Punjabi Kavita
Hashim Shah
Punjabi Kavita
Punjabi Kavita
  

Shirin Farhad Hashim Shah

ipRQmy ausqiq swihb dI-

swihb r`bu kwrIgr AzlI, kudriq Apr Apwrw [
hr hr idl ivc nUr ausy dw, pr auh Awp inAwrw [1[

iek dwqw sB jgq iBKwrI, kul ^lkW dw vwlI [
igx igx irzk pucwvy sBnW, koie n rihMdw KwlI [2[

nwgr m`C kuMmy jlhoVy, jl ivic rihx hmySw [
qwzw irzk pucwvy EnHW, nw auh krn AMdySw [3[

hwQI Syr pirMdy pMCI, s`p ATUMhy kIVy [
n auh vwhux n auh bIjx, hox n irzkoN BIVy [4[

ikqny hor n igxqI Awvx, suxy n ifTy Bwly [
r`b iqnHW dI gOr kryNdw, nwl muh`biq pwly [5[

iek idn rwq jpyNdy aus nUM, zuhd iebwdq vwly [
Eho luq& aunHW qy krdw, pwis lY s`d bhwly [6[

ieknw bu^l b^IlI pySw, dMdwgIr iznwhI [
pwly r`b FkyNdw pVdy, D`ik sutyNdw nwhI [7[

lK lK rMg rMgW ivc krky, BirAw bwZ jhwnI [
roz ibAMq keI gulzwrW, iKV iKV hovx &wnI [8[

A&lwqUMn iskMdr jyhy, kir kir zor isDwry [
AYvyN hr iek Apxo ApxI, iKiVAw cyq bhwry [9[

hux iek bwZ bhwr AswfI, gulhw ik kMifAwrI ?
Blky hor nvyN lK hosx, mYN qUM kOx ivcwrI [10[

AYf pswry krdw ieh kuC, ku`vq aus dy qweIN [
jo ikCu kry su lwiek aus nUM, auh is&qW dw sweIN [11[

l`K kroV ifgy dr aus dy, pl pl swr lhyhy [
Awvwvrd inmwxy Awijz, hor Aswfy jyhy [12[

ipCly AOr ies smyN kI bwrqw-

ipClw nyk zmwnw Awhw, lok s&weI vwly [
AsIN ^rwb n&s dy ihrsI, jIB imTI idl kwly [13[

Swier SyAr kryNdy Awhy, n&s CurI mUMh Dr kyy [
hr iek suKn ilAwvx bwhr, ^Un AlUdw krky [14[

iPir Eh dsq srw&W pYNdy, hIry su^n proqy [
Ehu srw& ijnHW hQ Apxy, jwn jhwnoN Doqy [15[

iPir auh AYb sbwb su^n dw, l`Bdy nwl i&kr dy [
nwks r`d sutyNdy kwml, ilKdy ivc ijgr dy [16[

eys smyN ivc hwSm jyhy, nwks Swier sdwaux [
munsub cwr ieXwlI rl ky, SyAr suxn nUM Awaux [17[

Es smyN dy &kr &kIrI, krdy sw& irAwEN [
swbr Swkr kwml huMdy, frdy ^O& rzwEN [18[

isr dyNdy duK sihMdy Awijz, pr auh isrr n dyNdy [
sUlI pkV cVHwey lokW, mOq kbUl kryNdy [19[

kMcnIAW dy sihx tholy, Byq lukwaux kwrx [
qrk ilbws ^uSI dy krdy, nPs ku`qy nUM mwrn [20[

iek hux AsIN &kIr khweIey, sbr ihdwieq vwly [
hosx r`b hzUr Aswfy, KUb BXw ! mUMh kwly [21[

ikAw nwcIz znW dI aul&q, nwks Xwr znW dy [
Eh BI Esu smyN dy AMdr, swbq isdk aunHW dy [22[

ieksy vwr A&Im jnUMnI, KwDI SoK nzr dI [
msq hoey iPr ^br n rhIAw, mzhb dIn ku&r dI [23[

jwn jhwnu eImwnu BulwXw, hoS nw rhIAw koeI [
ijq vil jwx soeI durkwry, ikq vil imly n FoeI [24[

jo dm rhy hXwq soeI dm, rhy ijgr nUM KWdy [
Eho drd vVy lY kbrIN, swbq isdk aunHW dy [25[

jb lg sUrj cMd itkwxy, Driq AkwS KVosI [
qib lg soz aunHW dy idl dw, Put Put zwihr hosI [26[

hux dy Xwr lgwaux XwrI, KrI inhwXq gUVHI [
swrI rwq rhy dm Esy, bxy dupihrIN kUVI [27[

so BI koeI XkInW vwly, swbiq rwq lMGwaux [
hor hmwqV cwr pihr ivc, sO sO Xwr bxwaux [28[

ipCly swihb q^q suxINdy, zor hkUmiq vwly [
m`lHm drdvMdW dI huMdy, ^O& Adwliq vwly [29[

puq BDIjw ^ws aunHW dw, jy iksy sMqwvy [
zory nwl grIb iksy dw, cugdw murZ htwvy [30[

ieqnw zulm n hoxy dyNdy, SihroN bdr kryNdy [
iek pl mOq ivswrn nwhIN, r`b dy ^O& fryNdy [31[

ijs ivc nINd n Shviq Awvy, ^urs AjyhI KWdy [
zwihr q^q hkUmq vwly, idl ivc &kr kmWdy [32[

idny vzIr AMbIrW vwly, bKSx mulK jgIrW [
rwqIN sYl Sihr dw krdy, vWg XqIm &kIrW [33[

dr dr glI Sihr dI iPrdy, vyKx hwl ZrIbW [
duKIAw nzr pvy iqs dwrU, krdy vWgu qbIbW [34[

do idn bIj gey BilAweI, dunIAW rhI n dwiemu [
nykI nwm hzwrW sdIAW, rhugu aunHW dw kwiemu [35[

dunIAW ivc muqHwj n hoey, muieAW bihSq smwly [
eyQy EQy dohIN jhwnIN, Bwg nsIbW vwly [36[

khu hux hwl hkIkiq hwSm, hux idAW bwdSwhW dI [
zulmoN kUk geI AsmwnIN, duKIAw ryS idlW dI [37[

AwdmIAW dI sUriq idsdy, rwkS AwdmKory [
zwlm cor plIq iznwhI, ^O& ^udwEN kory [38[

bs hux horu nhIN mYN kihMdw, ^Ub ieho cup rihxw [
ieh g`l nhIN &kIrW lwiek, burw iksy nUM kihxw [39[

jyhw vKq qyhw sB koeI, doSu n iksY DrIey [
jo dm ^O& rzwEN guzry, Sukr hzwrW krIey [40[

jykr kryN aunHW dIAW rIsW, hwSm bxNy dIvwnw [
su^n aunHW dy lwl jvwhr, swihb Xumn zbwnW [41[

jyhw hoS qyhw kuC kihsW, SOk idly ivc Dr ky [
swihb drd snwSW vwly, pVHn muh`biq krky [42[

sohxI myhINvwl, zulYKW, imrzw, hIr slytI [
s`sI hoq, jlwlI, mjnUM, mlkI ieSk jtytI [43[

ihMd zubwn khy SuArwvW, sBy ieSk ienHW dy [
SIrIN qy &rhwd n AwKy, rhy Aswfy Cwdy [44[

AQ kQw SIrIN &rhwd kI-

iesqMbol Sihr isr SihrW, suixAW qrP Zrb dI [
Swm ivlwieq q^q inAwrw, sWJo sWJ Arb dI [45[

nwm AjIz SihnSwh SwhW, swihb q^q Sihr dw [
q^q bulMd s^wauq Awdl, Zwlb qyg zPr dw [46[

ijqny hor izmIN pr Awhy, q^q hkUmiq sMdy [
qwbXwdwrI r`Xq aus dI, n&r khwaux bMdy [47[

solW lwK svwr ispwhI, iek dUM iek vDyry [
rhy hmyS iqAwr KVoqw, iesqMbol cuPyry [48[

AspW dy ivc Aspu n lwiek, Awhw fyF hzwrw [
cux cux cIn mcInoN AWdy, ZznI bl^ buKwrw [49[

sony sIm Bry isr pYrIN, Asp ijmyN qsvIrW [
swroN swKq nwil sunihrI, hIry jVq jMzIrW [50[

jd auh cwl pvx iml lSkr, cuk cuk pYr inAwry [
bxy zmIn imswl &lk dI, cmkx lwK sqwry [51[

cwkr mrd ispwhI Awhy, zMgI qUr eIrwnI [
ihMd ihrwqI isMDI horu, durwnI qbrusqwnI [52[

jy sO krW qrIP n hovy, ko ikCu Swn aunHW dw [
iesqMbol Sihr dw vwlI, swihb bwdSwhW dw [53[

ieh g`l Awm ^udweI jwxy, iesPw insP jhwnIN [
aus dI hwl hkIkiq zwhr, mYN kI khW zubwnI [54[

sB QoN kihx bihSq inhwXq, zInq zyb Asr nUM [
auh BI vyK hovx SrimMdy, iesqMbol Sihr nUM [55[

Awdl Swh AzIz Ajyhw, ZmI n idl pur iksy [
cotw cugl b^Il iznwhI, su&ny iksy n idsy [56[

Awdl Swh dlIlW kir kir, lwK rihAw kr hIly [
sy iek cor idlW dI corI, krdy nYx rsIly [57[

zwlmu hor n Awhw koeI, igrdy Es Sihr dy [
dIpk nwl pqMgW zwlm, zulm hmySw krdy [58[

drdvMdW dy nYx Sihr ivc, Awhy cugl vsyNdy [
luikAw drd idlW dw ro ro, zwihr cwie kryNdy [59[

A`KIN lok Srwb n vyKx, imly qMbIh AzwboN [
sy iek cwl idvwnI cldy, hwQI msq SrwboN [60[

AYsw Amnu Adwliq aus dI , kI kCu AwK suxweI [
ihMdU qurk njIb kmInw, hr iek dysu duAweI [61[

byty bytI KyS kbIlw, dOlq kmI n kweI [
nIAq sw& ipCy r`b aus dI, sB ikCu Aws pujweI [62[

bytI iek AjIz AjIzy, AwhI bhuq inhwXq [
sB kurbwn kryNdw aus dy, isr qoN Sihr ivlwXq [63[

SIrIN nwm PirSqy koloN, sw& qbIAq nUroN [
prIAW vyK ljwaux aus nUM, husn izAwdw hUroN [64[

iek auhu cMd smW pur nUrI, swihb r`b itkwXw [
dUjw Swm Sihr ivc SIrIN, ^wkI cMd bxwieAw [65[

aus nUM vyK PirSqy jIvx, AwSk hox sqwry [
pMCI vyK ifgx AsmwnoN, Awdm kOx ivcwry [66[

Gwiel hox ilbwsW vwly, aus dy nkS ingwroN [
^UnI qyZ ishr dI sUriq, swdI hwr iSMgwroN [67[

ijq vl DXwn kryNdI Awkl,vihSI hox dIvwny [
SIrIN su^n kry jd SIrIN, lgdy qIr inSwny [68[

sdky lwl lbW pr hovx, jW kir lwf hsyNdI [
drdvMdW dy idl dIAW culIAW, Br Br r`q pIvyNdI [69[

nwzk pYr Bry ng hIrIN, nwz inAwzW vwly [
jy auhu pYr izmIN pur DrdI, pur pur pYNdy Cwly [70[

iml iml krn qrI& husn dI, imrg murg ivc J`lW [
SIrIN husn jgq ivc rOSn, dys ibdysIN g`lW [71[

khu &rhwd vloN g`l kIkur, bixAw ieSk mujyrw [
hux auh vyK, glI ies hwSm, Pyr krysW Pyrw [72[

hkIkq &rhwd kI-

vsdw iek qrKwx ivcwrw, Esy Swm Sihr ivc [
ausqwkwr iemwrq krdw, bwdSwhW dy Gr ivc [73[

bytw aus dw Akl hunr ivc, aus QIN vfw Alwmw [
APlwqUMn jyhy ivc ihkmiq, hox Zulwm ZulwmW [74[

kihMdy lok &irSqw aus nUM, Awkl Es smyN dy [
aus dw nwm Sihr ivc Gr ivc, sy &rhwd sdyNdy [75[

swihb husn Avwiel aumry, nwzk su^n rsIly [
jIkur srU cmn ivc hovy, iqauN ivc KyS kbIly [76[

swihb drd qbIAq jOlW, hr& isM\wxn vwlw [
cmk mroV mihbUbW vwlI, ^Ub pCwxn vwlw [77[

Awhw mrd ZrIb ivcwrw, vsdw ivc Sihr dy [
^wqr ivc AMbIr nw rKdw, Awpxy zor hunr dy [78[

lSkr &Oj vloN mZrUrI, idl ivc qwjvrW dy [
swihb hunr izAwdw rKdy, gwhk lwK ijnHW dy [79[

hrdm nwl AMdySy rihMdy, zor hkUmiq vwly [
Awijz byprvwh hmySw, sbr iknwieq vwly [80[

swihb zor ivlwieq Kwvx, mwir iksy Xw mir ky [
Awijz AYS krn ivc Gr dy, zuhd mjUrI krky [81[

do dm mwx judweI JUTI, ivc AMbIr &kIrW [
EVk hox sBI iek jyhy, pY ky mOq jMzIrW [82[

nwl ipaU &rhwd hmySW, krdw ausqwkwrI [
AMdr SIS mihl znwny, krdy sy gulkwrI [83[

dOliqvMd hkUmiq vwly, hrigz phuMc n hovy [
swihb hoS Akl dy zory, ijs QW jwie KVovy [84[

Ehu mh`l Ajyhw Awhw, SIrIN nwm prI dw [
jy ko nzr kryNdw aus vl, qIrIN lyKu krINdw [85[

pMKI pMK n PVky auq vil, jwn idloN sB frdy [
iqs dy ivc ipaU puq dovyN, kwr hmySW krdy [86[

hovxhwru ieho kuC AwhI, r`b s`cy dI krnI [
iliKAw kOx imtwvy hwSm, gXwn kQw jg qurnI [87[

iek idn nzr peI &rhwdy, mihl srW ivc iPrdI [
SIrIN imsl prI SihzwdI, iesqMbol Sihr dI [88[

l`gw qIr JroKy ivic ivic, cwnk ivc ijgr dy [
aufI Akl idmwgoN ivsry, rsqy Akl i&kr dy [89[

prIAW vyK ljwaunu sUrq, SIrIN ijsm bxwXw [
khu kI Akl rhy aus ijsu pur, pvY prI dw swXw [90[

liVAw nwg ibrhuM dw idl nUM, zwlm zihr AlUdw [
AOKiD vYdu n ijs dw koeI, mMqr pvy ibhUdw [91[

Cutw qIr ishr dw mihloN, ishrI husn clwXw [
byqksIr mjUrW Awijz nwh`k mwr gvwXw [92[

pr srkwr mhbUbW vwlI, eys bbrcI^wny [
soeI pkiV kuhwXn KwXn, qwzy hox qvwny [93[

ilKxw Bul gXw &rhwdoN, autkI nzr idvwroN [
cmkI qWG JroKy vl dI, muV ky nkS ingwroN [94[

Acrj swk ieSk dw bixAw, KuS ho jwn gvwvy [
FUMFx imrZ iSkwrI qweIN, Pyr ikqy muiV Awvy [95[

frdw ^O& ipaU dy muiV muiV, pkVy klm lcwrI [
folx dsq n cwhux cSmW, kOx kry gulkwrI [96[

hT dy pwie jMzIr ijgr nUM, dsqIN kwr kryNdw [
corI nzr JroKy dI vl, SIrIN rwhy qkyNdw [97[

swDU mkr &ryb n jwxn, hox s&weI vwly [
pr jd ieSk aunHW vl Awvy, sO sO mkr isKwly [98[

muiV muiV klm dvwqu bxwvy, kr kr lwK bhwny [
corI cSm curwvy ipau QIN, r`Kdw nzr inSwny [99[

idny hmyS qrIkw eyho, imhnq aumr guzwrI [
rwqI nwl r`by dy JgVw, krdw igrIAw zwrI [100[

r`bw ! bUd kIqw nbUdoN, Awdm ijns aupwXo [
pr vs Pyr kIqony mW ipau, iKjmqgwr bxwXo [101

sUriq Skl bxweI ^wkoN, bxdw iksy n id`sy [
hr hr vwl ju`sy dy AMdr, hor hzwrW ju`sy [102[

judw judw hr ju`sy AMdr, ^UbI is&iq bxweI [
^UbI bwJ n lwiek jwgHw, hrigz rhI n kweI [103[

jy kr pYr ZrUriq kIqI cwhux pyS n jwvy [
jo kuC kwr h`QW dI hovy, pYrIN rws n Awvy [104[

iPr quD Akl hXwau muhbiq eys ijsm ivc pwXw [
Sihvq ihrs ZrUriq kInw, kir kY Sihr vswXw [105[

pwxI srd hvwau rsIlI, ieSrq AYS jvwnI [
ieqny swz jhwnI kir kY, Pyr idqI izMdgwnI [106[

ieqny Qok idqy r`b sweIAW ! mMgy bwJu ZrIbW [
m`lHm eys zKm dI hux mYN, FUMFW iknHW qbIbW [107[

qUM hYN Swhu SwhW dw duKIAw, dwd ieqy dr pwvy [
qUM hYN cwie BulwvyN ijs nUM, kYN dr kUk suxwvy [108[

kIt pqMg idvwny hwSm, Awvwvrd inmwxy [
r`b iqnHW dI prvRS krdw, hwl idlW dw jwxy [109[

BI &rhwd r`by dI qr&oN, kir ky Arz inmwxI [
JgVw nwl nsIbW krdw, iCVdI horu khwxI [110[

hux mYN Awix bxI isr jwlugu, sdw hXwqI nwhIN [
b^qoN s^q quswfy jyhy, imlx n duSmx qweIN [111[

ijs nUM hoS idqI r`b swihbu, bxy mrwqb BwrI [
jIvx zihr hoXw &rhwdy, nwl quswfy XwrI [112[

eysy hwl qpyNdy iskdy, inbVy rwq ihjr dI [
bolx kwg kihx idn ciVHAw, cmky Skl &zr dI [113[

sux ky kwg bulyNdy kihMdw, ro ro qr& aunHW dI-
‘qusIN qbIb quswfI bolI, mihrm ryS idlW dI’ [114[

BI &rhwd smwly ApxI, klm dvwq kdImI [
auTdo mihl srW vil dOVy, FUMFy Aml A&ImI [115[

Eho hwl hmySW vwlw, nzr Jro^y qweIN [
ibjulI vWg b`dl ivc idsdI, SIrIN kdy kdweIN [116[

ijs idn nzr pvy &rhwdy, SIrIN Sukr kryNdw [
BWbV SOk iqvyN iqauN BVky, vsloN qyl pvyNdw [117[

swieq nzr pvy nhIN ijs idn, bldI icKw svweI [
BujdI jwn kbwbW vWgUM, AwqS qyz judweI [118[

eyho cwl hmyS ieSk dI, ikvyN Arwmu n Awvy [
imilAW cot svweI lgdI, ivCuVy pRym sMqwvy [119[

Kwvx pIx gXw &rhwdoN, nINd Arwm n Awvy [
ibrhoN Syr pXw ivc idl dy, ^UMn hmySW Kwvy [120[

jb lg ieSk ieAwxw Awhw, rhIAw hoS itkwxy [
pr jd zor ieSk ny PiVAw, kOx Akl nUM jwxy [121[

lohU KuSk hoXw Zm cirAw, crbI mws sukwXw [
zwihr hox auqy hux AwXw, luikAw Byq lukwXw [122[

jy PiV klm ilKx vil Awvy, nIr A`KIN Cuit jwvy [
bUtw vyl n Awausu koeI, SIrIN Skl bxwvy [123[

sI &rhwd ilKyNdw sUriq, nzr ipaU dI AwXw [
nw auh vyl nhIN gul bUtw, nvW qrIk auTwXw [124[

pInku ivc A&ImI DisAw, hoS nhIN qn mn dI [
by^ud kwr kryNdw ilKdw, sUriq Xwr s`jx dI [125[

Zm dy nwl gXw ivc goqy, qIr lgw ivc CwqI [126[

jW plu bIq gXw muV AweI, ipaU nUM hoS jhwnIN [
lgw bwp nsIhq krny, ‘sux myrI izMdgwnI !127[

ikqny roz huey vl qyrI, mYN inq nzr kryNdw [
n auhu hoS n sUriq qyrI, Gtdy roz idsyNdw [128[

iesqMbol Sihr ivc nihMsI, kwbl kwr iejyhw [
kI qksIr hueI scu AwKIN, rhXoN n iksy jyhw [129[

mYN ^uSbwS iPryNdw Awhw, mwx myrI ijMd qyry [
BMnI fWg zhI&I vyly, b^q bury idn myry [130[

bUtw syb lXw drgwhoN, zuhd duAweIN krky [
mudiq tihl kryNidAW guzrI, Aws r`by dI Drky [131[

jW gulzwr hoXw Plu BirAw, bixAw ibrCu murwdI [
v`gI vwau zmwny vwlI, iksmiq vyK AswfI [132[

vydn d`s koeI &rhwdw ! lwaNugu zoru bqyrw [
AOKiD vYd grIbW vwlw, zor jyhw kuC myrw’ [133[

sux ky hwl hkIkiq swrI, ipau dy hwl hvwloN [
BI &rhwd zbwnoN hwSm, khXw jbwbu suAwloN [134[

‘AOKiD vYd n myrw koeI, vwh n lgdI qyrI [
zihmq qwp isrwau n mYnUM, jwq s&wq n myrI [135[

mzhb dIn ku&r sB Doqy, BweI bwpu n mweI [
jwnu jhwnu mkwnu n myrw, mYN hux brw ^udweI [136[

ril imil nwl quswfy bYTw, ijcrku r`b imlwieAw [
hux mYN Xwr duKW dw duKIAw, eyho lyKu ilKwieAw [137[

su&ny pUq quswfw bixAw, nwl quswfy rilAw [
mYN duKIAw duK mW ipau myry, drd duKW ivc pilAw’ [138[

suix ky supn(su^n) ipaU dy idl dI, CutI vwg hQwEN [
jIvx zihr hoXw pl aus nUM, mMgI mauq ^udwEN [139[

duKW nwl ipaU duK BirAw, nYx lohU Br Awey [
leIAW sWB dvwqW klmW, ksboN dsq auTwey [140[

bwhoN pkiV ilAw aus bytw, clu PrzMd ipAwry [
GuMmxGyir pieAw hux byVw, jy r`b pwr auqwry [141[

muVdy bwp ifTw vl DOlr, drd dryZoN Br ky [
SIrIN mhl bMny h`Q joVy, kihAw slwmW krky [142[

‘mYN hux qoiV murwdW quirAw, Coif isDwXw qYnUM [
jy ikCu Xwr qyry ivc brkq, Pyir ilAwvIN mYnUM’ [143[

lY ky bwp gXw &rhwdy, pws hkIm qbIbW [
ro ro Arz kry idl Gwiel, ‘dwrU kro ZrIbW’ [144[

vyKx nzr krUrw FUMfx, ihMdI vYd XUunwnI [
zihmq rog n smJx koeI, Aw&q auh AsmwnI [145[

kirky i^Awl qbIbW AkloN, vydn ieh TihrweI [
zihmq rog nhIN kCu iesnUM, hY qihkIk SudweI [146[

dwrU krn SudweIAW vwly, hIly &sq julwboN [
cMdn lyp krn horu Srbq, dyx Anwr gulwboN [147[

kir qdbIr rhy pr ihkmiq, kwr n koeI Awvy [
mudiq hoeI Anwju n KwDw, dsq ikQwaUN Awvy [148[

nSqr mwr rhy iek zrrw, ^UMn n bwhr Awvy [
EQy ieSk bGylw vsdw, ^UMn hmySw Kwvy [149[

ijauN ijauN srd dvweI dyvx, Srbq SIry krky [
iqauN iqauN ieSk SIrIN dI AwqS, horu svweI BVky [150[

EVk hoie lwcwr qbIbW, dsq dvwEN Doqy [
kOx ZrIbW dy duK duKdw, hoie lwcwr KVoqy [151[

BI &rhwd lieAw PiV bwhoN, Awijz bwp inmwxy [
lY ky pws gXw aulmwvW, duKIAw drd rM\wxy [152[

jw &rXwd kIqI idl Gwiel, pws aunHW aulmwvW [
AwKIN hwl hkIkiq AwpxI, sozu ijvyN PukrwvW [153[

‘qoVI Aws qbIbW koloN, pws quswfy AwXw [
vyKo hwl ij hovy aus nUM, dyau prI dw swXw’ [154 [

zwhd lok purwxy buzrk, bYTy ivc msIqIN [
dh dh syr ijnHW dy qsby, Bry sMdUk qvIqIN [155[

iek iek mrd Ajyhy Awhy, swdk ivc aunHW dy [
swrI aumr msIqoN bwhr, pey n pYr ijnHW dy [156 [

mUhrydwr isrIN dsqwrW, sbz pyrwhn ^wsy [
sUriq iKdr ikqwbW bglIN, dsiq sunihrI Awsy 157[

iek QoN iek izAwdw swihb, Akl ielm ivc Awhy [
pr &rhwd vloN hux hwSm, vyK ijvyN r`b cwhy [158[

kIqI nzr bzurgW aus vl, s^q hvwl ifTony [
cONkw fwr aujU kr qwzy, bYT qvIq iliKEny [159[

JwVIN zor pieAw cOqrPoN, kwml DUp DuKwey [
igrdy lok qmwSy kwrx, kwg srwDIN Awey [160[

iek &rhwd ibrhuM dw zKmI, qIr ijgr ivc rVky [
dUjw pey blwie mulwxy, klm dvwqW PV ky [161[

kr qdbIr rhy sB ielmI, piV piV ielm ikqwbW [
swbq kOx kry iPr muiV ky, jilAW s^q kbwbW [162[

Agy hoSu AwhI &rhwdy, ieSk jUey ivc hwrI [
mgroN hor jhwnI gOgy, Akl vDyry mwrI [163[

sI &rhwd jnUMnI vihSI, mgroN Fol vjwXw [
Agy Xwr dIvwnw Awhw, BUq ipCoN cMbVwXw [164[

pgVI lwih sutI kr lIrW, nwl izmIN ptkweI [
tutw nMg nmUs jhwnIN, Cwr leI isr pweI [165[

jW ieh hwl ifTw aulmwvW, iKsky nwl bhwny [
iek auf krn gey iesqMjW, ieknw pVHy dugwny [166[

jW &rhwd vloN ipau qweIN, rhI aumYd n kweI [
Esy dwhu muieAw idn dUjy, bIq geI isr AweI [167[

bwp jMzIr Awhw &rhwdy, nihM sI i^Awl CfyNdw [
bYTy pws rhy inq bYTw, iPrdy nwl iPryNdw [168[

BI bykYdu inKsmw hoXw, vwrsu koeI n vwlI [
drdvMdW dI cwl kdImI, so &rhwd smwlI [169[

dosqu Xwr kdImIN Awhy, krn mzw^W soeI [
ijQy rwq peI ifg rihMdw, QwauN mkwnu n koeI [170[

fulHy nYx gubwr jnUMnI, KulHVy vwl ivXogI [
qorI rMg kurMgoN AwhI, qwr vjy jXoN jogI [171[

SIrIN AwbhXwq FUMfyNdw, Gwiel jwn ipAwsI [
zrrw hoS Arwmu n aus nUM, ibrhoN pMQ audwsI [172[

ipClI geI gvwqI aus QoN, ^UbI qy vifAweI [
BI &rhwd inSwnw hoieAw, qIrMdwz lukweI [173[

idl dy bwJ ikqy vl hrigz, vYr pRIiq n rwKY [
ApxI pIV ipAw ijs iks dw, SOk hovy soeI AwKY [174[

CyVn krn mzwKW lVky, Awvwvrd bxwXw [
AOrq mrd vVy ijs vyhVy, kihx ‘dIvwnw AwXw’ [175[

idl ivc soz kbwb klyjw, rhy duKI mnu mwrI [
sUlI jwn AqIq ieSk dw, iPry sdw qpu DwrI [176[

jo kuCu lok kryn mlHwmq, zrw n aus nUM jwxy [
ZYrq mwx n rKdy hrigz, duKIey drd rM\wxy [177[

ZYrq qmk ZrUrq msqI, bKSI r`b iqnHW nUM [
dOlq drd nsIb n kIqw, g&liq imlI ijnHW nUM [178[

lwhw mUl jgq dw eynw, shI iehw g`l kIqI [
Sihvq nINd inAwmq Kwvx, Kw Kw krn plIqI [179[

h`sx Kyfx krn mzwKW, SOk iqnHW nUM Bwvy [
BrIey pyt AnwjoN idl pur, crbI ZYr jmwvy [180[

do idn pyt AnwjoN jy kr, rhy iksy dw aUxw [
Sihvq nINd n Awvy aus nUM, zrw n Bwausu kUxw [181[

nwks nIc n&s dy qwilb, bxn mswiek bwqIN [
kOfI dwm ikqoN h`Q Awvy, FUMf ieho idn rwqIN [182[

Cuty lwt ZrUrq mZzoN, rwhoN cwie Bulwvy [
Awijz hor pYdwieS r`b dI, nzr n koeI Awvy [183[

cwmo dwm clwvy ikcrku, Zw&l aumr vM\wvy [
hYsI hogu hmySW kwiem, so r`bu cwie Bulwvy [184[

pUMjI aumr imlI h`Q is&ly, kdr n ies dI jwxy [
dyvxdwr bxy ijs g`l ivc, so g`l kry iD|wxy [185[

EVk pyS n jwausu koeI, fubdw dUhIN srweIN [
jW iPr bWh n pkVsu koeI, Awausu kdr iqdweIN [186[

Bu`lw r`b ijnHW dI ^wqr, Xwr n hovsu koeI [
FUMFy nwauN jhwnIN AkloN, nwauN n rihMdw koeI [187[

A`vl Aw^r zwhr bwqn, Kyf ieSk dI qwzI [
BwvyN ieSk hkIkI hovy, BwvyN ieSk mjwzI [188[

bwdSwhW dI mjls AMdr, iv`c AmIr &kIrW [
hr QW izkr aunHW dw suxIey, iliKAw sw& zmIrW [189[

kaux pqMg ckor inmwxy, bulbul kaux ivcwrI [
jW auh Xwr ieSk dy hoey, jwn ieSk ivc hwrI [190[

sI &rhwd AsIr ieSk dw, Gwiel nYx gulwbI [
Br Br jwm pIvyNdw Zm dy, A`Ty pihr SrwbI [191[

F`TI rUh aujwVIN v`sdI, ikqy Arwm n Awvy [
auTy SOk idloN ijs vl dw, jwvy BI muV Awvy [192[

iPrdy Sihr pvy isr pYrIN, rwhoN Zrd gubwrI [
DoNdw nwl A`KIN dy qn qoN, (cSmW) brsn Abr bhwrI [193[

jW auhu zor kryNdI AwqS, kihMdw nwil zhIrI [
‘kyhI ql^ hoeI izMdgwnI, SOk qyry ivc SIrIN [194[

qyry SOk ipCy ijMd hwrI, Cutw KyS kbIlw [
BI qUM hwl n vyKyN myrw, kOx auTwvW hIlw [195[

suxIey kUk AswfI jy plu, vyKYN hwl Aswfw [
SIrIN AwbhXwq auyfIky, pXw ShId quswfw [196[

Ehw nzr JroKy vwlI, Borw dyhu AsWhI [
imlsI AwbhXwq muey nUM, dyaugu duAwau qusWhI’ [197[

Pyir i^Awl auTy ies qr&oN, hoir iksy vl jwey [
‘ikauN &rhwd pvrdw kIqo, inj jxyNdI mwey [198[

eyho cwl hmySw aus dI, ^UMn ijgr dw pIvy [
AYvyN nwl dlIlW mrdw, nwl dlIlW jIvy [199[

Gwiel lok i^AwlI AwSk, ikAw ieh Awx rsIlI [
nwl dlIlW Kyf hmySw, krdy ksbu dlIlI [200[

mqlbu grz n AwhI aus nUM, nwl jgq dy koeI [
AwhI qlb idloN ijs vil dI, iPry FUMfyNdw soeI [201[

koeI bwq SIrIN dI krdw, aus vil iDAwn DryNdw [
EQy mUMhoN bulyNdw aus nUM, Pyir svwl kryNdw-[202[

‘kIkur khI suxI iks qr&oN, AwK suxwau AsWhI [
qW r`b suxgu duAwau AswfI, dysI Ajuru qusWhI’ [203[

ijcrku bwq suxyNdw aus QoN, bhuq ^uSI ^uS hoNdw [
kir kir Xwd ip`CoN aus g`l nUM, nwl duKW bih roNdw [204[

aus nUM SOk jo koeI hrdm, kr kr bwq suxwvy [
hwSm smJ ZrIbW ieqnI, ^wqr kOx auTwvy [205[

dUjw bwdSwhW dw idl ivc, ^O& sBI jgu frdw [
Awijz zorwvr dI khu qUM, bwq koeI kd krdw [206[

pr ieh ieSk kuhwVw ^UMnI, pYr ijdHWvy Drdw [
Elw p`q dr^q n C`fdw, rihx nw dyNdw pVdw [207[

corI bwq lgI ieh qurny, iesqMbol Sihr ivc [
qIvIN mrd ZrIb qvMgru, krn khwxI Gr ivc [208[

qurdI qurdI bwq hmySW, cmkI zrw vDyry [
iek QoN bwq dUey qk phuqI, aus QoN geI Agyry [209[

daulqvMd AMbIrW suixAw, phuqI pws vzIrW [
rl ky cwr bhin ijs QweIN, krn ieho qqbIrW [210[

ijauN ijauN bhuq idhwVy guzrn, iqauN iqauN crc svweI [
iksmq Kyf mcweI hwSmu, iks ibiD rhy imtweI [211[

EVk bwp AzIz SIrIN dy, suxI hkIkiq vrqI [
sux ky bhuq ipAw ivc hYrq, vyhl n dyausu DrqI [212[

Awhw Swh Adwlq vwlw, ^O& ^udwEN frdw [
dunIAW ^wb i^AwlI bdly, zulm n Awhw krdw [213[

puiCAw bYT vzIrW koloN, ‘kI qqbIr krwhIN [
Acxcyq jhwnI Suhrq, ieh kI bxI AsWhI ?214[

kro dlIl Akl dI koeI, idl dI grm dukwnoN [
ijs ivc zulm n hovy dUjw, rhY hXwau jhwnoN [215[

jy mYN KyS kbIly vl dI, aul&iq bhuq vDwvW [
kihsI kOx isAwxw mYnUM, swihb r`b BulwvW [216[

sonw vyc suAwh ^rIdy, bxy dIvwnw soeI [
vKq ivhwvy qW pCuqwvy, kwju n srdw koeI [217[

dosqu Xwr jhwnIN JUTy, nMg nmUs kUVwvw [
krky zulm kuhwVw AwpxI, pYrIN Awp vgwvW [218[

bytI bwl kuAwrI huMdI, ikqy n nwauN DryNdw [
zrw ivcwr n krnI pYNdI, cwie iksy nUM dyNdw [219[

kro dlIl AjyhI koeI, kir ky i&kru zrUrI [
dunIAW dIn n ivgVy koeI, pvy duqr&oN pUrI’ [220[

ril ky i&kr duVwvx l`gy, dwnSmMd purwxy [
pMKW bwJ aufwaux pMCI, A&lwqUMn isAwxy [221[

ieknw kihAw ielwj iejyhw, kir ky zor i&kr dw [
dOlq jyf jMzIr n koeI, loB idKweIey zr dw [222[

ieknW hor dnwvW kihAw, kir ky zor frweIey [
sUlI swj qXwrI kir kY, aus nUM pws lY jweIey [223[

JUTw Sor Srwbw kir kY, ^O& idly ivc pweIey [
EQY Pyir nsIhq krIey, ^UMnI Skl bxweIey [224[

‘qobw kryN muVyN ies rwhoN, mnsbdwr krysW [
jy qUM bwz n AwvYN ies QoN, sUlI cwie idvysW’ [225[

kir ky i&kr AMbIr vzIrW, ieho ielwju bxwieAw [
iesqMbol Sihr dy vwlI, qweIN jwie suxwieAw [226[

kihAw AzIz ieho g`l ibhqr, kro kmwE jldI [
ijs ibiD buJy bJweI Suhrq, icKw buJwE jldI [227[

eyho fOl vzIrW iml ky, goSy iekqu bxweI [
pVdy ivc zwhr n hovy, suxy n Awm ^udweI [228[

sUlI qwx DrI aumrwvW, pws jlwd bhwey [
dUjw lwl jvwhr mwxk, moqI kol ivCwey [229[

dozk pws bihSq dnwvW, kir simXwn bxwXw [
qW &rhwd inmwxw Awijz, SihroN pkiV mMgwXw [230[

imilAw dsq jlwdW Awijz, hwzr Awx KVoqw [
sUlI bwJ zubwnoN su^nIN, sUlI nwl proqw [231[

sUbydwr AMbIr cuPyry, hwkm h&q-hzwrI [
nyjy qIr qu&Mg idKwaux, iKc iKc pYin ktwrI [232[

AwKx iek gfwE DrqI, qIrIN lyKu krwE [
dUjy kihx jlwdW AwKo, sUlI cwie cVHwE [233[

inmku hrwmu byAdbu Ajyhw, aultI K`l lhwE [
iek iek kihx kmIny qweIN, AwqS ivc jlwE [234[

ivc ivc hor kihx ssqwE, fro ^udw dy gzboN [
b^So jwn krwE qobw, nwmwkUl ibAdboN [235[

Awijz lok idvwnw Awhw, muV ky nwauN n lYsI [
dOlq cwie idho sB ies nUM, jwie ikqy vl rihsI [236[

eyho krn ivcwrW hwSm, dbky dyx frwaux [
^wqr Es k`Fx dy qweIN, bhuq dlIl auTwaux [237[

jW &rhwd suxy sB JyVy, hwzr Awix KVoieAw [
ifTw qr& sUlI dI h`isAw, iPr hMJU Br roieAw [238[

hor svwl jvwb zbwnoN, su^n n kIqw zrrw [
Swh mnsUr hoXw aus vyly, swbq isdku mukrrw [239[

vyiK vzIr AMbIr qmwSw, aus dw bhuq hYrwny [
‘h`sx rox ikhw ies vyly, scu khu AwK idvwny !240[

mOqoN rox mukrrw Awvy, ^uSI n Awvy mwsw [
sUlI pws hsyNnw K&qI, ieh ikvyhw hwsw’ ?241[

BI &rhwd jvwb su^n dw, kihAw AMbIr vzIrW [
‘jIaux mrx AsW iek jyhw, Gwiel idlW &kIrW [242[

pr mYN vyK sUlI nUM h`isAw, ^uS ho bhuq ihswboN [
^UMnI ieSk ksweI koloN, CutsI jwn AzwboN [243[

ruMnw kir A&sos AjweIN, muieAW Gwt n Gr dw [
SIrIN pws KVovy qW auhu, vyKy AwSk mrdw [244[

dyaugu rUh duAwie quswhIN, mYN ieh mOq kbUlI [
DOlr pws SIrIN dy KV ky, cwie cVHwE sUlI’ [245[

jd ieh ilAw jvwb vzIrW, muVky bwq n kIqI [
pws AzIz SihnSwh AwKI, jwie ijvyN ijauN bIqI [246[

suix ky hoSu geI Sih Awdl, gey zbwnI ik`sy [
AOKw rog lgw ieh idl nUM, dwrU koeI n idsy [247[

kihAw AzIz ‘n AwKo aus nUM, hrigz s^q zubwnoN [
hY ieh ieSk mukrrw swdk, bwhr ihrs jhwnoN’ [248[

swihb q^q hkUmq AwpxI, ieksy mulKu clwvy [
Cuty Awh Ajyhy idl dI, cOdW qbk ihlwvy [249[

horu ielwju nhIN kCu aus dw, AMdr eys zmwny [
bwhr Sihr koeI kCu hrigz, kho n Es dIvwny [250[

dunIAW ^wb musw&r^wnw, ikcrku hukm clweIey [
ikauN ieh ^lk pYdwieS r`b dI, kirky zulm duKweIey [251[

zwlm zulm kryNdw do idn, ^lk ^udweI lutdw [
mwlk eys mulk n vyKy, bdlw ikvyN n Cutdw’ [252[

kihAw AzIz AMbIrW qweIN, eyho su^n zbwnoN [
iks ny nwil KVI ieh dunIAW, cldI vwr jhwnoN [253[

hwSmu SONk SIrIN ivc aus dw, khu kCu hYsI zrrw [
idl nUM rwh idlW ivc AwKx, kwml lok mukrrw [254[

AQ SIrIN kI bwrqw-

SIrIN igrd hzwrW AwhIAW, iKzmqdwr knIzW [
iek do ivc aunHW dy hYsn, mhrmu rwz AzIzW [255[

iKjmq horu aunHW dy qweIN, zrw n AwhI kweI [
aupr sIs mh`l cu&yry, r`Kx nzr duVweI [256[

hr hr glI mh`ly kUcy, r`Kx nzr mh`loN [
vyKx jo &rhwd idvwnw, nzr pvy ikis vloN [257[

sI &rhwd qrIk hmySw, Sihr bzwroN iPrdy [
do ds vwr mukrrw Awvy, mihl SIrIN dy igrdy [258[

jW auh nzr gulwmW pONdw, iPrdw ijgr kbwbI [
Esy vKq SIrIN SihzwdI , dyvx Kbr iSqwbI [259[

jW &rhwd SIrIN nUM idsdw, auTdw dwhu klyjy [
roNdI vyK hvwl s`jx dw, cYn n Awausu syjy [260[

jW imil nwl shIAW dy bihMdI, nwl Akl dy zory [
ihkmiq nwl ibgwny mUMhoN, bwq s`jx dI qory [261[

jW &rhwd vloN g`l qurdI, ivc husn dy fyry [
Awpo Dwp Avwiel aumry, his his krn vDyry [262[

lwaunu sWg bxy iek SIrIN, iek &rhwd bxwaux [
gl ivc vwl idvwnI sUrq, AMg ibBUq lgwaux [263[

dyvx Pyr nsIhq aus nUM, igrd-bigrdI bihky [
‘quD ikauN mOq ivhwJI AwpxI, Byqu zubwnoN kihky [264[

A`vl hoSu kry sB koeI, Apxw kdr pCwxy [
A`KIN mIt AnHyrw kIqo, KwDI zihr iD|wxy [265[

kOx mjUb AnwQ ivcwrw, igxqI iksy n lyKy [
r`KI nzr auQweIeyN ijsnUM, sUrj cMd n dyKy’ [266[

jW ieh su^n suxy qd SIrIN, krk klyjy krky [
ZYrq nwl shIAW nUM kihMdI, s^q qbIAq krky [267[

‘ieh g`l kho n hrigz aus nUM, Awijz nIc kmInw [
hY auh dIn dunI ivc myrw, kwbw mulk mdInw’ [268[

hrdm kol ijnHW dy vjdw &wnI kUc ngwrw [
G`qx KUh jhwnIN JUTw, SOkq Swn inkwrw [269[

^wb i^Awl hkUmiq swfI, ijqnw Sor suxINdw [
ausdw nwm hmySw kwXm, jb lg qKq izmIN dw [270[

iliKAw ivc ikqwb ieSk dI, mzhb swP idlW dy [
Kylxu ieSk hrwm iqnHW nUM, mYN qUM ivc ijnHW dy [271[

imilAw Xwr mur`bI ijsnUM, gey durMgI ik`sy [
Swhu gdwau njIb kmInw, koeI n aus nUM idsy [272[

eyho roz shIAW nUM SIrIN, krky su^n suxwvy [
goieAw kry ihdwieq, bxky rihbru rwhu isKwvy [273[

Awhw Sugl eyho idn rwqI, nrd ieSk dI Kyly [
igxdI cwl imlx dI kweI, jy r`b aus nUM myly [274[

vsdI sIs-mh`lIN AwhI, hwr iSMgwr cu&yry [
pr auh soz dIvwny koloN, rKdI zrw vDyry [275[

mu`dq rhXw qrIkw eyho, Kyf ieSk dI qwzI [
idl dw ^Un Kurwk duhW dI, bxI isry isr bwzI [276[

pru eyhu lok jhwnI hwSm, ikvyN n ^Xwl CfyNdy [
mwrn mwr sutx muiV vyKx, muieAW Pyir mryNdy [277[

ril ky Pyr b^IlW kihAw bwp SIrIN dy qweIN-
‘kIqw bhuq Krwb dIvwny, i^Awl CufyNdw nwhIN [278[

hoieAw blik mlUm AswnUM, eyn &swd vDwieAw [
iesdy ieSk znwnI mhlIN, Sor KrUd mcwieAw [279[

SIrIN Awp JroKy dy ivc, rhy iesy vl q`kdI [
kry klwm hmySW iesdI, krdI kdy n QkdI’ [280[

Swhd hor auTy ds pwsoN, eyho su^n pkwieAw [
kirky bhuq b^IlI cuglI, Pyr AzIz qpwieAw 281[

qipAw bhuq AzIz iSqwbI, Pyr vzIr bulwey [
dwnSvMd hoey sB hwzr, pwso pws bhwey [282[

kihAw AzIz kro kuCu hIlw, rilky qusIN isAwxy [
kIqw bhuq ^rwb idvwny, KpqI eys inmwxy [283[

s^qI kro n hrigz koeI, ^Un n grdn Awvy [
SihroN ikvyN inkwlo ausnUM, auiT ikqy vl jwvy [284[

kIqI Arz vzIrW sux ky, kihAw SihnSwh qweIN [
iks ibiD Sihr CufweIey aus QoN, ikvyN CufyNdw nwhIN [285[

ZYrq nwl jy ies dy qweIN, jwnoN mwr gvweIey [
Suhrq mulK vDyry hosI, grdn ^Un ilKweIey [286[

dOlq ^wk brwbr jwxy, mrxu n jwxy kyhw [
suixAW kdy n ifTw koeI, Awdmu hor iejyhw [287[

SIrIN bwJ ibzwr iPryNdw, ^lkoN ^lk ^udwEN [
ijs idn rihgu hXwau iqsy idn, jwpgu eys blwEN [288[

khI klwm n suxdw hrigz, kry n Awpu zbwnoN [
ikQoN eyn AswnUM Aw&q, l`Dw FUMF jhwnoN [289[

Pyr AzIz kihAw kr ZYrq, fubI Akl quswfI [
Blky ^wk khwEN Awkl, kroN ivzwrqu swfI [290[

fubw q^q qs`lqu swfw, nwly Swh Ajyhy [
dwnSmMd vzIr ijnHW dy, bxy quswfy jyhy [291[

if`Tw bhuq vzIrW qipAw, vwlI Swm Sihr dw [
auTy kMb pieAw idl ^qrw, bixAw roz hSr dw [292[

kihAw AzIz SihnSwh qweIN, Pyr vzIrW rl ky [
krky koeI dlIl Akl dI, Arz krysW Blky [293[

ruKsqu leI gey iek goSy, pey dlIlIN swry [
Kwvx pIx gieAw suK sovx, PVy Azwb ivcwry [294[

Awpo Awp ivcwrn Kojx, FUMFx FUMf svweI [
Fwhux hor slwh auswrn, swbq pvy n kweI [295[

sI iek ivc vzIr aunHW dy, sB QoN vfw isAwxw [
ifTy keI zmwny vrqy, pwpI vfw purwxw [296[

hu`jq En auTweI igxky, burw kmwaux vwly [
kihAw AMbIr vzIrW qweIN, s`d nzIk bhwly [297[

A`vil nwl aunHW dy kIqI, s^q zubwn nsIhq [
bxy vzIr quswfy jyhy, lVky ^wm-qbIAq [298[

hoSu dlIl vzIrq lwiek, zrw qusW ivc nwhIN [
mYnUM eyho hOl quswfw, mrsoN ikqy AjweIN [299[

krky hor mlHwmq gu`sw, mgroN kihAw aunHW nUM [
kro ielwj idvwny vwlw, jo kuC khW quswnUM [300[

pws AzIz SihnSwh rl ky, auT svyry jweIey [
EQy auhu dIvwnw vihSI, pkiV hjUr mMgweIey [301[

khIey Es &swdI qweIN, sukdw bwZ SIrIN dw [
hY auhu grmu kryNdw grmI, q^qw Sor izmIN dw [302[

KUhy crs rhy kr hIly, ikvyN n QIvy hirAw [
qW auh PVy SgUPw SbzI, rhy hmySw hirAw [303[

nyVy pws pryfy aus dy, ndI hmySw jwrI [
aus dI Awb dR^qW qweIN, KrI inhwieq kwrI [304[

bwgoN hogu ndI koh do iek, bUtw JwV aujwVI [
kohku nrm izmIn vrwnI, kohku s^q phwVI [305[

jy qUM nhr kdI aus ndIEN, cIr phwV ilAwvyN [
jwpy ieSk iqsy idn kwml, Awx Anwieq pwvyN [306[

ijauN kr hor Zulwm SIrIN dy, muF kdImIN ^wsy [
idqI Pyr iejwzq qYnUM, rhIN hmySw pwsy [307[

jW ieh bwq idvwny kihsW, kihAw vzIr purwxy [
krnoN kdy n rihsI KpqI, smJo qusIN isAwxy [308[

AYvyN mwx nhIN auh Aw&q, ibnw aumYdoN AwsoN [
lwaugu zor AjyhI sux ky, g`l Aswfy pwsoN [309[

ihkmiq nwl inkwlo SihroN, fwlo ivc phwVI [
cIqy Syr hzwrW vsdy, gihr gMBIr aujwVIN [310[

Bu`Kw rihsu mrysI pwly, hor blweIN jUhIN [
rwkS BUq cuVylW prbq, BirAw s`p ATUhIN [311[

Srm hXwau gvwXw jg ivc, Aw&q eyn Aswfw [
muV ky vwj klwm n suxsW, mgroN lhugu qgwdw [312[

jW iehu suxI AMbIr vzIrW, ihkmiq Es bzurgoN [
hoey Swd eyhw g`l muiV muiV, suxn purwxy ZurZoN [313[

inauN inauN krn slwmW aus nUM, cuMmx pYr cu&yry [
AYsI Akl vzIrW vwlI, kOx igxy ibn qyry [314

kIqI bwq pisMdu inhwieq, Swd hoie sux swry [
c`lo jwie AzIz suxweIey, Esy v^q isDwry [315[

kIqI Arz AMbIr vzIrW, jwie hzUr KVoqy [
sux ky Swh hoieAw ^uS idl ivc, moqI su^n proqy [316[

kihAw AzIz vzIrW qweIN, ieh g`l ^Ub ivcwrI [
AwKo Es idvwny qweIN, goSy ieks inAwrI [317[

Byjy n&r Zulwm vzIrW, pws idvwny jwE [
bwhr Sihr mh`lw kUcw, FUMf iSqwb ilAwE [318[

jW muV rwq ZulwmW AweI, iPridAW ivc Sihr dy [
l`Dw ieksu iknwry bYTw, pws PlUdwgr dy [319[

Awhw ^Ub PlUdw aus dw, lwiek is&q AMbIrI [
hokw nwl AvwzW dyNdw, “lE PlUdw SIrIN’ [320[

Kwqr eys idvwnw ifigAw, Es dukwn crokw [
lgdw aus nUM bhuq ipAwrw, suxy ausy dw hokw [321[

AWdw pkV ZulwmW EQoN, Awizz swQ sQoeI [
quirAw auT cupwieAW vWgUM, su^n n kIqw koeI [322[

KiVAw pws AMbIr vzIrW, bMdIvwn inmwxw [
Gwiel jwn kbwb inKsmw, Awijz lok inqwxw [323[

kihAw AMbIr vzIrW aus nUM, krky luq& Gnyrw [
sux qUM Xwr idvwny ! isr pr, quihM duK sihAw bqyrw [324[

ipCly bKS Zunwh AswnUM, AsIN ibAdb ZunwhIN [
kMby vyK hvwl qyry nUM, s^q mrynyN AwhIN [325[

hux ieh cwl SudweIAW vwlI, Cof qrIk ibhoSI [
zwhr Byq n kr qUM hrigz, pkV hXwau KmoSI [326[

kIqw hukm AsW hux qYnUM, Swh ieho &rmwieAw [
rhu KW pws SIrIN dy hux qUM, iKjmqdwr bxwieAw [327[

pr auh bwZ SIrIN dw sukdw, aus dI vfI ^rwbI [
qYnUM drd qUMhy kuC krsyN, FUMF ielwj iSqwbI [328[

aus nUM nihr ikvyN dirAwEN, cIr phwV ilAwvyN [
Awpxw kMm krysyN Gr dw, jg ivc mrd khwvyN [329[

AwKx dyx ipAwr idlwsw, idloN dlIloN Koty [
DohI lok zbwnoN aul&q, bury AnIqy coty [330[

AsloN zorwvr nUM lgdy, kOx vDIk ipAwry [
DohI cugl b^Il ibdrdI, JUT kmwvxhwry [331[

q`kx burw ibZwnw hrdm, ^Un prwey nHwaux [
bolx JUT kuSwmd kwrx, zorwvrW rIJwaux [332[

ihr&q dZw b^IlI ijs ivc, igxqI rhy ibZwnI [
soeI bxy mrwqb vwlw, kwbl kwr jhwnIN [333[

Zayugw ihrs ZrUrq msqI, dunIAW nwauN iesy dw [
A`KIN n`k nhIN kCu horUM, bixAw ijsm iksy dw [334 ihr [

Bu`lw Awpxw Awp ijnHW QoN, hoS hoeI guMm swrI [
kIkur hox jhwnIN kwbl, bxn mrwqb BwrI [335[

jW &rhwd vzIrW koloN, suxI hkwieq swrI [
lgI cmk pqMg vDyry, kIqI mauq iqAwrI [336[

BI &rhwd inmwxw ho ky, kihAw vzIrW qweIN [
‘sKq phwV ktysW kIkur, pws myry kCu nwhIN’ [337[

qysw mu`l ^rId bzwroN, Esy vKq mMgwieAw [
rl ky aunHW ibdrdW, dsqo dsiq ZRIb PVwieAw [338[

b`DI kmr lieAw hQ qysw, gieAw phwV iknwry [
kIqw Sukr AMbIr vzIrW, ^uSI hoey sux swry [339[

byVI bwJ kup`qx viVAw, mnqwrU ibnu swQI [
kIVI nwl phwV iBVwey, ibRhuM ksweI hwQI [340[

ifTw igrd cu&yry iPr ky, koh idvwny swrw [
Kwrw sYl isAwh cuqr&oN, s^q inhwXq Bwrw [341[

prbq vyK irhw iPr iGr ky, nrm ikqy vl Awvy [
aufx A`g AvwVy isr qoN, qysw zrw Cuhwvy [342[

suty swV phwVIN AwqS, auTy SoK plIqw [
qW &rhwd pCwqw idl ivc, dZw vzIrW kIqw [343[

auh &rhwd Alwmw Awhw, ijs ivc Akl Kzwnw [
kIkur dZw pCwxy nwhIN, jy sO BieAw idvwnw [344[

AwSk hox mjUb n AYsy, jy kr hox idvwny [
dUxI Akl jhwnoN hovy, pr auhu kYd ibZwny [345[

hY ieh ieSk izAwdw AkloN, Gwiel Akl bxwvy [
JokW Xwr vsyrw Awijz, SOkI ieSk kmwvy [346[

AwSk kot Akl dy hovx, pr auh Akl ikvyhI [
qpky nwl ieSk dI AwqS, bxy jlwvy dyhI [347[

ijauN ijauN Awx bxn duK fwFy, Suhrqu vDy jhwnIN [
iqauN iqauN Akl auqy vl Fovy, Xwr ijqy vl jwnI [348[

BI &rhwd ivcwrI mn ivc, jy mYN pYr htwvW [
qW hux lwj ieSk nUM lgdI, nwks isdku sdwvW [349[

jy kr pvy pqMg dlIlIN, Gwtw n&w ivcwry [
qW auh Pyr idvwnw kIkur, jwn jUey ivc hwry [350[

eyho ieSk icKw ivc bldI, mIt A`KIN jl mrnw [
QoVo hor ^udweI rl ky, Fol ngwrw Drnw [351[

jy kr lyK myry ivc ilKdw, swihb qlb ArwmI [
r`jx Kwx ieho kuJ isKdw, krdw ikqy ZulwmI [352[

bYlW vWgu ibAkl ibcwry, nINd suKwlI sauNdy [
ijqny qyz qbIAq vwly, iPrx SudweI BONdy [353[

hy idl ! AwK phwVoN ht ky, kwr krysW kyhVI [
rovgu Pyr iPrgu ivc glIAW, cwl kdImIN jyhVI [354[

qW qUM smJ inhwieq aus QoN, kMm eyho hux coKw [
t`kr nwl phwVW krky, Pyr ikvyhw DoKw ?355[

jb lg jwn itkwxy AwhI, kwr ieho hux krsW [
jy r`b Xwr imlwvy imlsW, nhIN ieQwvyN mrsW [356[

BI &rhwd dlIlW krky, swbqu pYr itkwieAw [
BwrI boJ PulwdI qysw, krky zor clwieAw [357[

qysy nwl phwVoN cmkx, cmkW A`g AvwVy [
goieAw AwqSbwz bxwieAw, Awx dukwn phwVy [358[

A`gy A`g ibRhuM dI AwhI, dUjI horu mcweI [
n`Ty Syr bGyly frdy, Cif Cif jwx ^udweI [359[

ijs idn Dwr koeI nrmyrI, zrw suKwlI Awvy [
qysw nwl ^uSI dy ^uS ho, kir kir zor clwvy [360[

jW auh Pyr ikdwhoN Awvy, sYl inKsmw korw [
Borw kwt n krdw qysw, pyS n jwausu zorw [361[

lohU lwl hovx h`Q CwlIN, nYx Brn rs ^UnoN [
qysw sut G`qy h`Q mwry, isr dy nwl jnUMnoN [362[

KwlI pyt muihMmu prweI, iek-jxw ieklwpw [
eyho zor vDyry aus dw, krdw rozu isAwpw [363[

jW muV Pyr h`QW vl vyKy, cmky cmk svweI [
lohU nwl hoey gul lwlw, mihMdI ieSk lgweI [364[

ro ro hwl vM\wey mwry, drd drygoN AwhIN [
AwKy AYb qusW ivc ijqnw, doS myry ivc nwhIN [365[

isKy krn qusIN gulkwrI, phuqy sIs mh`lIN [
ikauN n pyS quhwfy Awvy, rwhIN pey Av`lIN [366[

jW Bir nIr A`KIN ivic Awvy, lwl hoeIAW duK dyvx [
covx vWgu kbwbW qpIAW, igrd cu&yrw Byvx [367[

BI &rhwd aunHW dy qweIN, hIlw hwl suxwvy [
vylw AYS ^umwrI vwlw, ipClw Xwd krwvy [368[

hY hY ! AwK rihAw mYN cSmoN ! ieq vl qusIN n jwvo [
Awpxy Awp pirMdW vWgUM, gl ivc jwl n pwvo [369[

hY ieh cog ipAwrI lgdI, pr ieh zihr-AlUdw [
lohw hogu cugx dy vyly, idsdw nrm PlUdw [370[

ijauN ijauN roz nsIhq krdw, cwml cVHy vDyry [
so hux Es smyN dw pwaugu, pl pl suAwd Agyry [371[

eyho su^n kryNdw jW muV, mgroN dwau kryNdI [
kw&r soz AMnHyrI ibRhoN, suD buD rihx n dyNdI [372[

by^ud hoie izmIN pur ifgdw, hoS hvwSoN kwroN [
muV ky jwn Bvy pl bIqy, Awpxy Xwr pvwroN [373[

qysw Pyr smwly Awijz, drd duKW dw pilAw [
Gwiel juml jhwnoN bwhr, lyK nsIboN jilAw [374[

eyho qOr irhw icr aus dw, guzry keI idhwVy [
jwly bhuq zmwny vwly, isr pr s^q pvwVy [375[

qW auh kUk inmwxy idl dI, suxI jnwb ielwhI [
bIqI bIq geI auh ijqnI, aumr duKW dI AwhI [376[

hoieAw hukm &irSiqAW qweIN, qoV iSqwbI jwE [
corI nihr pujwE mzly, aul&qu nwl bxwE [377[

m`dq ryS idlW dI auqrI, AmroN mlk hzUrI [
lgy nihr bxwaux isdkoN, AwSk kwr zrUrI [378[

qysw nwauN rihAw iPr aus dw, cwl jhwnI krky [
vgx lwK kuhwVy ZYboN, prbq Qrhr Qrky [379[

l`gw Fih Fih paux iD|wxy, auf auf jwx quMbwly [
cOdW qbk n Atkx ijq vl, fihx XkInW vwly [380[

QoVy roz idhW ivc prbq, sut ikqy vl pwieAw [
Fu`kw Awx nzIk iSqwbI, swdku Xwru ilAwieAw [381[

lgy lok qmwSy Awaux, ^lkq Awm ^udweI [
AYsI cIz Acrj SkU&w, AwSk mrd bxweI [382[

DuMmI DuMm ibdysIN mulKI, Sihr n koeI KwlI [
FukI Awx cOqr&oN ^lkq, sMg ingwhy vwlI [383[

AwqS ivc k`KW dy AwhI, mu`dq rhI lukweI [
BWbV Awx inhwXq kIqw, AwSk PUk mcweI [384[

Pyr AzIz SihnSwh Awdl, suixAw nihr qmwSw [
tu`tw q^q hkUmiq vwlw, mwx n rihEsu mwsw [385[

Pyr AMbIr vzIr purwxy, Xwd slwhI kIqy [
hwzr Awx hoey SrimMdy, F`Ty rUh AnIqy [386[

kihAw vzIr AMbIrW qweIN, SwbS ! Akl quswfI [
r`KI qusW dnwvW ril ky, hurmiq ^Ub AswfI !387[

Agy bwq Sihr ivc AwhI, jwxI ikny n jwxI [
zwhr Akl quswfI kIqw, hr hr mul^ itkwxIN [388[

jy kr ^O& ^udwie n hovy, lwiek eyh AswnUM [
qIrIN lyK krweIey iek iek, imly ienwm quswnUM [389[

joVy dsq vzIrW kIqI, Arz slwmW krky [
Awdlu hoie Adwlq krIey, iDAwnu r`by vlu Drky [390[

hYsI s^q phwV iejyhw, my^ ^udwvMd lweI [
roz ikAwmq qwk n qoVy, aus nUM Awm ^udweI [391[

so aun ^br n kIqI hrigz, nihr iejyhI pu`tI [
PUVI vWgu lpyt phwVI, cwie ikqy vl su`tI [392[

hor hzwr auQweIN AwhI, vsdI BUq jnwieq [
auh BI vyK gey aus qweIN, frdy Cof vlwieq [393[

cIqy Syr kroVW Awhy, vsdy Es aujwVIN [
vyKo qu^m nhIN hux idsdw, KwlI peI phwVI [394[

mOqy mry n Aw&q aus nUM, hY auh mrd Ajyhw [
idl nUM FUMF Adwlq krIey, doS AsW ivc kyhw [395[

Swieq AjrweIl jyhy nUM, jy auh Skl idKwvy [
auh BI eys izmI pr frdw, hrigz pYr n pwvy [396[

AwdmIAW dI sUrq idsdw, svy n pIvy Kwvy [
hY auh kOx ikvyhI Aw&q, liKAw Byqu n jwvy [397[

sux ky Arz vzIrW vwlI, nrmu hoieAw idl kihroN [
gu`sw dUr hoieAw g`l smJI, muVI qbIAq lihroN [398[

kihAw AzIz vzIrW qweIN, kro koeI hux kwrI [
phuqw Awx idvwnw mzly, bxI AswnUM BwrI [399[

frdy nMg nmUsoN Awhy, so qW gieAw gvwqw [
SIrIN ieSk phwV icrwXw, Awm ^udweI jwqw [400[

dUjw hor qgwdw bixAw, AwpxI Akl bxwieAw [
krky kOl krwr zbwnoN, Awp phwV icrwieAw [401[

jy hux Amlu n krIey aus qy, muVIey kOl krwroN [
kw&r hox krwroN JUTy, suixAw lwK hzwroN [402[

JUToN pry Zunwh n koeI, JUT burw sB AYboN [
duhIN jhwnIN lwnHq aus nUM, krn PrS qy ZYboN [403[

JUTw su^n krwr zubwnoN, kry n krdw soeI [
dosqu Xwr ibgwnw aus dI, kry aumYd n koeI [404[

suix ky su^n SihnSwh koloN, Pyir vzIr pukwry [
kIqI Arz ZrIbW vWgU, bxy lcwr ivcwry [405[

sUlI cwie cVHwvo swnUM, hor ijvyN mn Bwvy [
pr hux hor ielwj AswnUM, ies dw smiJ n Awvy [406[

ijqnw hoS Aswfw Awhw, kIqw ^rc bqyrw [
dwrU rog Gtx dw krIey, iqauN iqauN vDy vDyrw [407[

ZYrq nwl AzIz SihnSih, kYd vzIr krwey [
kIqy s^q AsIr jMzIrW, gl ivc qbk pvwey [408[

iesqMbol Sihr ivc hoeI, ieh g`l zwihr swry [
idqw sw& jvwbu vzIrW, kr qqbIrW hwry [409[

qW iek ivc Sihr dy AwhI, vsdI nyk mkwrW [
kwbl eys ielmu ivc AwhI, hor Sigrd hzwrW [410[

sI ausqwd AjyhI kwml, AMdr ksb znwny [
SYqW Adb kryNdw aus qoN, isKdw mkr bhwny [411[

AwhI Aihl hXwau n vyKy, mrdu ibgwny qweIN [
corI nwl KrW dy krdI, Sihvq kdI kdweIN [412[

cuglI nwl zubwn n krdI, r`b dw ^O& kryNdI [
su`qw nwl iksy dy koeI, sYnq nwl dsyNdI [413[

krky Srmu dlIjoN bwhr, hrigz pYr n pwvY [
bYTI sqr cupwqI prbq, prbq nwl iBVwvY [414[

suixAw Enu ivcwrI Awijz, Sor dIvwny sMdw [
Q`ky zor lgwie Akl dw, hwl vzIrW mMdw [415[

h`sI bhuq ^uS hoeI sux ky, kihAw SigrdW qweIN [
hY ikAw cIz PVy ijs bdly, Akl vzIrW nwhIN [416[

AwqS bwl smuMd jlweIey, qwry qoV ilAweIey [
AYsy lwK ibAkl idvwny, pl ivc mwir gvweIey [417[

pr hux ieh BI kwr AswnUM, krnI peI zrUrI [
c`lo pws SihnSwh jweIey, krIey Arz hzUrI [418[

leIAW nwl SigrdW iek do, vwk& eys ikqwboN [
Awsw pkiV qurI isr ihldy, b^rw lYx svwboN [419[

jwie hzUr KVoqI Awijz, kIqy su^n mulwiemu [
suxIey Arz ZulwmoN Swlw ! rhy qs`ld kwiemu [420[

mu`dq Sihr quswfy AMdr, jwl ZrIbW kIqI [
ieSrq AYS qmwSy AMdr, aumru AswfI bIqI [421[

eysy Sihr juAwnI guzrI, inmk pRvrdw hoey [
pr drbwr quswfy ZwPl, hwzr kdI n hoey [422[

jy kr hukm AswnUM hovy, hY ieh imhr quswfI [
krIey i&kr idvwny vwlw, jo ikCu Akl AswfI [423[

bhuq AzIz hoieAw ^uS sux ky, ausdw su^nu zubwnoN [
goieAw jwn geI muV AweI, Agly hoSu jhwnoN [424[

kihAw AzIz izAwrq qyrI, kir ky AsW pCwqw [
krsyN koeI i^Awl mukrrw, dIn dunI dI mwqw [425[

pr hux kro ielwj iSqwbI, eyho v^q quswfw [
hux BI ikvyN jgq ivc rihMdw, rhy hXwau Aswfw [426[

lY ky hukm SihnSwh koloN, swju smwju bxwieAw [
kIqw hor iqAwr ikRSmw, Aglw Bys vtwieAw [427[

Bgvy Bys bxweI cwdru, nIly Al& vgwey [
iKlkw sbz ipAw ivc gl dy, qkmy ^Ub lgwey [428[

sylI kmr gly ivc qsbI, pkVI dsq bYrwgx [
goXw sYl mdIinEN krky, muVI GrW nUM hwjx [429[

hlvw nwn ^rId bzwroN, Dir ky Awp hQwlI [
clI vyK qlI pur Dir ky, mOq idvwny vwlI [430[

bx ky bhuq iKzur dI sUrq, Awijz drd-rM\wxI [
phuqI jwie idvwny qoVIN, kutxI Skl inmwxI [431[

sI &rhwd kryNdw ApxI, kwr PVIN h`Q qysw [
sqIAW vWgu icKw pr ciVHAw, soz jnUMnI pySw [432[

jwie nzIk KVoqI aus dy, kutxI mkr pswry [
hlvw nwn izmI pur Dir ky, bYTI nihr iknwry [433[

AwhIN mwr auTI Bir cSmW, lgI bkx &ryboN [
ijauN kr drd s&weI vwly, krn klwm dryZoN [434[

l`gI kihx ‘inkwrI dunIAW, JUTw mwx q`qI dw [
Blky v^qu ikvyhw hosI, nhIN ivswhu r`qI dw’ [435[

AYsy su^n kryNdI AwhI, roNdI nwl Avwzy [
sux ky Tihr igAw aus kwroN, drd hoieAw &rhwdy [436[

qW &rhwd gieAw auT nyVy, bYT kihAw, ‘hy mweI !
hYN qUM kOx qyrI ies igrIAw, mYN bI kwr BulweI’ [437[

kutxI dyK ikhw, ‘ry bwbU ! kwr kro mq bolo [
hYN hm lok &kIr hmwrI, jwq kCU mq tolo’ [438[

BI &rhwd kihAw ifg pYrIN, ‘ikauN qUM dUr htwvyN [
mYnUM drd ihdwieq vwlI, munsb nzrIN AwvyN [439[

mYN BI ^wk GxI isr pweI, kUcy glI Sihr dI [
bx ky vYd suxyN duK myrw, koeI n imilAw drdI’ [440[

AsloN jwxu ieho g`l hwSm, hr iek swQ FUMfyNdw [
idl nUM SOk hovy ijs vl dw, Eho su^n kryNdw [441[

vihSI Es ipAwry lgdy, jo idlu Awp dIvwnw [
Sihvq zor kry ijs qweIN, FUMfy swQ znwnw [442[

suGVW nwl imly suK pwvy, jo idl suGV isAwxw [
^uS ho nwl inmwxy imldw, Awijz lok inqwxw [443[

ikbrI pws qk`br vwly, bix ky Xwr KVoNdw [
Gwiel cSm AlUdw Apxw, swQ aufIky roNdw [444[

kutxI Pyr kihAw, ‘ry bwbU ! hmrI ibrq AkwSI [
pMCI lok &kIr jgq mYN, ins idn iPrYN audwsI [445[

kyqk brs hoey hm iPrkY, sYru jgq mYN kInw [
pScm AOr audY qk dyKw, kwbw AOr mdInw [446[

aupmw eys ngr kI suix kY, mnUAw BieAw vYrwgI [
ihq kr eys idSw mg dOVy, BRmqw sBI iqAwgI [447[

jb hm Awx iehW qk phuqy, dyKI cwl ngr kI [
duK mYN bhuq duKI Ar rovYN, jo jIA jMq Sihr kI [448[

AYso ngr duKI jb dyKw, qij hm cly Agyrw [
Ab hm AOr ngr mYN jw kr, do idn krYN bsyrw’ [449[

BI &rhwd kihAw, ‘hy mweI ! ikAw qYN su^n suxwieAw [
AYsy ngr suhwvy qweIN, duKIAw cwie bxwieAw [450[

Swh AzIz Sihr dw vwlI, Awdlu sKI rsIlw [
sutdw vwr musw&r auqoN, Apxw KyS kbIlw [451[

Apxw Awp shI kr jwxy, Apxw AOr ibZwnw [
aus dy rwj khyN jg duKIAw, mYN ieh bwq n mwnW’ [452[

kutxI Pyr kihAw, ‘ry bwbU ! qumrI smiJ n AweI [
qumny AOr koaU kuC smJw, hm ny AOr bqweI [453[

vh jo khy AzIz SihnSwh, bytI ausy jo AwhI [
SIrIN nwm ausy Ab qlKI, mlkul mOq cKweI [454[

aus ky sogu ngr mYN Aq hI, lok Bry duK sogI [
hs kr bwq kry nhIN koeI, ikAw jogI ikAw BogI [455[

Qw kCu Awj aunHoN ny aus kw, ^qm drUdu idlwieAw [
hlvw nwn aUhW sy ieqnw, hwQ hmwry AwieAw’ [456[

jW &rhwdu suxI ieh hwSm, qrHw hkIkiq swrI [
qysw mwr muAw muV kIqw, su^n n dUjI vwrI [457[

jo jI jMq pYdwieS r`b dI, Ard smW ivc hoeI [
swihb hunr ibhunry mniem, muPlsu rihAw n koeI [458[

pr qUM smJ ipAwry hwSm, EVk quD BI mrnw [
eyho ^Ub ieSk ivc mr qUM, mrn nhIN ieh qrnw [459[

AwSk AMg n swk iksy dy, lok aunHW inq gwaux [
isdk aunHW dy zoro zorI, Apxw nwm jpwaux [460[

pr ieh ieSk suKwlw nwhIN, Krw AOKyrw mrnw [
iek vwrI mr jwvy hr iek, AwSk pl pl mrnw [461[

swbq muieAw su kwml hoieAw, mukq muieAW ibn nwhIN [
hwSm jwn bcweyN mrnoN, rihAw ^rwb qdwhIN [462[

Cf hux hor kzIAw Apxw, jo quD khI su jwxI [
AglI AwiK hkIkiq hwSm, ikq ibiD hoeI ivhwxI ?463[

ieh g`l hoeI jgq ivc zwhr, kutxI Dohu kmwieAw [
krky mkr znwnw AwSk, swdku mwr vM\wieAw [464[

suxI AzIz AMbIrW suixAw, phuqI ^br znwnI [
l`gI horu vDyry EVk, Suhriq mgr jhwnIN [465[

sux ky hwl ShId s`jx dw SIrIN drd-rM\wxI [
ru^sq jwn ausy dm kIqI, ieksy Awh inmwxI [466[

qUM BI lw& mryNnw hwSm, pYr ieSk ivc Drky [
hY sd hY&, n ikDry phuqoN, mzw n pwieE mrky [467[

ZOgw Sor Sihr ivc hoieAw, roNdw hr iek idsy [
suixAw kdI n ifTI AwhI, mOq AjyhI iksy [468[

SIrIN qy &rhwdy kzIAw, ^UMnI ieSku vDwieAw [
jo r`b Awpu auGwVy pVdw, ikq ibiD rhy lukwieAw [469[

tutw nMg nmUs AzIzoN, rovy Klk cu&yry [
sI auh Swh &kIr inhwieq, Awizz hoieAw vDyry [470[

kIqw hukm AMbIrW qweIN, qr& nihr dI jwE [
dy ky gusl idvwny qweIN, mMzl gor pujwE [471[

sI auhu swihb isdk inhwieq, AwSk pwk &irSqw [
krky Adb Adwb XkInoN, kirE ^Ub SirSqw [472[

F`Ty rUh hoie idl Gwiel, Awp gieAw vl SIrIN [
m`Xq vyK ipaU dw ihjroN, ijgr hoieAw pur qIrIN [473[

kIqI dUr hjUm jhwnIN, ZOgw dUr htwieAw [
mUMh QIN Pyr AzIz n kUieAw, r`b dw Sukr vjwieAw [474[

auh idn Swm Sihr ivc khu qUM, sI iks rUp ikvyhw [
swieq hogu ikAwmq vwlw, zwlmu sKq Ajyhw [475[

ikAw kuC Skiq muh`biq swihbu, Awp idlW ivc pweI [
mW ipau BYx iBrwau bxwey, aul&iq bhuq vDweI [476[

KwhS eys aulwd jnwaur, ikAw kuC zuhd auTwaux [
AwdmIAW nUM lwzm eyho, nwl muieAW mr jwaux [477[

sI iek bwZ SzweI vwlw, AMdr cONk znwny [
jIkur cMd cuPyr sqwry, igrdy mihl Shwny [478[

hr hr mulK vlwieq vwly, myvy Pul bhwrI [
sB aus bwg jVy ausqwdW, kr kr ausqwkwrI [479[

hr hr SwK SgU&w sbzI, rMgwmyz bhwry [
zInq zyb inhwieq vwly, hr hr cONk inAwry [480[

aucy KUh vgx AsmwnI, nIvyN hor vDyry [
nihrW iPrn dIvwrW aupr, jwrI bwg cuPyry [481[

r`Ky ^Ub ArwkW ivc ivc, ausqwkwr Puhwry [
kir kir lwK dlIlW q^qy, imhnq nwl svwry [482[

sMgI PrS hoieAw gulkwrI, swrI Es zmIny [
lwey lwK kroV nkwSW, hIry lwl ngIny [483[

igrdy Awb rvW hr qKqy, juz vl ijvyN ikqwbI [
gul lwlw gul nrgs sosnu, sqrW igrd gulwbI [484[

AwqSbwzI vWgu Puhwry, bix bix pYx PuhwrW [
pwsoN Aks gulW dy pY pY, iPrdy rMg hzwrW [485[

iPrky Pyr bulMd dR^qoN, brg gulW pr pONdy [
grd Zubwr zmwny vwlI, rihx hmySW DoNdy [486[

gUVHI CwauN suhwxI aus ivc, zoru dr^qW PiVAw [
sUrju nzr n Awvy hrigz, cMdu n jwpy ciVHAw [487[

iek auhu surK jvwhr dmkx, lwlI hor gulW dI [
sy auh sUrj Awp hzwrW, ^wqr Aihl idlW dI [488[

ausqwkwr &rwS cmn dw, bwid sbHw jd Awvy [
hr hr iksm vloN ^uSboeI, KolH PrUS ivCwvy [489[

sMdl dIp hovy SrimMdw, aus dI muSk bhwroN [
nwPw nwmu Cpwvy Apxw, jwvy Awb qqwroN [490[

hovx msq ibhoS jnwaur, mor ckor pirMdy [
AwSk hox AvwzW sux sux, bwSy, bwz, dirMdy [491[

hr hr SwK jnwaur lotn, msq ibhoSI krky [
bWsW nwl ijvyN nt Kylx, jwn qlI pr Dr ky [492[

bWkI cwl iJMgwrn hwrt, pwvx Sor JulwrW [
bolx mor ppIhy kokl, pMCI hor hzwrW [493[

hr hr cONk pMGUVy pINGW, rySm swj isMgwrI [
DOlr mihl cuPyry cmkx, qwk JroKy bwrI [494[

sI auh mihl kbUqrKwnw, AMq Sumwr n Awvy [
bIbI bhU shylI bWdI, hr hr mihl suhwvy [495[

ieknw hwr iSMgwr jvwhr, zyvr zrI puSwkW [
qIrMdwz ispwhI bYTy, sWB JroiKAW qwkW [496[

iek iek swd murwdI sUrq, drdvMdW h`k PwhI [
nwz inAwz aunHW dI hwSm, jlvw jwq ielwhI [497[

Xw auhu mwn srovr khIey, hMsW vwsu cuPyry [
Xw auhu sur^ jhwnoN swry, Awix auQweIeyN Gyry [498[

bwhr is&q aunHW dI AkloN, nwks ieh qqbIrW [
aul&q nwl mus`vr AzlI, ilKIAW auh qsvIrW [499[

pr auh nwl SihzwdI AwhIAW, hwr iSMgHwr hvweIN [
l`dy Bwr gieAw vxjwrw, KwlI C`f srweIN [500[

bixAw bwg frwaux vwlw, sogI mihl munwry [
AwhIN bwJu Avwz n suxIey, bwZ bzwrIN swry [501[

kIqI Es cmn ivc qurbq, SIrIN sIm-bdn dI [
r`KI nihr iknwry m`Xq, Awizz koh-iSkn dI [502[

jW ivc lhd r`KI SihzwdI, PrS bxwieAw ^wkoN [
KolHy bMd ipaU muK vyKx, kwrx drd i&rwkoN [503[

KwlI kPnu ipAw ivc kbry, m`Xq nzr n AweI [
vyK AzIz qA`jb hoieAw, hYrq ivc lukweI [504[

dwnSvMd hzwrW Awhy, hwzr Es itkwxy [
FUMfx krn dlIlW ihkmq, kOx r`bwnI jwxy [505[

sI iek dUrMdyS aunHW ivc, AwiKAw En qdwhIN [
‘cwhIey kbr idvwny dyKI, hY ivc Ehu ik nwhIN’ ?506[

sux ky su^n kihAw Swh Awdl, ‘jW rbu Kyf mcwvy [
vyKo hwl byauzry ho ky, jo r`bu hor ivKwvy’ [507[

Eho mulKu Sihr dw mylw, quirAw qr& dIvwny [
muieAW Klk i^Awl n CfdI, swihb drd inSwny [508[

Agy d&n idvwnw Awhw, swbq kbr bxweI [
mgroN jwie hjUmI myly, EvyN Pyr KulHweI [509[

kIqw kbr cuPyry pVdw, ^lkq dUr htweI [
^wsy lok kihx aus AMdr, nzr hkIkq AweI [510[

Awvy muSk bihSqI bwhr, jlvw jwq dsIvy [
rOSn lhd AjyhI jIkur, blx hzwrW dIvy [511[

AwSk qy mwSUk aunHW nUM, nzir auQwvyN Awey [
kwml isdk ipCy r`b swihb, XwrW Xwr imlwey [512[

ik`sy C`f dlIlI hwSm, nw kr AYf pswry [
qUM kI isPq aunHW dI krsyN, jo r`b Awp svwry [513[