z&rnwmh Anuvwdk Avqwr isMG Awzwd
z&rnwmh
z&rnwmh dy ArQ ij`q dI ic`TI hn, jo gurU jI ny AOrMgzyb nUM ilKI sI [
z&rnwmh iv`c kul bwrW ihkwXqW imldIAW hn [ jo ivdvwn z&rnwmh
nUM gurU goibMd isMG jI dI rcnw mMndy hn, aunHW iv`coN vI bhuqy kyvl pihlI
ihkwXq nUM hI aunHW dI rcnw mMndy hn [ so AsIN vI kyvl pihlI ihkwXq
dw hI Anuvwd dy rhy hW [
< hukm s`iq
sRI vwihgurU jI kI &qh ]
sRI muKvwk pwiqSwhI 10]
mMglw crn
kmwil krwmwq kwXm krIm ]
rzw b^So rwizk irhwkun rhIm ]1]
kwml, kwiem, dwiem dwqw, krwmwq BMfwrw [
^uSIAW, irzk qy mukqI dyvy, jg nUM isrjnhwrw [
AmW b^S b^iSMdh E dsqgIr ]
^qw b^S rozI idho idl pzIr ]2]
SWqI dwqw dXw puMj hY, hr iek dI bWh PVdw [
rozI hukm dyx jd lgdw, ivqkrw mUl nw krdw [
SihnSwih ^UbI idho rhnmUM ]
ik byZUMno bycUMno cUM bynmUM ]3]
SwhnSwh, gux dwqw dXwlU Drm dw rwh ivKwvy [
qy ^ud rMgW, ichn c`krW dy ivc kdy nw Awvy [
n swzo n bwzo n &Ojo n &rS ]
^udwvMd b^iSMdih AYiS ArS ]4]
Swz vwz qy POj &rS qoN rih ky sdw aucyrw [
svrgI suK dyvy bMdy nUM, sjn suhylw myrw [
jhW pwko zbrsq zwihr zhUr ]
auzwmI idho hm cu hwizr hzUr ]5]
zorwvr dunIAW qoN inAwrw, sdw hzUr ipAwrw [
KulHIAW dwqW dy dy ivgsy, krky AYf pswrw [
Aqw b^So pwk prvridgwr ]
rhIm Asq rozI idhy hr idXwr ]6]
sdw pivqr qy prI pUrn, jg dw pwlx hwrw [
mhW idAwlU sB iv`c v`s ky, iPr BI rhy inAwrw [
ik swihb idXwr Asqo Awzm AzIm ]
ik husnul jmwl Asqo rwzk rhIm ]7]
KMfW bRihmMfW dw mwilk, v`fw v`ifAW nwloN [
sohxw, b^iSS dw BMfwrw, pry Aswfy i^AwloN [
ik swihb SaUr Asq Awijz invwz ]
ZrIbul pRsqo ZnImul gudwz ]8]
vf dwnw, ipRq pwilk sB dw, ZrIb invwz sujwnw [
rMkW nUM pUjy, s^iqAW nUM, soDy bx mrdwnw [
SrIAq pRsqo &zIlq m-Awb ]
hkIkq Snwso nbIaul ikqwb ]9]
Drm pwl, soBw dw somw, krdw sdw aujwlw [
AslIAq nUM jwnx vwlw, nbI ikqwbW vwlw [
ik dwinS ipXUh Asq swihb SaUr ]
hkIkq Snws Asqo zwhr zhUr ]10]
dwnweI nUM l`Bx vwlw, Akl SaUrW vwlw [
pRgt ho ky sc isAwxy, auh AvDUq inrwlw [
SnwisMdh-ey-ielim Awlm ^dwie ]
kuSwieMdh-ey kwir Awlm kuSwie ]11]
bRihmMfW dw ielm Es nUM hY krnI dw pUrw [
swry j`g dI kwr kr irhw, iksy nw g`loN aUrw [
guzwirMdh-ey-kwir Awlm kbIr ]
SnwisMdh-ey-ielim Awlm AmIr ]12]
sB qoN v`fw, sB nUM pwly, sB leI irzk pucwvy [
AYfw Awilm ik hr idl dI Qwh AMqlI pwvy [
< sRI vwihgurU jI kI &qh ]
dwsqwn ] ihkwXq pihlI ]
mrw eyqbwry brIN ksm nysq ]
ik eyzd gvwh Asqo XzdW Xkysq ]13]
eys ksm dw rqI vI mYnUM nw ieqbwr [
swKI myrI g`l dw iek s`cw krqwr [
n kqrh mrw eyqbwry brosq ]
ik b^SIau dIvW hmh ikzbgosq ]14]
myry byieqbwr dw kwrn ieh srkwr [
ikauNik JUTw qusW dw hY swrw drbwr [
ksy kauoil kurAW kund eyqbwr ]
hmW roiz Awi^r Svd mrd ^Íwr ]15]
ijs ny ksm kurwn qy hY kIqw ieqbwr [
Awi^r huMdw vyiKAw, mYN ausy nUM ^uAwr [
humw rw ksy swXh AwXd bzyr ]
bro dsq dwrd n zwgy dlyr ]16]
pr ijs mrd humw dI hY mwxI pl CwauN [
kd pMjw pw skdw aus nUM kwlw kwauN [
ksy puSq au&qd psy Syir nr ]
n gIrd buzo mySo AwhU guzr ]17]
ijhVw Syr dlyr dI lYNdw Awx pnwh [
aus nUM huMdI hY kdoN iejVW dI prvwh [
ksm mushPy Ku&IXh gr eIN ^rm ]
n &aujy AzIN zyir sum A&gnm ]18]
jy mYN luk vI dyNvdw zwmn pwk klwm [
eyQy sum vI Drn dw POj nw lYNdI nwm [
gursnh ich kwry ichl nr ]
ik dh lk brwXd bro by^br ]19]
BuKy cwlI AwdmI kI idKlWdy qwx [
jd ibn d`sy aunHW qy ds lK cVHy jvwn [
ik pYmW iSkn bydrMg AwmdMd ]
imXW qyZo qIro qu&Mg AwmdMd ]20]
shuM qoVI, hiQAwr lY ku`dy iv`c mdwn [
h`QIN qyZW sUqIAW, golIAW qIr vswx [
b lwcwrgI drimXW Awmdm ]
b qdbIir qIro qu&Mg Awmdm ]21]
ho ky Aiq lwcwr mYN jMgI swj sjwie [
aufxy r`q iv`c fubxy DnuKy ley cVHwie [
cu kwr Az hmh hIlqy dr guzSq ]
hlwl Asq burdn b SmSIr dsq ]22]
jd hIly iensw& leI sBy hI mu`k jwx [
qdoN hlwl ey qyZ dw dyxw qoV imAwn [
ich ksmy kurAW mn kunm eyqbwr ]
vgrnh qu goeI mn eIN rh ichkwr ]23]
kI iPr ksm kurwn qy mYN krdw ieqbwr [
qy myry leI rih igAw hYsI hor ivhwr [
n dwnm ik eIN mrid robwh pyc ]
gr hrigzIN rh nXwrd bhyc ]24]
pqw nw lUMbV-GuqIAW krdw Swh AOrMg [
jwxdw qy qd bdldw, mYN vI Awpxw FMg [
hr AW ks ik kauly kurAW AwXdS ]
nzo bsqno kuSqnI bwXdS ]25]
suixAw ksm kurwn dI jo vI lYNdw Kw [
bMnHxw kohxw mwrnw aus nUM nhIN rvw [
brMgy mgs sXwhpoS AwmdMd ]
b XkbwrgI dr ^roS AwmdMd ]26]
m`KIAW vWgUM kwlIAW glIN vrdIAW pw [
POjW SwhI AweIAW rx iv`c DUV Dumw [
hr AW ks iz dIvwr Awmd ibrUM ]
b^urdn Xky qIr Sud Zrik ^UM ]27]
jy koeI C`f PsIl nUM inkl AwieAw bwhr [
auho qIr pruc ky if`gw ho lwcwr [
ik byrUM nXwmd ksy zW idvwr ]
n ^urdMd qIro n gSqMd ^vwr ]28]
pr ijs k`FI isrI nw C`f ky auh dIvwr [
nw aus KwDw qIr hI, qy nw hoieAw ^uAwr [
cu dIdm ik nwhr ibXwmd b jMg ]
cSIdm Xky qIir mn bydrMg ]29]
jd mYN jMg iv`c AwauNdw qikAw nwhr ^wn [
auifAw myrw qIr qd aus dy lYx pRwx [
hm Awi^r guryzd bjwey musw& ]
bsy ^wnh ^rdMd byrUM guzw& ]30]
pr buzidlW pry ho Jt bcw leI jwn [
g`pI jwpy Es dy swQI kul pTwx [
ik A&gwn dIgr bXwmd bjMg ]
cu sYil rvW hmcu qIro qu&Mg ]31]
iPr iek hor A&gwn ny Aw idqI llkwr [
SUkI vWg qU&wn dy qIrW dI buCwV [
bsy hmlh krdMd b mrdwngI ]
hm Az hoSgI hm iz dIvwngI ]32]
h`ly kr kr ky vDy auh mrdwnw vwr [
hoS isAwxp joS dw nw koeI h`d Sumwr [
bsy hmlh krdo bsy z^m ^rd ]
do ks rw bjW kSq hm jW spurd ]33]
h`ly vI Axigxq sn, GwE vI sn Fyr [
Es jMg iv`c jUJ gey do AxKIly Syr [
ik AW ^vwjh mrdUd swXh dIvwr ]
nXwmd b mYdW b mrdwnh vwr ]34]
krky auhlw kMD dw jy ^wjw murdwr [
lukdw nw qy AwauNdw ipV mrdwnw vwr [
dryZw Agr rUie E dIdmy ]
b Xk qIr lwcwr b^SIdmy ]35]
qd iPr mYN vI b^Sdw aus nUM AYsw qIr [
ijhVw aus dy tukVy pl ivc jWdw cIr [
hm Awi^r bsy z^im qIro qu&Mg ]
do sUey bsy kuSqh Sud bydrMg ]36]
hox kmwnW dohrIAW pey SuMkwrn qIr [
jUJx ifgx Drq qy qVP duv`loN bIr [
bsy bwr bwrId qIro qu&Mg ]
izmI gSq hm cUM guly lwlh rMg ]37]
bwxW dI brKw vhy, qoVn golIAW h`f [
rhy ny ibd ibd sUrmy iek dUjy nUM v`F [
sropwie AMboh cMdw Sudh ]
ik mYdW pur Az gUE cOgW Sudh ]38]
isr, DV, kty AMg pey ausry cwr cuPyr [
iKdo KUfIAW dw ijvyN rx iv`c l`gw Fyr [
qrMkwir qIro qPMig kmW ]
brwmd Xky hwE hU Az jhW ]39]
sr sr qIr qVwk rhy, kVkV krn kmwn [
ijs nUM qk ky kr irhw, hwhw kwr jhwn [
idgr SoriS kYbir kInh koS ]
iz mrdwin mrdW ibrUM r&q hoS ]40]
mhW pRlo dy vWg kueI m`cI Sor Srwr [
ijs ny idqI XoiDAW dI kul hoS ivswr [
hm Awi^r ich mrdI kund kwrzwr ]
ik br ichl qn AwXdS by Sumwr ]41]
d`s ivKWdy kI Blw auh isMG Awpxw qwx [
jd ik cwlIAW qy cVHy lKW mugl pTwx [
crwiZ jhW cUM Sudh burkh poS ]
Sih Sb brwmd hmh jlvh joS ]42]
sUrj burkw pihinAw jw Asqwcl vl
jlvy sutdI rwq ny ilAw isMGwsn m`l [
hr AWks bkauly kuhW AwXdS ]
ik XzdW bro rihnumw AwXdS ]43]
mYN suixAw jo Kw lvy mu`KoN ksm kurwn [
aus dw AwgU ^ud bxy auh s`cw rihmwn [
n pycIdh mUey n rMjIdh qn ]
ik byrUM ^ud Awvurd duSmn iSkn ]44]
ivMgw vwl nw hoieAw, ijsm nw mMnI hwr [
BwjV pY geI Awp hI lSkr dy ivckwr [
n dwnm ik eIN mrid pYmW iSkn ]
ik daulq prsq Asqo eINmw i&kn ]45]
mYnUM pqw nw mrd ieh shuM Kw ky iPr jwie [
mwieAw ipCy Drm nUM dyxoN nw Srmwie [
n eImW prsqI n Aauzwie dIN ]
n swihb SnwsI n muh`md XkIN ]46]
pr AYsy bydIn nUM, hr QW D`ky pYx [
r`b qy nbI nw Bul vI nyVy Fukx dyx [
hrAWks ik eImW prsqI kund ]
n pYmW ^udS pySo psqI kund ]47]
jo pRymI hY Drm dw, qy pRx qoV inBwie [
auh nw hwry isdk qoN, isr jwie qW jwie [
ik eIN mrd rw z`rh eyqbwr nysq ]
ik ksmy kurwnsqu XzdW Xkysq ]48]
mYN Kw ky shuM r`b dI, swKI qy kurAwn [
AwKW ik ieh mrd hY, p`kw byeImwn [
cu ksmy kurW sd kund ie^iqXwr ]
mrw kqrh nwXd Azo eyqbwr ]49]
cwhy hux kurwn dI muV muV ksm auTwie [
mYnUM mwsw eys qy, kdy XkIn nw Awie [
Agrich qurw eyqbwr Awmdy ]
kmr bsqh ey pySvw Awmdy ]50]
jy qYnUM Aw jWvdw, myry qy ieqbwr [
qW qUM imldoN Awx ky, ho ky isr dy Bwr [
ik &rz Asq br sr qurw eIN su^n ]
ik kauly ^udw Asq ksm Asq mn ]51]
kIqI Es zbwn dw hY qYN auqy Bwr [
jy qUM s`cw hYN rqI kr pUrw iekrwr [
Agr hzrqy ^ud isqwdh Svd ]
bjwno idly kwr vwizh Svd ]52]
jykr qyry swhmxy hzrq jI A`j hox [
qd qyrI ieh nIcqw kdy nwhIN lkox [
Sumw rw cu &rz Asq kwry kunI ]
bmUjb nivSqh Sumwry kunI ]53]
qyrw hux vI &rz hY, krky sw& ivhwr [
Awpxy kIqy pwp nUM, lY b^Sw iek vwr [
nivSqh rsIdo bgu&qh zbW ]
ibbwXd ik eIN kwr rwhq rsW ]54]
ilKy jW kIqy kOl nUM, mrd inbwhuMdy qoV [
PV ky bWh AnwQ dI, kdy nw dyNdy CoV [
hmUM mrd bwXd Svd su^nvr ]
n iSkmy idgr dr dhwin idgr ]55]
mrd auhI pRx-pwl jo, pr auh p`kw cor [
mUMh qy hor qy idl ivc rKy hwl kueI hor [
ik kwzI mrw gu&q byhUM nXm ]
Agr rwsqI ^ud ibXwrI kdm ]56]
mYN hW auh kuJ kih irhw, jo kuJ ikhw rsUl [
jy ieh s`c qW bwdSwh inauqw kry kbUl [
qurw gr bbwXd kauil kurW ]
binzdy Sumw rw rswnm hmW ]57]
qYnUM ksm kurwn qy jykr hY ieqbwr [
qW iPr ausy dw AsIN dyNdy hW iekrwr [
ik qSrIP dr ksbh kWgV kund ]
vzW ps mulwkwq bwhm Svd ]58]
kWgV ksby ivc Swh lY Awvy qSrIP [
Awpo dy ivc imlxgy, EQy mrd SrIP [
n z`rh drIN rwih ^qrh qurwsq ]
hmh kOim bYrwV hukim mrwsq ]59]
zrw nw ^qrw vwprU eyQy AY srkwr [
ikauNik myry hukm ivc swrI kOm brwV [
ibXw qw su^n ^ud zbwnI kunym ]
brUey Sumw imhrbwnI kunym ]60]
Aw ho ky mUMh rUbrU AwpW krIey g`l [
vyK ik ikrpw AsW dI kI kuJ dyNdI P`l [
Xky Asp Swiesqhey Xk hzwr ]
ibXw qw bgIrI b mn eIN idXwr ]61]
swjW nwl mhyilAw GoVw iek hzwr [
lY ky qYnUM imlWgy fwFy nwl ipAwr [
SihnSwih rw bMdhy cwkrym ]
Agr hukm AwXd bjw hwzrym ]62]
cwkr mYN aus Ksm dw, jo SwhW dw Swh [
aus dy iek &rmwn qy krIey jwn i&dw [
Agrich ibAwXd b &rmwn mn ]
hzUrq ibXwXm hmh jwnu qn ]63]
sc muc pwvW Es dw jykr mYN &urmwn [
Bytw dy leI kr idAW hwzr AwpxI jwn [
Agr qU bXzdW prsqI kunI ]
b kwry mrw eIN n susqI kunI ]64]
jy kr r`b nUM mMn ky heI ruSnwieAw idl [
qW iPr DuVkU k`F ky Aw sjxW nUM iml [
ibbwXd ik XzdW SnwsI kunI ]
n Zu&qh ksW ks ^rwSI kunI ]65]
jy qUM kIqI r`b dI mwsw idloN pCwx [
qW iPr h`k, by h`k nUM vI ilAw hosI jwx [
qu msnd nSIN srvir kwienwq ]
ik Ajb Asq iensw& eIN hm s&wq ]66]
qUM srvr dy q^q qy bih ky hukm clwieM [
pr ijhVw eyN kr irhw, auh hY Ajb inXwieM [
ik Ajb Asq iensw&o dIN prvrI ]
ik hY& Asq sd hY& eIN srvrI ]67]
Acrj dIn iensw& ieh, Acrj aus dI imhr [
ies srdwrI hukm nUM, hY& krW sO vyr [
ik Ajb Asqu Ajb Asqu qkvw SumW ]
bjuz rwsqI su^n gu&qn zXW ]68]
Acrj &qvy bwzIAW ny kIqw hYrwn [
pr mYN qk ky JUT nUM nw rohVW eImwn [
mzn qyZ br ^Uin ks by dryZ ]
qurw nIz ^UM crK ryzd bqyZ ]69]
^Un nw folHIN iksy dw lY iqKI qlvwr [
nw qW qyry lhU ivc vI iBjygI Dwr [
qU gwi&l mSau mrd XzdW ihrws ]
ik E byinAwz Asq E byispws ]70]
mwx AMdr Bu`l r`b nw, ikauNik auh krqwr [
kdy s&wrS sunx leI nw huMdw ey iqAwr [
ik aU by muhwb Asq Swhwin Swh ]
zmIno zmW s`cey pwiqSwh ]71]
auh inrBY inrMkwr hY, SwhW dy isr Swh [
Drq, AkwS, pwqwl qy rihAw hukm clw [
^udwvMd eyzd zmIno zmW ]
kuinMdh Asq hr ks mkIno mkW ]72]
mwlk Drq AkwS dw iek s`cw krqwr [
ieko Purny nwl ijs rc id`qw sMswr [
hm Az pIr morh hm Az pIlqn ]
ik Awijz invwz Asqo gwi&l iSkn ]73]
kIVIEN hwQI qIk auh sB dI lYNdw swr [
AwjzW qweIN aubwrdw, gw&lW dey ivswr [
ik aU rw cu iesm Asq Awijz invwz ]
ik aU byispws Asq E by inXwz ]74]
v`fw aus dw nwm hY Awijz ZrIb invwz [
rhy sPwrS v`FI qoN sdw by inAwz [
ik aU by ngUM Asq E bycgUM ]
ik aU rihnumw Asqu aU rihnmUM ]75]
rMgW, ichnW c`krW dy ivc kdy nw Awey [
BuilAW BtikAW nUM sdw is`Dy rwhy pwey [
ik br sr qurw &rz ksim kurW ]
b gu&qh Sumh kwr ^UbI rsW ]76]
KwDI ksm kurwn dI qUM jo aus nUM pwl [
Awpxy kIqy kOl nUM krky s`c ivKwl [
ibbwXd qu dwinS prsqI kunI ]
bkwry Smw cIrh dsqI kunI ]77]
qYnUM cwhIdw sd lvyN dwinSmMd khwie [
iqAwgyN zulm AnrQ nUM, loVyN s`c inAwie [
ichw Sud ik cUM b`cgW kuSqh cwr ]
ik bwkI bmWdsq pycIdh mwr ]78]
kI hoieAw jy jUJ gey bWky cwry lwl [
jd ik kwly nwg dw Eho nvW jlwl [
ich mrdI ik A^gr ^moSW kunI ]
ik AwiqS dmW rw i&rozw kunI ]79]
kI ieh heI bhwdrI jy cMigAwV buJwie [
BWbV AMbr cuMmdy, pl ivc ley BVkwie [
ich ^uS gu&q iPrdOsIey ^uS zubW ]
iSqwbI bvd kwir Awhrmnw ]80]
‘iPrdOsI’ mhW kvI ny iblkul kihAw s`c [
kwhl nwl Sqwn hI BV BV pYNdw m`c [
ik mw bwrgih hzrq AwXd Sumw ]
AzW roz bwSI v Swihd SumW ]81]
mYN Esy drgwh qoN AwieAw s`c suxW [
ijQoN AwieAw auh nbI jo quDu heI gvwh [
vgrnh qU eIN &rwmuS kund ]
qurw hm &rwmoS XzdW kund ]82]
jy qUM s`c iensw& nUM id`qw A`j ivswr [
qW qYnUM vI BulsI auh s`cw krqwr [
Agr kwir eIN br qU bsqI kmr ]
^udwvMd bwSd qurw bhrh vr ]83]
jy kr qUM ies kMm leI, ks ky b`Dw l`k [
qYnUM krU inhwl qd myrw r`b bySk [
ik eIN kwr nyk Asq dIN prvrI ]
cu XzdW SnwsI b jW brqrI ]84]
ieh nykI dw kMm auh ijs qoN sOry dIn [
kry pCwx ^udw dI krky idloN XkIn [
qurw mn n dwnm ik XzdW Snws ]
brwmd iz qU kwrhw idl ^rwS ]85]
nw jwxw ik r`b dI qYnUM koeI pCwx [
ikauNik Awpxy zor qy qUM A`j r`KyN mwx [
Snwsd hmIN qU n XzdW krIm ]
n ^vwhd hmI qU bdOlq AzIm ]86]
qYnUM kdI pCwxsI nw auh pwk ^udw [
nw ies dOlq v`l hI krnI Es ingwh [
Agr sd kurW rw bKurdI ksm ]
mrw eyqbwry n eIN zrh dm ]87]
jy kr qUM sO vyr vI KwvyN ksm kurwn [
qW mYN mMnW s`c nw, JUT nw ies ivc jwx [
hzUrq inAwXm n eIN rh Svm ]
Agr Sh b^vwnd mn AW jw rvm ]88]
nw mYN DoKy ivc Aw, jwvW Swh dy pws [
ikauNik nw iensw& dI mYnUM aus qoN Aws [
^uSs Swih Swhwn AOrMgzyb ]
ik cwlwk dsqu Asqu cwbuk rkyb ]89]
SwhW dw A`j Swh hY sohxw AOrMgzyb [
mhW clwk huiSAwr auh pVHdw sdw kqyb [
ic husnul jmwlsqu rOSn zmIr ]
^udwvMd mulk Asqu swihib AmIr ]90]
rOSn auhdI zmIr hY, ichry cmky nUr [
dySW dw auh bwdSwh DnIAW ivc mShUr [
ik qrqIb dwinS b qdbIr qyZ ]
^udwvMid dygo ^udwvMd qyZ ]91]
isAwxw, mwilk qyZ dw, rj ky dwinSmMd [
kIqw dyZ qy qyZ ny ruqbw ijdHw bulMd [
ik rOSn zmIr Asqu husnul jmwl ]
^udwvMd b^iSMdhy mulku mwl ]92]
rOSn sw& zmIr hY, sohxI Skl kmwl [
KwdmW nUM sd b^Sdw imlK, jgIrW mwl [
ik b^iSS kbIr Asqu dr jMg koh ]
mlwXk is&q cUM sur`Xw iSkoh ]93]
dwnI mhW dlyr hY AMdr jMg mdwn [
au`cw vWg Asmwn dy inrw &irSqw jwx [
SihnSwh AOrMgzyb AwlmIN ]
ik dwrwie dOr Asqu dUr Asq dIN ]94]
SwhW dw hY bwdSwh Awlm Swh AOrMg [
dunIAW dw srdwr hY, pr dInoN hY nMg [
mnm kuSqhAm koihXW puriPqn ]
ik AW buq prsqMdu mn buqiSkn ]95]
p`Qr pUj phwVIAW dw mYN soDx hwr [
mYN bu`q qoVW auhnW dy, eyho hY qkrwr [
bbIN grdiS byv&wey zmW ]
pis puSq au&qd rswnd izXW ]96]
sdw v&wEN s`Kxw Sohdw ieh Asmwn [
q`k nw ip`Cy l`g ky, ikvyN krdw nukswn [
bbIN kudriq nyk Xzdwin pwk ]
ik Az Xk b dh l`k rswnd hlwk ]97]
pr auh s`cy r`b dI nykI v`l inhwr [
jo ds l`K mrvWvdw iek pwsoN kr ^uAwr [
ich duSmn kund imhrbW As dosq ]
ik b^iSMdgI kwr b^iSMdh Esq ]98]
kI vYrI kr skdw jd rwzI krqwr [
b^iSS krdw hY sdw imhrwmq Avqwr [
irhweI idho rihnumweI idhd ]
zubW rw b is&q AwSnweI idhd ]99]
mukqI dwqw d`sdw AwgU bx ky rwh [
qy ilAWdw hY jIB qy AwpIN is&q slwh [
^sm rw cu kor aU kund vkiq kwr ]
XqImW ibrUM my burd byAzwr ]100]
kMm dy vyly kr dvy duSmx dI A`K kor [
bldI ivcoN k`F lvy Awijz nUM ivc Por [
hrW ks ik E rwsqbwzI kund ]
rhImy bro rhm swzI kund ]101]
jo vI krdw s`c nUM s`cy idloN ipAwr [
aus qy krdw rihm hY, dwqw isrjx hwr [
ksy i^dmq AwXd bsy klbo jW ]
^udwvMd b^SId br vY AmW ]102]
syvw kIqI hY ijnHy kr ky idloN XkIn [
SWqI dwqy Es nUM b^Sy dunIAW dIn [
ic duSmn bhW hIlh swzI kund ]
ik br vY ^udw rhm swzI Svd ]103]
kI vYrI kr skdw bx ky mhW mkwr [
jd AgvweI r`b dI h`Q pkVn nUM iqAwr [
Agr Xk brwXd dho dh hzwr ]
inghbwn aU rw Sbd ikrdgwr ]104]
jy iek auqy cVH pvy iek l`K GoV svwr [
qW rwKw bx jWvdw Awlm dw srdwr [
qurw gr nzr hsq lSkr v zr ]
ik mw rw ingh Asqu XzdW Sukr ]105]
jy qYnUM zr &Oj qy fwFw idloN gumwn [
qW myrI A`K Es qy jo jg dw Bgvwn [
ik aU rw ZrUr Asq br mulku mwl ]
v mw rw pnwh Asqu XzdW Akwl ]106]
qYnUM idloN ZrUr jy mYN DrqI dw Swh [
qW mYN vI hY lY leI r`b dI idloN pnwh [
qU Zwi&l mSO jI ispMjI srwie ]
ik Awlm bZzrd sry jw bjwie ]107]
Zw&l ho ky bYT nw ieh jg vWg srwie [
kyqy Awey tur gey Awpxw zor idKwie [
bbIN ZrdiS byv&weI zmW ]
ik br hr ibZuzSq mkIno mkW ]108]
eys zmwny sMdVI grdS vl inhwr [
jo nw dyNdw iksy nUM eyQy lYx krwr [
qU gr zbr Awjz ^rwSI mkun ]
ksm rw b qySh qrwSI mkun ]109]
Awijz Aqy ZrIb qy nw qUM zor idKw [
mrdW vWgUM kdy qy kIqy kOl inBw [
cuhk Xwr bwSd ic duSmn kund ]
Agr duSmnI rw bsd qn kund ]110]
vYrI kI kr skdw, jy rwKw hoey Xwr [
aus dI q`kxI swhmxy sB duSmxIAW ^uAwr [
^sm duSmnI gr hzwr Awvurd ]
n Xk mUie aU rw Azwr Awvurd ]111]
cwhy vYrI krn pey ibd ibd vYr hzwr [
vwl nw ivMgw kr skx jy dosq krqwr [
AgMjo ABMjo ArUpo AryK ]
AgwDo AbwDo ABrmo AlyK ]112]
igxqI rihq ABMj pRB ijs dw rUp nw ryK [
bMDn mukq byAMq hY Brmo rihq AlyK [
Arwgo ArUpo AryKo ArMg ]
Ajnmo Abrno ABUqo ABMg ]113]
rwg, rUp, rMg, ryK qoN inAwrw rhy insMg [
jnmW vrnW ivc nw, sUKm sdw ABMg [
ACydo ABydo Akrmo Akwm ]
AKydo ABydo ABrmo ABwm ]114]
ACyd, AByd, Akrn hY, krmoN rihq Akwm [
Kyd nw Byd nw Brm hY, mwieAw qoN inSkwm [
AryKo AByKo AlyKo ABMg ]
^udwvMd b^iSMdhy rMg rMg ]115]
nw aus ryK nw ByK kueI sdw AlyK ABMg [
b^iSS dwqw dy Ajb mYN q`ky ieh rMg [
(not=keI ivdvwnW ny 112-115 bMd dUjI ihkwXq
dy nwl id`qy hn)
z&rnwmw
igAwnI jI ny coxvyN bMdW dw hI Anuvwd kIqw hY [
sRI vwihgurU jI kI &qh ]
mrw eyqbwry brIN ksm nysq ]
ik eyzd gvwh Asqo XzdW Xkysq ]13]
myrw nhIN ieqbwr AOrMgy qyrIAW ksmW au`qy [
Swihd ie`k Akwl purK hY JUTy qyry bu`qy [
n kqrh mrw eyqbwry brosq ]
ik b^SIau dIvW hmh ikzbgosq ]14]
qyry jhy ieh JUTy qyry A&sr swry smJy [
r`qI nhIN Brosw mYnUM byieqbwry smJy [
ksy kauoil kurAW kund eyqbwr ]
hmW roiz Awi^r Svd mrd ^Íwr ]15]
kIqI ksm kurwn qyrI qy jo ieqbwr ilAwvy [
Aw^r ie`k idn Eh AwdmI ^vwr hoie pCqwvy [
humw rw ksy swXh AwXd bzyr ]
bro dsq dwrd n zwgy dlyr ]16]
dyK AOrMgy, koeI humw dy swXw Q`ly hovy [
kwauN dlyr hoie h`Q pwvy kIh ausdw d`s Kohvy [
ksy puSq au&qd psy Syir nr ]
n gIrd buzo mySo AwhU guzr ]17]
ijs iksy dI puSq pnwh qy Syr bhwdr Awvy [
Byf, b`krI, hrnI ausdy nyVy mUl n jwvy [
gursnh ich kwry ichl nr ]
ik dh lk brwXd bro by^br ]19]
pytoN Bu`Ky bMdy cwlI d`s EQy kI krdy [
ds l`K &Oj ijnHW dy au`pr Aw peI ibnW ^br dy [
ik pYmW iSkn bydrMg AwmdMd ]
imXW qyZo qIro qu&Mg AwmdMd ]20]
auh iekrwr qoVny vwly Jtw p`t cVH Awey [
qyZW qIr qu&MgW dy Aw EhnW mINh brswey [
b lwcwrgI drimXW Awmdm ]
b qdbIir qIro qu&Mg Awmdm ]21]
hoie lwcwr AMq nUM mYN BI iv`c mYdwny AwXw [
nwl qrIky mYN BI Apxy Dn^ qeIN h`Q pwXw [
cu kwr Az hmh hIlqy dr guzSq ]
hlwl Asq burdn b SmSIr dsq ]22]
jdoN koeI kMm cwry bMny sB hIly t`p jwvy [
hY hlwl qd qyZ pkVnI rwjnIq &rmwvy [
ich ksmy kurAW mn kunm eyqbwr ]
vgrnh qu goeI mn eIN rh ichkwr ]23]
qyrI sONh kurwn au`qy jy n ieqbwr rKwauNdw [
qUM hI ds iPr eys rwsqy mYN ikhVy kMm AwauNdw [
n dwnm ik eIN mrid robwh pyc ]
gr hrigzIN rh nXwrd bhyc ]24]
mYN jwxdw nhIN sW mrd ieh dwau lUMbVI Kyfy [
jy jwxdw, qyry dw qoN rihMdw ht pryfy [
brMgy mgs sXwhpoS AwmdMd ]
b XkbwrgI dr ^roS AwmdMd ]26]
jy mYN AwXw m`KIAW vWgUM kwly kpiVAW vwly [
ieko vwrI Awx pey auh Sor mcWdy kwhly [
hr AW ks iz dIvwr Awmd ibrUM ]
b^urdn Xky qIr Sud Zrik ^UM ]27]
ijhVw EQy lMG dIvwroN iv`c mYdwny AwXw [
myry ieksy qIr EsnUM lhU dy iv`c fubwXw [
ik byrUM nXwmd ksy zW idvwr ]
n ^urdMd qIro n gSqMd ^vwr ]28]
ijhVw Es dIvwroN CyqI lMG AgWh n hoXw [
n qy auh ^vwr hoXw sI n sI qIr proXw [
cu dIdm ik nwhr ibXwmd b jMg ]
cSIdm Xky qIir mn bydrMg ]29]
jd mYN if`Tw nwhr ^W nUM iv`c jMg dy AwXw [
ie`ko qIr myrw aus KwDw jldI nwl clwXw [
hm Awi^r guryzd bjwey musw& ]
bsy ^wnh ^rdMd byrUM guzw& ]30]
bwkI QwauN lVweI vwlI nUM C`f ipCwhW n`Ty [
bwhr pTwn mwrdy g`pW ho ho sn jo k`Ty [
ik A&gwn dIgr bXwmd bjMg ]
cu sYil rvW hmcu qIro qu&Mg ]31]
iv`c mYdwn pTwn dUsry Aw ky Sor mcwXw [
hVH phwVoN qIr kmwnoN golI vWgUM AwXw [
bsy hmlh krdo bsy z^m ^rd ]
do ks rw bjW kSq hm jW spurd ]33]
bhuqy hmly kIqy aus ny bhuqIAW s`tW Kw ky [
dUMh jxXW dI jwn leI aus ApnI jwn guvwky [
ik AW ^vwjh mrdUd swXh dIvwr ]
nXwmd b mYdW b mrdwnh vwr ]34]
auh iPtkwrXw hoXw ^vwjw Ehly irhw dIvwroN [
iv`c mYdwn n mrdW vWgUM AwXw frdw mwroN [
dryZw Agr rUie E dIdmy ]
b Xk qIr lwcwr b^SIdmy ]35]
hY A&sos ! jy auh BI mYnUM Awpxw mUMh idKWdw [
AOKw sOKw ie`k qIr mYN ausdy pws pucWdw [
hm Awi^r bsy z^im qIro qu&Mg ]
do sUey bsy kuSqh Sud bydrMg ]36]
EVk nUM Kw qIr golIAW bhuqy z^mI hoey [
iek GVI dy iv`c dupwsIN bhuq sUrmy moey [
bsy bwr bwrId qIro qu&Mg ]
izmI gSq hm cUM guly lwlh rMg ]37]
vrHIAW qIr golIAW EQy kuJ ihswb n AwXw [
posq dy Pu`l vWgUM DrqI sUhw rMg bxwXw [
sropwie AMboh cMdw Sudh ]
ik mYdW pur Az gUE cOgW Sudh ]38]
isr l`qW qy bwhW sn ieauN k`tIAW iv`c mYdwny [
iK`dU KUMfIAW nwl BrI auh swrI izmIN isAwny [
qrMkwir qIro qPMig kmW ]
brwmd Xky hwE hU Az jhW ]39]
sVkn qIr kmwnw kVkn ijnHW jhwn frwXw [
dunIAW dy iv`c Sor m`cXw bhuqw rOlw pwXw [
idgr SoriS kYbir kInh koS ]
iz mrdwin mrdW ibrUM r&q hoS ]40]
vYr vDwvn vwlXW au`qy qIr C`fy iv`c joSW [
bVy bhwdr mrdW dIAW au`f geIAW sB hoSW [
hm Awi^r ich mrdI kund kwrzwr ]
ik br ichl qn AwXdS by Sumwr ]41]
Aw^r auh bhwdr ikqnI sUrmqw idKlWdy [
cwlIAW isMGW au`pr vYrI bySumwr Aw jWdy [
crwiZ jhW cUM Sudh burkh poS ]
Sih Sb brwmd hmh jlvh joS ]42]
EVk dIvy eys jhW dy lWBy mUMh CupwXw [
cmk dmk dy nwl rwq dw bwdSwh muV AwXw [
hr AWks bkauly kuhW AwXdS ]
ik XzdW bro rihnumw AwXdS ]43]
hukm r`b dw mMny ijhVw sONh Kw qoV inBwvy [
r`b Esdw sdw shweI sOKw rwh idKwvy [
n pycIdh mUey n rMjIdh qn ]
ik byrUM ^ud Awvurd duSmn iSkn ]44]
vwl nw ivMgw hoXw myrw n qn nUM du`K AwXw [
duSmn dy dl qoVn vwly Awpy bwhr kFwXw [
n dwnm ik eIN mrid pYmW iSkn ]
ik daulq prsq Asqo eINmw i&kn ]45]
mYN smJdw nhIN sW ieh hn Aihd qoVny vwly [
mwXw dy ieh b`cy bx ky Drm CoVny vwly [
n eImW prsqI n Aauzwie dIN ]
n swihb SnwsI n muh`md XkIN ]46]
nhIN Drm qUM mMnx vwlw n koeI Drm qrIkw [
nhIN XkIn muhMmd au`qy phuMc n r`b nzIkw [
hrAWks ik eImW prsqI kund ]
n pYmW ^udS pySo psqI kund ]47]
ijhVw DrmI bMdw hovy hY JUToN auh frdw [
mUMh dy kIqy bcnW qweIN AgHW ipCHW n krdw [
ik eIN mrd rw z`rh eyqbwr nysq ]
ik ksmy kurwnsqu XzdW Xkysq ]48]
ksm kurwn r`b dI sONh Kw jo koeI nhIN inBwvy [
ikhVw mrd rqI BI ausqy iPr ieqbwr ilAwvy [
cu ksmy kurW sd kund ie^iqXwr ]
mrw kqrh nwXd Azo eyqbwr ]49]
ksm kurwn jYsIAW hux qUM sY sugMdW KwvyN [
idl myry qy r`qI ijMnw nihM ieqbwr jmwvyN [
Agrich qurw eyqbwr Awmdy ]
kmr bsqh ey pySvw Awmdy ]50]
ksm AwpnI au`qy jy qUM ^ud ieqbwr rKwauNdw [
kmr k`s ky myry qweIN A`goN imlxy AwauNdw [
nivSqh rsIdo bgu&qh zbW ]
ibbwXd ik eIN kwr rwhq rsW ]54]
ic`TI pu`jy, nwly ieh kuJ khy zbwnI g`lW [
sux ky qYnUM cwhIdw hY suK dy rwh qy c`lW [
hmUM mrd bwXd Svd su^nvr ]
n iSkmy idgr dr dhwin idgr ]55]
mrd Eho jo g`l dw p`kw mzw scweI c`Ky [
mUMh ivc hor n hovy Ehdy idl iv`c hor n r`Ky [
ik kwzI mrw gu&q byhUM nXm ]
Agr rwsqI ^ud ibXwrI kdm ]56]
kwzI qyry sI g`l AwKI Swh nhIN ksmoN bwihr [
jy s`c hY qW Awpo Aw jwh kdm auTw ky zwihr [
qurw gr bbwXd kauil kurW ]
binzdy Sumw rw rswnm hmW ]57]
qUM klwm kurwn qweIN hYN jykr mMnxhwrw [
qyry pws mYN Eho ByjW ksm kurW dI zwhrw [
ik qSrIP dr ksbh kWgV kund ]
vzW ps mulwkwq bwhm Svd ]58]
bwdSwh qUM jy kr ksby kWgV dy iv`c AwvyN [
Awps dy iv`c myl ho jwvy vYr ivroD imtwvyN [
n z`rh drIN rwih ^qrh qurwsq ]
hmh kOim bYrwV hukim mrwsq ]59]
qYnUM ^qrw eys rwih iv`c r`qI BI nhIN B`ly [
swrI kOm bYrwVW dI ieh hukm myry iv`c c`ly [
ibXw qw su^n ^ud zbwnI kunym ]
brUey Sumw imhrbwnI kunym ]60]
Aw qUM swfy pws g`lW kuJ krIey bYT zbwnI [
ieh BI qyry au`qy sux lY krdy hW imhrbwnI [
Xky Asp Swiesqhey Xk hzwr ]
ibXw qw bgIrI b mn eIN idXwr ]61]
ie`k g`l myry leI jy GoVw ie`k hzwr ilAwvyN [
ausdy bdly mulk jMgl dw myry pwsoN pwvyN [
SihnSwih rw bMdhy cwkrym ]
Agr hukm AwXd bjw hwzrym ]62]
mYN BI v`fy SihnSwh dw cwkr ie`k sdwvW [
EsdI AwgXw hoeI qW hwzr qn mn qoN ho jwvW [
Agrich ibAwXd b &rmwn mn ]
hzUrq ibXwXm hmh jwnu qn ]63]
jy &urmwn Esdw, qyrI mulwkwq leI AwXw [
qn mn qoN mYN qYQy AwvW qYnUM s`c sunwXw [
Agr qU bXzdW prsqI kunI ]
b kwry mrw eIN n susqI kunI ]64]
Esy r`b dI jykr pUjw krny vwlw hovyN [
susqI kryN n Awvx dy iv`c Jbdy Awx KlovyN [
ibbwXd ik XzdW SnwsI kunI ]
n Zu&qh ksW ks ^rwSI kunI ]65]
qYnUM cwhIey Esy r`b dI iv`c Srn dy AwvyN [
lokW AwKy iksy bMdy dI AYvyN iC`l n lwhvyN [
ik Ajb Asq iensw&o dIN prvrI ]
ik hY& Asq sd hY& eIN srvrI ]67]
dIn iensw& pwlnw krnI Ajb qrHW dI qyrI [
AYsI ju`myvwrI au`qy hY lwhnq l`K vyrI [
mzn qyZ br ^Uin ks by dryZ ]
qurw nIz ^UM crK ryzd bqyZ ]69]
n qlvwr iksy dy mwrn leI byDVk clweIN [
auh AsmwnI qyZ qYnUM BI mwrygI idl lweIN [
qU gwi&l mSau mrd XzdW ihrws ]
ik E byinAwz Asq E byispws ]70]
Zw&l n ho bwdSwh qUM frIN ^udw dy pwsoN [
by prvwh auh ibnw ^uSwmd qyry bwhr ikAwsoN [
ik aU rw cu iesm Asq Awijz invwz ]
ik aU byispws Asq E by inXwz ]74]
ZrIb invwz nwm hY Ehdw dInW dw rKvwlw [
Psdw iv`c ^uSwmd nwhIN by-prvwhI vwlw [
ichw Sud ik cUM b`cgW kuSqh cwr ]
ik bwkI bmWdsq pycIdh mwr ]78]
kIh hoXw jy cwry b`cy Gyr qusW hn mwry [
kuMflIAw s`p jIaUNdw ip`Cy ^O& qusW nUM Bwry [
ich mrdI ik A^gr ^moSW kunI ]
ik AwiqS dmW rw i&rozw kunI ]79]
kwhdI hY ieh sUrmqw cMgXwVXW qweIN buJwvyN [
bldI A`g qeIN qUM aultw bwlx pw BVkwvyN [
ich ^uS gu&q iPrdOsIey ^uS zubW ]
iSqwbI bvd kwir Awhrmnw ]80]
i&rdOsI ny sohxw iliKAw sB dy mn nUM BwXw [
kwhlI krnI kMm rwkSW ausny hY &rmwXw [
qurw mn n dwnm ik XzdW Snws ]
brwmd iz qU kwrhw idl ^rwS ]85]
r`b pCwnx vwlw bMdw qYnUM mYN n jwxw [
bhuqy kMm hoie duKdweI qYQoN, ^ws pCwxw [
Agr sd kurW rw bKurdI ksm ]
mrw eyqbwry n eIN zrh dm ]87]
jykr hux kurwn dIAW qUM sO sugMdW KwvyN [
r`qI nhIN ieqbwr myry idl JUTw smiJAw jwvyN [
hzUrq inAwXm n eIN rh Svm ]
Agr Sh b^vwnd mn AW jw rvm ]88]
qyry pws n AwvWgw mYN n ieqbwr rKwvW [
jy qUM eyDr cwihM bwdSwh mYN EDr n jwvW [
mnm kuSqhAm koihXW puriPqn ]
ik AW buq prsqMdu mn buqiSkn ]95]
p`Qr pUj phwVIAW qweIN mwr mYN roVHn vwlw [
auh bu`qW nUM pUjx vwly mYN hW qoVn vwlw [
ich duSmn kund imhrbW As dosq ]
ik b^iSMdgI kwr b^iSMdh Esq ]98]
imhrbwn hoie dosq ijs qy duSmn kIh ivgwVy [
imqr Aswfy dw kMm b^SS b^Sy sdw pXwry [
^sm rw cu kor aU kund vkiq kwr ]
XqImW ibrUM my burd byAzwr ]100]
kMm pey Eh vYrI qweIN qurq AMnHXW krdw [
mwVXW qweIN ibn qklI&oN hY bwihr k`F KVdw [
ic duSmn bhW hIlh swzI kund ]
ik br vY ^udw rhm swzI Svd ]103]
qwkq vYrI dI kI, nwl ausdy kr ley DoKybwzI [
rwhy pwvx vwlw ausqy jy hovy r`b rwzI [
Agr Xk brwXd dho dh hzwr ]
inghbwn aU rw Sbd ikrdgwr ]104]
jykr ie`k dy au`pr Aw pey vYrI l`K hzwrW [
prvdgwr Akwl purK, hY ausnUM r`Kxhwrw [
qurw gr nzr hsq lSkr v zr ]
ik mw rw ingh Asqu XzdW Sukr ]105]
dOlq lSkr dw idl qyry hY gumwn jy Bwrw [
Sukr r`b dy au`pr sd hI l`gw DXwn hmwrw [
ik aU rw ZrUr Asq br mulku mwl ]
v mw rw pnwh Asqu XzdW Akwl ]106]
jykr qYnUM mwl mulk dw hY hMkwr auh Bwrw [
swnUM Es Akwl purK dw c`qy pihr shwrw [
qU Zwi&l mSO jI ispMjI srwie ]
ik Awlm bZzrd sry jw bjwie ]107]
QoVHy idn dy eys itkwxy au`pr n Bu`l bihnw [
clXw jWdw hY j`g swrw bYT iksy nhIN rihnw [
bbIN ZrdiS byv&weI zmW ]
ik br hr ibZuzSq mkIno mkW ]108]
hy bcnW dy k`cy ! dyKIN c`kr ieh zmwnW [
sBnW au`qoN dI lMG jWdw krdw nwS nwdwnW [
qU gr zbr Awjz ^rwSI mkun ]
ksm rw b qySh qrwSI mkun ]109]
mwr n, jy qUM zor vwlw hYN, pkV ZrIbW qweIN [
Drm Awpny qweIN k`tIN nwl kuhwVy nwhIN [
cuhk Xwr bwSd ic duSmn kund ]
Agr duSmnI rw bsd qn kund ]110]
m`ddgwr hovy r`b ijsdw duSmn kIh kr s`ky [
sY mrdW nUM krky k`Ty ipAw duSmnI q`ky [
^sm duSmnI gr hzwr Awvurd ]
n Xk mUie aU rw Azwr Awvurd ]111]
m`ddgwr hovy r`b ijsdw duSmn kIh kr s`ky [
sY mrdW nUM krky k`Ty ipAw duSmnI q`ky [
hkwieq dUjI
AgMjo ABMjo ArUpo AryK ]
AgwDo AbwDo ABrmo AlyK ]112]
auh AibnwSI igxqI qoN qy rUp ryK qoN inAwrw [
bMDn iv`c AgwD n Awvy BY BrmW qoN bwhrw [