikRSmw swzI [
leI ShIdI dI snd gur-Gr qoN qwzI [
eys Shwdq gwh nUM, FUMF FUMF nmwzI,
mn KuitAwr dI Bulxgy ^udgrzI-AwzI [
ieh auh ny Bv isMD dy bx gey jhwzI,
ijnHW lMGwxy pUr keI ho rzw qy rwzI [
b^SI AMqW qIk geI ienHW aumr-drwzI ]24]

su`qw vyK juJwr isMG siqgur &rmwieAw,
'sweIN ! syvk joV h`Q A`j Sukr mnwieAw [
imlI Amwnq quD nUM sONpI j`g-rwieAw [
i^Awnq kIqI nw rqw, nw rlw rlwieAw [
Sukr ! qyrw qYN leI hI l`gy, DMn ! dwieAw !
myrI kIqI Gwl nUM im`Tw Pl AwieAw [
ikauN kr rKdw pws mYN jo sI quD mwieAw,
vwps qYnUM kridAW, mn nw BrmwieAw [
r`KIN AwpxI imhr dw iehnW qy swieAw ]25]

1. jIvn iek qU&wn

jwgRq dw byqwb sunyhw,
ivgsx dw koeI SOk inrwlw;
mcdIAW AsmwnW nUM CUMhdIAW
lwtW dI inRq-qwn,
jIvn iek qU&wn [

mwrU lihrW dI quiZAwnI,
pOxW dI mUMh-zor rvwnI,
ibjlIAW dI qVPix qoN aupijAw
sd-jINdw Armwn;
jIvn iek qU&wn [

im`tI nUM jW cuMmx lwvy,
Pu`l, klIAW, sbzy lihkwvy,
bdly bRihmMfW dw nkSw,
ies dI hr muskwn,
jIvn iek qU&wn [

rUhW dI hY bwz-aufwrI,
jW by^O& ijhI iek qwrI,
izmIN, AwkwSIN qy nKXqrIN,
eysy dw Gmswn,
jIvn iek qU&wn [

2. ivSv-nwc

fm fm fOrU fmk irhw hY,
ies dy ies gMBIr qwl qy
hovy ipAw auh nwc,

ijs ivc jg-rcnw dI hr SY
Awp muhwrI n`c au`TI hY
vlvly ivc gvwc [

ncx AwkwS, n`cx cMd qwry,
n`cx dyvqw hoS ivswry,
n`cx AwdmI, n`cx mohxIAW
n`cx pey ipswc [

KulI smwDI mhW irSIAW dI,
n`c peI mhW-kwl dI joqI,
n`cy svrg, pqwl;
eys nwc ny kiv-ihrdy ivc
lY AWdw BUcwl [

ieh auh nwc ijdHI srgm 'coN
prlY dy prCwvyN,
kwl-jIB dw rUp vtw ky
bRihmMfW nUM lY rhy ny
Apxy ivc klwvy [

moh-inMdrw KulH geI hY Awpy,
swj smwj purwqnqw dw
guMmdw guMmdw jwpy [
mhW-Asqwcl dI kuK KulHI
n`cdy purIAW, Bvn Es ivc
hYn smweI jWdy [

ho rhy inrwkwr AwkwrI,
mhW suMn dy dys ivcwly,
iPr iek nvIN Azl dI sjxI
hovy peI iqAwrI [

eys nwc ivc n`cdy n`cdy,
mhw-joiq ivc rcdy rcdy,
Aw CyqI guMm jweIey;
qy aus nvIN Azl dI kwnI
ipCly bRhmw pwsoN Koh ky
AwpW hI PV vwhIey [

nvW jgq, nvW dsqUr,
nvyN AsIN, auT nv-pRBwq ivc
nivAW leI bxweIey [

3. ivSv-vydnw

ivSv-vydnw kUk auTI ey,
DrqI dy hr ikxky ivcoN;
Dur pwqwloN, Dur AwkwSoN
bx kMbdI PrXwd;
kOx ju l`By iesdy AMdroN
AnMq risk iPr suAwd ?

dXw ivhUx mnu`K ho igAw,
BuilAw sWJ-ipAwr;
mc geI hw hw kwr cuPyry,
bRihmMfW dy sIinAW ivcoN
auiTAw drd pukwr [

ivSv-swz dI auh mwDurqw,
ijs dw iek iek gIq,
Brdw hYsI suMn mMflIN
suDw meI sMgIq;
hwie Es 'coN A`j inkl rhy,
klvl KWdy qy qVPVWdy
pIVq sogI vYx !

isskIAW, hauky, pIVW cskW,
AQrU, AwhIN, tIsW, kskW,
tutdy qwirAW vWg kMb ky,
drd nwl Aiq ibhbl ho ho,
idlI vydnw kihx [

DrqI qy kuhrwm m`icAw,
AwkwSW ivc iBVn sqwry;
swgrW AMdroN inklx lwtW,
pwqwlW ivc mOq bu`kwry;
kOx suxy hux gIq kvI dy ?
kOx aus nUM dy dwd ?
ivSv-suAwd jd pIVw bx ky
kry ipAw &rXwd !

pUrb dI phu PtdI AMdroN
inrdoSW dw ^Un,
d`s irhw sMkyq nwl ey
ieh hY Eh jnUn:
ijnHyN mnu`Kqw nUM PV koihAw
bx ky mhW mlaUn [

Asqwcl dI sogI lwlI,
sYnq nwl suJwvy mYnUM
sWJIvwlI qoN ibn huMdI,
eIkx hI bd-hwlI [
eys ivSv-vydnw ivcoN
iek jIauNdw Aihsws,
huMdw ipAw hY sw& kvI nUM
mhW hnyrW dI godI ivc
ply ipAw pRkwS [

4. myry swQI

1.

iek bIbw swaU AYfItr,
jo pMqwlIAW qoN nhIN lMiGAw,
pr imhnq dI JMmxI nwl
AYauN jwpy ijauN aumr Es dI ivcoN
JV gey ny sT swl [

myz au`qy idn Br isr su`tI
nYxW rwhIN r`q vgWdw,
iksy mSIn vWg h`Q aus dw,
kwgzW auqy klm clWdw [

isAwl, aunHwly, sMJ, svyry,
lyKW leI, khwxIAW dy leI,
auh rihMdw, Zlqwn !
mxW mUMhIN kwgz ilK Q`kI,
hwie ! Es dI jwn [

2.

mwVUAw ijhw Xuvk ie`k hY,
ijs dI DOx auqy hY pY igAw
pMj b`icAW, bIvI dw Bwr,
puMgrn qoN pihlW hI sauN gey
ijs dy jvwn Armwn !

tu`tI jhI pqlUn AVw,
idn Br l`qW mwr mwr ky
hY Suhdw Q`k jWdw;
iek DnI dw pyt Brn leI,
Awp AD-Bu`Kw rih ky
keI AmIrW dy bUihAW qy
jw jw qrlw pWdw [

imhnq nwl srIr Es dw
kwny vWgUM kuiVAw,
Awmdn QoVHI, Krc vDIk,
^Un suk igAw nwVW ivcoN,
DnK vWg l`k auiVAw [

3.

iek klrk mYnyjr kih ky
ijs nUM tplw lwieAw;
pIlw mUMh, qy ijs dy nYx,
iksy aujwV Kf`l vwkrW
fUMGy idsdy hYn [

icTIAW ilK ilK, tweIp kr kr
hwirAw, hMiBAw, huitAw,
^uddwrI, AwzwdI vyc,

5.

klrk, AYfItr, kMpwzItr
ieh swry mzdUr,
iek mZrUr DnI nUM kr rhy
AwpxI ilAwkq,
AwpxI imhnq nwl
hor mZrUr [

mihl audHy Asmwn GrUMdy,
drjnW bYNkW nwl Es dw
c`ly ipAw ivhwr,
is`Dy mUMh aupjwaUAW nwl,
g`l krnI vI h`qk smJy,
kYsI aultI kwr !

6.

mYN vyKW Aw irhw Bucwl,
nw mzdUro qusIN Gwbro,
eys Bucwl bdl hY dyxI,
ipClI swrI cwl [

imhnq nUM siqkwr imlygw,
ikrqI dw BMfwr Brygw,
^Un pIxIAW jokW h`QoN,
iml jwaU Cutkwrw [

hr pwsy gUMjygw vIro,
quhwfI imhnq qy purSwrQ dw,
nwArw Aq ipAwrw [

5. by-drdI

hsI bsMq, klI muskweI,
mqvwly BMvrW mDu pI ky,
pRIq-rwgnI gweI [

iek pwsy sMvrI bnrwie,
Kylx l`gy pwxI,
dUjy pwsy kvI vyKdw,
pqlIAW JIqW QwxI:
DDk rhIAW lwtW ivckwry
suMdrqw JulsweI [

qy ieh drd aupjwaU JwkI
qik koiel kurlweI [
sohxIAW nwrW, kUly bwl,
mOq dIAW dwVHW ivckwry,
pIh irhw mhW kwl [
nw koeI qrs qy nw hmdrdI,
vWg ipswcxIAW dy nc rhI
kl-jIBI by-drdI [

6. aufIk

ipAwr ACoh,
bydwZ suMdrqw,
Awpo ivc kiVMgVI pweI
folH rhy gumrwhIAW [

puqlIAW nYx nSIilAW dIAW,
dUr vil`KIN iksy is`k rhy
s`jx nUM gl nwl lwx leI
sDrIN Br aumHlweIAW [

pRIq-AimRq pIvx leI bulHIAW,
sUqvIAW qy nrm gulwbI,
jwpx peIAW
ju`gW qoN iqrhweIAW [

An-dyKy, An-mwxy
jvwn husn dIAW ilSkW,
jwgdy ArmwnW gl lgIAW
mcln qy hn AweIAW [

7. myrw gIq

muqrMnm risk ihloirAW nUM,
mUMh-zor idlI ArmwnW nUM,
n`cdy BwvW dy ivc smo,
mYN Awp muhwrw gwx l`gw [

qU&wn koeI vlvilAW dw,
pRIqW dI gody pilAW dw,
ibhbl qwnW dw rUp vtw,
mYnUM Apxy ivc vhwx l`gw [

mYN vihMdw jW, mYN vihMdw jW,
byhoSI ivc kuJ kihMdw jW,
nw pqw ik kI hW AwK irhw,
nhIN ^br ik ikhnUM sunwx l`gw [

auh rUp qs`vr ivc ijhnUM,
mYN roz Azl dy AMikAw sI,
auh eys byhoSI AMdr vI,
Ax-socI hl-cl ilAwx l`gw [

ilSkwr ijDr auh pWdw ey,
l`K moAjzw ho ho jWdw ey,
jwdU aunHW nYx nSIilAW dw,
hr ikxky nUM niSAwx l`gw [

ieh sUrj, ieh cMn, ieh qwry,
myrw gIq-Asr lY ky swry,
n`c rhy AnMq Awid qoN hn,
mYN A`j ieh rwz auGVwx l`gw [

myrI ivsmwdI suMdrqw,
mn-mohk rUh dI inrmlqw,
inKrI hY iPr sjrweI lY,
hVH jlivAW dw jy Awx l`gw [

8. gUMj rhIAW ny

mYN AwkwSW dy mMflW qoN au`cw iPrW,
mYN purIAW, niKAqrW dy AMdr suxW;
gUMj rhIAW ny myry gIq dIAW surW [

mYN aufdw jwvW, mYN aufdw jwvW,
ij`Qy cwhW bhW, ij`Qy cwhW rhW [
mYN AMqW dIAW h`dW ku`l qoVIAW,
hux AnMqW dy dys gwvW, n`cW, iKVW [

mYN ipAwr ivc ipAwry dw hI rUp bixAW,
qwhIeyN h`s Esy vWg bRihmMf nUM hsW [
mYN nw loV pRqIqW sUrjW qy cMnW dI,
joq Awpxy AMdr jgI in`q mYN qkW [

pRIq cuMmxW ny imtI myrI cuMm cuMm ky,
ipAwr-SbnmW ny Ehdy ivc guMm guMmky,
mYnUM AwiKAw sMgIq nwl mMfl BrW [
myry nYxW ny j`PI ivc ilAw Es nUM,
ijdHy srUr nSy ivc ipAw aufwrIAW lvW [

mYN nhIN l`Bdw iksy dI rMgIn auNglI,
nw mYN kwlIAW zul&W ivc b`JxW chW [
mYN qW Awp auh rMgIn ijdHIAW rMgxW,
hr SY nUM rMgIn ny bxWdIAW peIAW [

mYN AwkwSW dy mMflW qoN au`cw iPrW,
mYN purIAW, niKAqrW dy AMdr suxW;
gUMj rhIAW ny myry gIq dIAW surW [

9. kvI dw iglw

iksy nvyN rUhW dy dys,
ie`ko mwr hMBlw kvI rUh phuMcI,
lY Awpxw inrwlw sMdys [

ilS ilS krdw kvI dw m`Qw,
cWdIEN ic`ty kys,
nYxW ivc &rXwd JwkdI
bulHW 'coN drd klyS [

Fly peI nivAW qwirAW dI joqnw,
ho rhI AnykW cMdW dI swjxW,
nivAW isAwirAW nUM nvyN bRihmMf leI
nvW bRhmw irhw swj [
vyK ieh nzwrw kvI cIK mwr kUikAw :
"ikhVw auh ksUr ijdHy leI purwxy jgq ivc
myrI eys Awqmw nUM hwie ! igAw ptikAw ?

klHy dy smuMdrW dI mwrU quiZAwnI ivc
idny rwq A`Ty pihr cI^W irhw mwrdw;
ieSk-ieSk, ipAwr-ipAwr,
pRIq mYN pukwrdw,
Q`k igAw; AYpr auh myry im`Ty bol;
DrqI purwxI dy purwxy vsnIkW ny,
kr Ax-suxy id`qy im`tI ivc rol !

sdIAW qoN pihlW mYnUM id`qw igAw Akwr,
luikAW BivKqW dy suPinAW nUM AMikAw
myrI Awqmw dI kwnI dI hulwr [

ieh vI ijhVy qwry qy isAwry pey swjdy ho,
Awpxy qoN mYnUM ny purwxy swry jwpdy,
ikauNik ijhVy q`qW nwl rcnw ienHW dI hovy,
aunHW 'coN purwxy AMS swP pey ny Jwkdy [

guMm jwvy ipClI swmgrI qy swj,
nivAW q`qW dy pYroN nvW bRihmMf sjy
ijdHy ivc hovy inrw sWJ dw hI rwj [

Es dys ivc mYN hs hs jwvWgw,
sjry ipAwr dw qRwnw jw suxwvWgw,
n`cWgw lY lY suAwd;
AYpr nw jwxw auh inrwlw dys kvI leI
hovygw kdoN Awbwd !