ایہہ جھنڈا دولے پنتھ دا، اچا لاثانی ۔
پئی اس وچّ چمکاں ماردی، کلغی نورانی ۔
پھڑ اس نوں اچا کر گیا، پتراں دا دانی ۔
جس رکھی مول نہ اپنی، جگ وچّ نشانی ۔
جس پوجی کل دی رتّ پا، سری ماتا بھانی ۔
جس دتی ساری بنس دی، ہسّ کے قربانی ۔
اس کلغیدھر دی ریجھ دا، سورج اسمانی ۔
کی قلم کوی دی ایس دا یسّ کرے زبانی ۔

اکالی جھنڈے دے کارنامے

اس اچے ہو لہراندیاں، ہن یگ پلٹے ۔
اس کھٹے-رنگے، ظلم دے دند کیتے کھٹے ۔
اس ڈوبی بیڑی پاپ دی، بھر بھر کے وٹے ۔
اس ہیٹھاں نتھے پنتھ نے، جروانے ڈھٹے ۔
ایہہ لسیاں نوں گل لانودا، جو رلدے گھٹے ۔
اس کیڑے کیتے پاتشاہ، پھڑ تخت الٹے ۔
اوہ تیغ جیبھ سی ایس دی، جس ظالم چٹے ۔
ایہہ لاہوے گلوں غلامیاں، سبھ سنگل کٹے ۔

اس نوں چکّ کے ترن والے

ایہہ جھنڈا چکّ نندیڑ توں، اک 'بندہ' چڑھیا ۔
اوہ گھڑیا جویں فلاد دا، لوح-بختر جڑیا ۔
اوہ اکھوں اگّ اگلچھدا، روہ اندر سڑیا ۔
اس منتر گر دشمیش توں، سکھی دا پڑھیا ۔
اس کھنڈا کھوہ کے موت دا، ہتھ سجے پھڑیا ۔
اوہ اندر خونی شہر دے، جد جا کے وڑیا ۔
تد ہلی نیہہ سرہند دی، جو اٹّ اٹّ جھڑیا ۔
سی خوب پھراٹے ماردا، سنگھاں ہتھ پھڑیا ۔

دوجا انکھی

پھر سیس تلی تے رکھ کے، اک گورو-دلارا ۔
ایہہ جھنڈا پھڑ کے جوجھیا، کر صدقی کارا ۔
اس تیرھاں کوہ وچّ پھیریا، کھنڈا دو-دھارا ۔
اس دھوتا اپنی رتّ پا، راہ پینڈا سارا ۔
اوہ 'دیپ سنگھ' کل-دیپ سی، وریام کرارا ۔
اس سیس تلی تے رکھیا، سی عجب نظارہ ۔
دھڑ رن وچّ لڑدا سر نہیں، ویکھے جگّ سارا ۔
تد جھول جھول سی آکھدا، ایہہ جھنڈا پیارا ۔
واہ! رکھ وکھائی انکھ توں، سنگھا! سردارا!

دو دلیر

پھر اٹھیا بیکانیر توں، اک جوڑ ہٹھیلا ۔
ایہہ جھنڈا اس نے چکیا، پھر کر کے حیلہ ۔
اک انکھی 'میراں-کوٹیا' ہے سی پھرتیلا ۔
اک سنگھ 'ماڑی کمبو' دا، سرلتھّ رنگیلا ۔
اوہناں 'ہرمندر' وچ جان دا، رچّ لیا وسیلہ ۔
اوہناں اکو چالے ماریا، مغلاں دا فیلا ۔
اوہناں پٹیا امرتسر وچوں، جروانا ڈیلا ۔
اوہناں سر مسے دا لاہ لیا، رچ اچرج لیلہ ۔
جیوں جٹی لاہوے چلھ توں، رجھ رہا پتیلا ۔

دو ہور

پھر چڑھیا لاٹاں چھڈدا اک مرد 'اکالی' ۔
سن خوب دمالے تے جڑے، اس چکر چالی ۔
سی 'نلوآ' ساتھی اوس دا، انکھاں دا والی ۔
رل دوہاں جھنڈے ایس دی، لج واہ واہ پالی ۔
اوہناں پائی گلے پٹھان دے، بل نال پنجالی ۔
اوہناں واہی وچ رن-کھیت دے، حل-تیغ نرالی ۔
اوہناں 'بروؤں دبھوں' کھیت نوں، کر سٹیا خالی ۔
اس جھنڈے نے جمرود تے، تد شان وکھالی ۔

ہن وی رنگ وکھائیگا

اس جھنڈے ہیٹھاں خالصہ، پھلیا تے پھلیا ۔
اس جھنڈے ہیٹھاں خالصہ، تیغاں تے تلیا ۔
اس جھنڈے ہیٹھاں خالصہ، راہ کدے نہ بھلیا ۔
اس جھنڈے ہیٹھاں پنتھ دا، رل کے لہو ڈلھیا ۔
ہے نسچا ہن وی جے کدے، کئی جھکھڑ جھلیا ۔
جے راکھش کسے شیطان دا، منہ ایدھر کھلھیا ۔
ایہہ بھنیگا دند اوس دے، کرنی نہیں بھلیا ۔

باغ دھرم تے قہر انھیری،
پتجھڑ ہو کے جھلّ رہی ۔
پھلّ ٹٹے کلیاں کملائیاں،
بلبل در در رلّ رہی ۔
وچھڑے پھلّ ٹہنیاں نالوں،
ہونی تک تک پھل رہی ۔
کومل پتیاں لوسن ٹٹن،
ویکھ ویکھ اکھ ڈلھ رہی ۔

جہڑا پھلّ سگندھی دیوے،
اہیؤ توڑ اجاڑی دا ۔
ہے گورو نانک ! پہنچ اچانک،
راکھا ہو پھلواڑی دا ۔

کھوہ کھوہ کھڑیاں کلیاں "پتجھڑ"،
دھاگے ہار پرو رہی اے ۔
سینہ ونے نال سوئی دے،
تکھے تیر چبھو رہی اے ۔
توڑ توڑ کے کومل کلیاں،
ہسّ رہی اے خوش ہو رہی اے ۔
ویکھ ویکھ کے دردن مالن،
رتّ دے اتھرو رو رہی اے ۔

پھلیا پھلیا باغ قوم دا،
نال بے دردی ساڑی دا ۔
ہے گورو نانک ! پہنچ اچانک،
راکھا ہو پھلواڑی دا ۔

کدھرے کھڑیاں کھڑیاں کلیاں،
بھٹھی وچّ نے سڑ رہیاں ۔
لوس لوس کئی چندر-مکھیاں،
بوٹیاں توں نے جھڑ رہیاں ۔
بنن پئیاں گلکنداں کدھرے،
رتاں کدھرے کڑھ رہیاں ۔
روح کڈھدے نے تا دے دے کے،
ظلمی بھٹھیاں چڑھ رہیاں ۔

پیا پساری عرق کھچدا،
پھل دی ناڑی ناڑی دا ۔
ہے گورو نانک ! پہنچ اچانک،
راکھا ہو پھلواڑی دا ۔

پھلّ بہاری جھاڑے "پتجھڑ"،
باغ بنا رہی جنگل ہے ۔
چندرا مالی پھڑ پھڑ پنچھی،
پا رہیا کڑیاں سنگل ہے ۔
جے کوئی ہوڑے ہٹکے، اسنوں،
گھلدا کردا دنگل ہے ۔
پت-جھڑ کاہدی ساڈے بھا دا،
راہو کیتو منگل ہے ۔

یاد تری وچّ تیرے پیارے،
سہندے وار کہاڑی دا ۔
ہے گورو نانک ! پہنچ اچانک،
راکھا ہو پھلواڑی دا ۔

تیرا روپ ہے ربّ دا روپ نانک،
تیرا دل ہے سدا نرنکار اندر ۔
کاگوں ہنس ہووے اچی ونس والا،
ایہہ ہے پربھتا تیرے دربار اندر ۔
بن کے وید جے دئیں ہر-نام چٹکی،
نویں پھوک دئیں روح بیمار اندر ۔
چھلّ ولّ سارے پلّ وچّ کڈھیں،
میٹیں کلّ دی کلّ پلکار اندر ۔

مٹھا راگ ہے تیری رباب اندر،
پریم رسّ ہے ست کرتار اندر ۔
وکّ جائیں توں کسے دے پیار اتوں،
پہنچیں پل وچّ قابل قندھار اندر ۔
ولی پیر فقیر تے سادھ جوگی،
صفت نہیں ایہہ کسے اوتار اندر ۔
سبھس واسطے نور ورسان والا،
تیرا مکھڑا ہے سنسار اندر ۔

دکھی بھارت نے جدوں پکار کیتی،
روندی ہوئی نوں دھیر بنھان آئے ۔
صدق، دھرم، سچائی، گیان، بھگتی،
پریم پریت دی ریت چلان آئے ۔
بھکھے درس دے جھنڈ اپچھراں دے،
اتوں پریم دے پھلّ برسان آئے ۔
سورج چندرما ویکھ پرکاش سندر،
کرن بندنا سیس نوان آئے ۔

برہما، اندر، کبیر تے شو شمبھو،
وانگ ڈھاڈیاں دے جس گان آئے ۔
نانک گورو جی ساڈے ملاح بنکے،
ڈبدے بیڑیاں نوں بنے لان آئے ۔

جدوں پاپ ساگر چھلاں ماردا سی،
بیڑا دھرم کھاندا ڈکو-ڈولڑے سی ۔
گھمن گھیر پکھنڈ سی زور اتے،
جھلے وہم دے وا ورولڑے سی ۔
جگت ڈبیا سی بھرم-وہن اندر،
ڈاڈھے دکھی ہوئے لوک بھولڑے سی ۔
جدوں دمبھی ملاح چڑھاؤاں نوں،
کردے مل خرید دے گولڑے سی ۔

بھگتی، نام، گیان دا لا چپا،
ڈبے ہویاں نوں پار لنگھان آئے ۔
نانک گورو جی ساڈے ملاح بنکے،
ڈبدے بیڑیاں نوں بنے لان آئے ۔

بھاگو سچ ہی توں بھگوان ہندوں،
ستا جے کدے نہ تیرا بھاگ ہندا ۔
موتی مان سرووروں پیا چگدا،
جے نہ دل تیرا کالا کاگ ہندا ۔
تینوں ویکھ کے پئے غریب جیؤندے،
جے نہ بول تیرا مارو راگ ہندا ۔
ودھ چند توں پوجیا جانودوں توں،
جیکر دوئی دا نہ تینوں داغ ہندا ۔

لہو تیرے بھنڈارے وچّ ورتدا نہ،
دساں نوھاں دی ہندی جے کار تیری ۔
جیکر دل غریباں دے جت لیندوں،
لالو اگے نہ ہونودی ہار تیری ۔

ہویا پھیر کی ؟ جے بھورے کھوہ کھوہ کے،
ایہہ توں یگّ بھنڈارے رچا لئے نے ۔
چن چن سر غریباں دے تھاں اٹاں،
جے توں رنگلے بنگلے پا لئے نے ۔
چھلاں نال معصوماں دی رتّ چو چو،
جے توں رنگ مہلاں نوں لا لئے نے ۔
روندے رلدے یتیماں دی کھلّ لاہ لاہ،
جے توں دریاں غلیچے وچھا لئے نے ۔

گھٹا بھرم دی اکھ وچّ دے پاویں،
تیرے کول کئی دھرم ایمان ای نہیں ۔
جیؤن واسطے لکھاں ہی جی ماریں،
ملکہ ! مرن ول تیرا دھیان ای نہیں ۔

رتا دل نوں پچھ کے ویکھ لے خاں،
کاراں کلّ توں کیتیاں پٹھیاں نہیں ؟
پھول پھول کھیسے سدھے سادیاں دے،
بھریاں لالساں دیاں توں مٹھیاں نہیں ؟
چھلاں نال فریب دی چھری پھڑکے،
کی توں لوبھ خاطر جاناں کٹھیاں نہیں ؟
اودھر ویکھ تیرے پکدے پوڑیاں چوں،
دھواں بن بن کے ڈھاہاں اٹھیاں نہیں ؟

توں نہیں جاندا ؟ گھیؤ تے دودھ تیرا،
چربی ہے مظلوماں دی ڈھلی ہوئی ۔
تونہیئیں دسّ ؟ تیری روٹی کون کھاوے ؟
جد کہ رتّ ہے ادھے وچّ رلی ہوئی ۔

کنٹھے نہیں، کنگروڑ ہے عاجزاں دی،
پائے جو تیریاں سکھاں لدھیاں نے ۔
رکھ کئی غریباں دے پتّ بھکھے،
تیرے پتاں دیاں گوگڑاں ودھیاں نے ۔
ہنجھو اوہناں دے کلغی تے لائے نے توں،
رو رو ہوئیاں ودھواواں جو ادھیاں نے ۔
ایہہ توں نہیں بنارسی پگّ بدھی،
کسے دکھی دیاں آندراں بدھیاں نے ۔

گلے اپنے جو چوغا پا لیا ای،
اس لئی کئیاں دا گلا توں وڈھیا اے ۔
عطر تیل جو لاندا ایں، تلاں دا نہیں،
ایہہ توں دلاں نوں پیڑ کے کڈھیا اے ۔

جدوں کسے نمانے دی آہ اندر،
دلوں دل دا درد رلائنگا توں ۔
جدوں کسے غریب نوں ویکھ ننگا،
لاہ کے اپنا چوغا پوئنگا توں ۔
جدوں کسے یتیم نوں ویکھ روندا،
رو رو اکھیاں توں چھہبر لائنگا توں ۔
جدوں اپنے پتاں نوں رکھ بھکھا،
کسے بھکھے دے پتّ رجائنگا توں ۔

منیں سچ ملکہ ! تینوں اوس ویلے،
بھائی لالو دے نال بٹھلا لوانگا ۔
توں نہ سدیں میں آپ ان-سدیا ای،
تیرا بہا سنا ٹکر کھا لوانگا ۔

گھنگھور گھٹا ہے قہراں دی،
بجلی ہے تیغ جلاداں دی ۔
پیا گڑا ظلم دا ورھدا ہے،
مر رہی کھیتی فریاداں دی ۔

دلی دے دکھدے دل اندر،
اج پیڑ انوکھی ہو رہی ہے ۔
جروانے کھڑ کھڑ ہسدے نے،
پر دلی دل توں رو رہی ہے ۔

اوہ چونک چاندنی وچ ویکھو !
کہی جھاکی نظریں آؤندی ہے ۔
جد ربّ دی خلقت روندی ہے،
تد اک مورت مسکاؤندی ہے ۔

اس سوہنی موہنی مورت نے،
کیہا سوہنا آسن لایا اے ۔
اج چونک چاندنی وچ آ کے،
اس چانن صدق جگایا اے ۔

ہے ودھ اڈول ہمالہ توں،
بے فکر دھیان لگا بیٹھی ۔
ایوں جاپے، پیڑا دکھیاں دی،
ہے درد ونڈاؤن آ بیٹھی ۔

تکّ تکّ کے دنیاں کہندی ہے،
'سورج' ہے ایہہ 'قربانی' دا ۔
اج سوہنا لاڑا بنیا ہے،
صدقی 'پڑپوتا' بھانی دا' ۔

قربانی لاڑی ورن لئی،
ایہہ سوہنا بن بن بہندا ہے ۔
چوگردے کھڑے جلاداں نوں،
پھلّ وانو کھڑ کھڑ کہندا ہے:-

'اج جننجو خونی تیغاں دا،
میں اپنے گل وچ پاوانگا ۔
پر جننجو کئی دکھیاراں دے،
میں ٹٹّ کے آپ بچاوانگا ۔

پوتا ہاں دادی گنگا دا،
کرنی میں 'جہی کما جانی ۔
سی سروں وگائی شو جی نے،
میں گلیوں گنگ وگا جانی ۔

جیرا ہاں بابے ارجن دا،
تیغا ہاں 'تیغاں والے' دا ۔
اج چونک چاندنی اندر میں،
کرنا ہے کم اجالے دا ۔

ایہہ تیغ ظلم دی پھیر گلے،
میں کھنڈھی کرکے سٹّ جانی ۔
کھا سٹّ میری قربانی دی،
ہو ٹوٹے ٹوٹے ٹٹّ جانی ۔

میری شاہ رگ تے پھردے ہی،
خنجر دا منہ مڑ جاویگا ۔
میری اس رتّ دی دھارا وچ،
ایہہ تخت تاج رڑھ جاویگا ۔

میں جننجو اپنی آندر دا،
پنڈت نوں پا کے جاواںگا ۔
بھارت تختے دے مردے نوں،
میں تخت اتے بٹھلاوانگا ۔

میرے لئی ویاہ دی ویدی ہے،
تیرے لئی ایہہ تلواراں ہن ۔
ہاراں وچ میریاں جتاں ہن،
جتاں وچ تیریاں ہاراں ہن ۔'

'لو ! تیغ ظلم دی چل گئی اوہ،
اوہ وگ پئی دھارا لال جہی ۔'
وکھ سر نے دھڑ توں ہندیاں ای،
تک 'کیتی چھٹی نال' کہی ۔

دکھیاں دا دل ایہنوں جگّ سارا آکھدا اے،
گنگا جلوں ودھ 'گنگا ماتا' نوں ایہہ بھایا ہے ۔
جنھے ادھی نوکری دی ٹوکری ہے سر چکی،
اوہدے سر اتے انھے چھتر جھلایا ہے ۔
کرماں دی ریکھ اوہدی پلاں وچّ میسی گئی،
متھا جنھے ایس دی دلیز تے گھسایا ہے ۔
ایہدے اگے نیونکے جو چلیا پریم نال،
اوہنے سارے شاہاں پاتشاہاں نوں نوایا ہے ۔

ایہدا نام سن جم کانیں وانن کمبدا اے،
موڈھا ڈاہ کے جگّ انھے ڈبدا بچایا ہے ۔
سائیں وسّ گیا آ کے اوہدے روم روم وچّ،
'گزری دا سائیں' جنھیں ردے چِ وسایا ہے ۔

چرناں دی دھوڑ ادھی نسچے دے نال لے کے،
سرمہ بنا کے جس اکھیاں 'چِ پا لئی ۔
چھوڑ اوہدے لتھّ گئے دوئی والے اکو وار،
ایکتا دی جوت اوہنے دل چِ جگا لئی ۔
ایہدے دربار دیاں کرے پردکھناں جو،
'واٹ' انھے اتھے ہی 'چراسی' دی مکا لئی ۔
آتما دی میل اوہدی لتھّ گئی پلاں وچّ،
ایہدی اکھ وچّ جنھے ٹبھی آ کے لا لئی ۔

سانوں جس چکّ چکّ لیتا گود اپنی چِ،
اوہو دسمیش ایس گودی چِ کھڈایا ہے ۔
'گنگا' جل واردی اے اوہدی چرن دھوڑ اتوں،
گنگا ماں دا لاڈلا ایہہ جس نے دھیایا ہے ۔

ادھے بوہے وچوں جیڑھا لنگھ آیا نہچے نال،
اوہدے لئی جوناں والا بوہا بند ہو گیا ۔
ایدھے نال چھوہیا لوہیا پارس دا روپ ہویا،
'پسلی شیطان دی' توں 'ہاتھی دند ہو گیا' ۔
'جھاڑو بردار' جیہڑا ادھے دربار ہویا،
'تاجدار ہو گیا' تے اوہ انند ہو گیا ۔
جیہڑا اکھاں ایہدیاں دا تارہ بن گیا آکے،
سارے سنسار لئی اوہو چند ہو گیا ۔

جنھے ایہدے لنگر دے مانجے جوٹھے بھانڈے بہہ کے،
لاہ لاہ کے میل اس من لشکایا ہے ۔
نوویں ندھاں اس دے دوارے دآں گولیاں نے،
نوواں گورو جس جس ردے چِ وسایا ہے ۔

جنھے جنھے پریم پایا گزری دے سائیں نال،
ربّ نال جانوں ہے پریم اس پا لیا ۔
اوہدے لئی رہا نہ بگانہ کوئی جگّ اتے،
چند میری پیری دے نوں جنھے اپنا لیا ۔
تٹھّ پیا پوتا گورو ارجن دا جس اتے،
اوہنے پکی جان لو کہ ربّ نوں ہی پا لیا ۔
جس نے وسایا نینیں نوواں گورو نہچے نال،
اس نے نگاہ وچ ربّ نوں بٹھا لیا ۔

جس نے دھیایا کنت گزری دا پریم رکھ،
اوہنے 'ہر تھاویں' ہری نام نوں دھیایا اے ۔
'تیر' جیہڑا ایس دے دوارے اتے چل آیا،
کدے جم اس دے نہ ساہمنے وی آیا اے ۔

کرتے ہو نیکی کس ترھا، بتلا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ ہند رکھیا، ہوتی ہے کس ترھا،
والد کو بھیج دہلی میں، جتلا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ محل قوم کا، بنتا ہے کس ترھا،
بیٹے چنا دیوار میں، سمجھا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ آپ بزدلی کرتے ہو کیسے دور،
چڑیؤں سے لے کے باج کو تڑوا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ جان مردوں میں، کیسے ہو ڈالتے،
امرت چھکا کے موہجزا، دکھلا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ سوربیروں کو کیسے ہو جیتتے،
نگاہ سے سید خان کو، جھکوا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ چیٹی کیسے ہو ہاتھی پے پیلتے،
کہہ کر بچتر سنگھ کو، دوہرا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ آپ دیتے ہو قربانی کس ترھا،
لکھتِ-جگر چمکور میں کٹوا دیا کہ یوں ۔

پوچھا شہنشاہ ہوتے بھی کیسے فقیر ہو،
بنے وہ پیر اچ کے، منوا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ کسترھا تم سربنس دانی ہو،
گھر بار اور پروار کو لٹوا دیا کہ یوں ۔

پوچھا کہ راکھی کرتے ہو سکھوں کی کسترھا،
جوگے کو ویسوا سے، جا بچا دیا کہ یوں ۔

معنا خلق نے آپ قربانی کے پتلے ہیں،
خود کو بھی لیکھے لا دیا، درسا دیا کہ یوں ۔

جدوں کھوہ تے نال غلیلیاں دے،
ٹٹیاں گاگراں کسے پنہار دیاں ۔
نوویں پاتشاہ نوں دلی لے ٹریاں،
آہاں جدوں اس ہند دکھیار دیاں ۔
کیس گڑھ دی لاڈلی بھوئیں اتے،
لاٹاں نکلیاں جدوں تلوار دیاں ۔
ہیسن رڑھدیاں تیغ دی دھار اندر،
جدوں تیز تیغاں 'بائی دھار' دیاں ۔

مات کردیاں سن جدوں پاتشاہ نوں،
چالاں رن اندر 'دل شنگار' دیاں ۔
'تیر ' اوس ویلے ویکھن والیاں سن،
اکھاں رنگ بھریاں 'کلگیدھار' دیاں ۔

جدوں دلاں دی مچدی راس اندر،
تیغاں ننگیاں ہو ناچ کردیاں سن ۔
جدوں بیر بدل وانو گجدے سن،
گڑے وانگراں گولیاں ورھدیاں سن ۔
ہیسن رتّ دے جدوں دریا وگدے،
وان مچھیاں دے لوتھاں تردیاں سن ۔
کچھو کمیاں دے وان جدوں ڈھالاں،
سٹاں اپنی کنڈ تے جردیاں سن ۔

سید خان نے نیویاں گھتیاں سی،
ویکھ اکھیاں جدوں سرکار دیاں ۔
'تیر ' اوس ویلے ویکھن والیاں سن،
چڑھتاں شوخ میرے 'کلگیدھار' دیاں ۔

کالی گھٹا وانو جدوں فوج شاہی،
آ کے پوری آنند تے چڑھی ہیسی ۔
جدوں اچھلدے سرسے دے کنڈھیاں تے،
ٹٹّ گئی چہوں لعلاں دی لڑی ہیسی ۔
صدقوان سر لتھاں دی رتّ اندر،
رنگی جدوں چمکور دی گڑھی ہیسی ۔
چھڈّ چکا سی جدوں 'اجیت' دنیاں،
جدوں تیغ 'ججھار' نے پھڑی ہیسی ۔

ہیسن اکھیاں ساہمنے جدوں پئیاں،
لوتھاں 'لال اجیت ججھار دیاں' ۔
'تیر ' اوس ویلے ویکھن والیاں سن،
اکھاں رنگ بھریاں 'کلگیدھار' دیاں ۔

ماچھی واڑے دے سنگھنیں جنگلیں جاں،
کوئی حالَ مریداں دا گا رہا سی ۔
جدوں صدق وچّ بھجیا رائے کلھا،
چرن دھوڑ لے کے متھے لا رہا سی ۔
زوراور تے فتح دی ہڈّ بیتی،
ماہی رو رو جدوں سنا رہا سی ۔
جدوں تیر دی انی دی ٹمب کھا کے،
بوٹا 'کاہی' دا پٹیا جا رہا سی ۔

ہیسن اکھیاں دے اندر رڑک رہیاں،
اٹاں جدوں 'سرہند دیوار دیاں' ۔
'تیر ' اوس ویلے ویکھن والیاں سن،
اکھاں بھیت بھریاں 'کلگیدھار' دیاں ۔

آ کے جدوں کھدرانے دی ڈھاب اتے،
سکھی گئی ہوئی سورمے موڑ رہے سی ۔
جاناں توڑ رن کھیت وچّ لڑے جہڑے،
جدوں ساہ گن کے جاناں توڑ رہے سی ۔
ٹٹی گنڈھنے واسطے جی اک دو،
پران ٹٹدیاں ہتھ جاں جوڑ رہے سی ۔
'جانی جان' جدوں لوتھاں چالیاں چوں،
'چوہاں چنداں دی آتما' لوڑ رہے سی ۔

جدوں نال رومال دے پونجھیاں سن،
ہنجھو آپ 'مہاں سنگھ' سردار دیاں ۔
'تیر ' اوس ویلے ویکھن والیاں سن،
اکھاں پریم بھریاں 'کلگیدھار' دیاں ۔

رتو بھنی سرہند دی گرد اندر،
مینوں دوروں شہیداں دا درّ دسیا ۔
اوس درّ اندر جدوں لنگھیا میں،
وسّ رہا قربانی دا گھر دسیا ۔
اوس گھر دی اک اک اٹّ اندر،
سوہے رنگ وچّ خون نڈر دسیا ۔
اوس خون اندر جدوں جھات ماری،
ساکھیات بیٹھا کلغیدھر دسیا ۔

کلغیدھر دی جاگدی جوت اندر،
چانن صدق دا اک امر دسیا ۔
'تیر' اوس چانن اندر موت وردا،
مینوں 'فتح' اتے 'زوراور' دسیا ۔

پھیر اجڑے تھیہ دی شکل وچوں،
خونی رنگ دی اک نہار دسی ۔
اوس خونی نہار دے روپ اندر،
زور ظلم دا روپ تلوار دسی ۔
تکھی اوس تلوار دی دھار اندر،
عجب طرحاں دی آئی بہار دسی ۔
کھڑے پھلّ دو، ڈٹھے دیوار اندر،
اتے صدق دی پیندی پھہار دسی ۔

اٹاں سراں دیاں لہو مجھّ گارا،
بندا، نواں اوتھے صدق سرّ دسیا ۔
'تیر' فتح کردا فتح سنگھ دسیا،
زوراور جتدا زوراور دسیا ۔

جدوں برج ڈٹھا ماتا گزری دا،
گئی گجری گلّ نظیر بن گئی ۔
نگاہ اوس نظیر تے پیندیاں ایں،
عجب رنگ دی اک تصویر بن گئی ۔
نری اوہ تصویر تصویر نہ رہی،
بیتی ہوئی دی اک زنجیر بن گئی ۔
اوہ زنجیر آ کے میرے من اندر،
وکھو وکھرے تنّ سریر بن گئی ۔

بھولے مکھڑے شان دمالیاں دی،
برج وچّ اک جھاکا اجرّ دسیا،
'تیر' ککری رات وچّ رڑے اتے،
ستا فتح اتے زوراور دسیا ۔

پھیر برج دے اندروں درد بھجی،
امبر ول اک اٹھدی آہ ویکھی ۔
اوس آہ دی اگّ دے وچّ سڑکے،
ہندی ظلم دی تیغ سواہ ویکھی ۔
پا کے اوس سواہ نوں سر اندر،
مغل بنس ہندی خاکشاہ ویکھی ۔
خاکشاہاں دے اجڑے تھیہ اتے،
چنداں لئی بن گئی عیدگاہ ویکھی ۔

'تیر' خونی سرھند دی حد اندر،
جو وی نین دسیا ہویا تر دسیا ۔
ہر اک ہنجھو اندر جدوں ڈٹھا،
بیٹھا فتح اتے زوراور دسیا ۔

اوئِ ! ظالمہ بال کے اگّ بھامبڑ،
بے شک دیگ دے وچّ ابال مینوں ۔
تلیں تیل پا کے ایہہ سریر بھاویں،
خوف مرن دا نہیں روال مینوں ۔
جنا دیگ دے وچّ میں رجھدا ہاں،
اونی ٹھنڈھ پیندی وال وال مینوں ۔
جاواں گر-درگاہ دے وچّ ہسدا،
ایتھوں ٹور دے صدق دے نال مینوں ۔

سہں اپنی ہسّ کے دھرم خاطر،
ویکھیں ! مرانگا سی نہ کراں گا میں ۔
جیون-مکتِ ہو کے سکھاں وانگ ویکھیں،
اج سوہنی شہیدی نوں ورانگا میں ۔

جہڑے ابلدے ہون پیار اندر،
اوہناں واسطے ابلدی دیگ کی اے ؟
رڑھے جان جو پریم دی نیں اندر،
اوہناں لئی جھناں دا ویگ کی اے ؟
جنہاں آپ ہی تلی تے سیس دھریا،
اوہناں واسطے لشکدی تیغ کی اے ؟
کھادھے جنہاں قربانی دے 'تیر' سینے،
اوہناں سولیؤں دسّ دریگ کی اے ؟

ایدھر ویکھ ! ابالیاں کھا کھا کے،
دیگ جیوں جیوں دیہہ ابالدی اے ۔
سگوں لالیاں چڑھدیاں جاندیاں نے،
گھڑی جاپدی آئی وسال دی اے ۔

ہاں جی ! بھائی دیالا جی ! سکھ سچے،
دیگے وچّ ابالیاں کھا رہے جے ۔
پنچم گورو جی توں جہڑی لئی سنتھا،
ان بن ہی اوہنوں پکا رہے جے ۔
بھڑتھا ہو رہی ہے دیہی گڑھک لگّ کے،
ابھر ابھر چھالے اتھاں آ رہے جے ۔
تاں بی مگن بیٹھے ربی یاد اندر،
ویکھو واہگورو ! واہگورو ! گا رہے جے ۔

ایہو ہے سکھی کھنڈے-دھارے ورگی،
دھرم رکھنا، موت پروان کرنی ۔
ہسوں ہسوں کردے کشٹ صحیح جانا،
'تیر' اپنی جان قربان کرنی ۔

صدق دھرم سچائی تے انکھ خاطر،
کومل جندڑیاں ویکھنا ! چردیاں نے ۔
پریم گلی اندر سیس تلی دھریا،
بلی دین ن بچن توں پھردیاں نے ۔
وانگ بکرے ڈکرے پین جھولی،
جیرے دھنّ ! نہ اتھرو ! کردیاں نے ۔
ماواں پتراں تائیں کہاندیاں نے،
ویکھو بعضیاں لگیاں سردیاں نے ۔

ایدھر تیز تلوار دی دھار ویکھو،
ایدھر رتّ دی چلدی دھار ویکھو ۔
بچے ہندے پراناں توں پار ویکھو،
گلے ماواں دے لٹکدے ہار ویکھو ۔
پتاں لاڈ لڈکیاں چوہگڑاں تے،
ہندے وار ویکھو تے وچار ویکھو ۔
بوٹ کس طرحاں ساہمنے کوہی دے نے،
جھاتی پتراں والیو ! مار ویکھو ۔

دکھ بھکھ دا جھلدے بال بھولے،
گھٹّ دودھ نہ لبھے نمانیاں نوں ۔
کھنی ٹک تے کرن گزران ماواں،
منّ سر متھے اتے بھانیاں نوں ۔
ٹوٹے جگر دے ہون پئے کئی ٹوٹے،
آوے ترس نہ دلوں جروانیاں نوں ۔
ماواں ڈکرے کرن لئی آپ ہتھیں،
دھرم واسطے دین اننجانیاں نوں ۔

اودھر ویکھنا ! ساہمنے بیر ماتا،
انگل نال جلاد نوں دسدی اے ۔
وے جلاد ! چھوٹے ٹوٹے کریں اسدے،
پتر کوہیدا ویکھ کے ہسدی اے ۔
شکر شکر کردی جدوں لہو ڈلہے،
آکھے:-"پئی قومی پیوند رسدی اے" ۔
مرن اوہناں لئی 'تیر' جی کھیڈ ماتر،
سکھی جنہاں دے دلاں تے وسدی اے ۔

کوئی روکے بلا کویں، صاحب دے بھانے نوں ۔
اک ویلا ایسا وی، آیا اس دھرتی تے ۔
داتا وی سہک گیا، جد اک اک دانے نوں ۔

بھکھے بگھیاڑ جیوں، آ بھکھا کال پیا ۔
دھرت ایہہ بھاگ بھری، پنجاں دریاواں دی ۔
منہ آئی آفت دے، کوئی الٹا فعال پیا ۔

مٹیاراں کڑیاں سبھ، پونی رنگ ہو گئیاں ۔
پت پے گئے بھوکھوں دے، سبھ چھیل جواناں نوں ۔
رتاں وچّ ناڑاں دے، سکیاں تے کھلو گئیاں ۔

بڈھیاں دا حالَ برا، گبھرو وی جھک گئے سن ۔
نہ پیٹ پیا جھلکا، نہ بھکھ دی اگّ بجھی ۔
ماواں دی چھاتی چوں، دودھ سڑ سڑ سکّ گئے سن ۔

کئی ہیرے ماواں دے، لکھ ترلے کرن لگے ۔
چنگھ چنگھ کے تھن سکے، لے لے کے ولکنیاں ۔
جد جیون جوگے وی، لچھ لچھ کے مرن لگے ۔

پنجاب دے راجے توں، 'رنجیت' پیارے توں ۔
ایہہ جھاکی درداں دی، تد گئی سہاری نہ ۔
دکھیاں دے دردی توں، لسیاں دے سہارے توں ۔

ڈھنڈھورا دے دتا، ہوکا پھروا دتا ۔
پتناں، چوراہیاں تے، شاہی دروازے تے ۔
ایہہ موٹے اکھراں وچّ، لکھ کے لگوا دتا ۔

"راجا تاں 'راکھا ہے'، 'بھنڈارا پرجا دا' ۔
تڑکے توں شاماں تکّ، دروازے کھلے ہن ۔
انّ ہر کوئی لے جاوے، ہے سارا پرجا دا ۔

اک واری جتنے وی، کوئی چا کے لے جاوے ۔
ہندو سکھ مسلم دا، کوئی خاص ملاحظہ نہیں ۔
ہے جس نوں لوڑ بنی، اوہ آ کے لے جاوے ۔"

سننجے جہے کوچے وچّ، لاہور دی واسی وچّ ۔
اک موچی-بچڑے دی، کنیں ایہہ بھنک پئی ۔
اک 'آسا' چمک پئی جھٹ آن 'اداسی' وچّ ۔

جھٹ بوہیوں اندر ہو، دادے دکھیارے نوں ۔
ایوں پوتا کہن لگا، ڈھڈ اتے ہتھ دھر کے ۔
بھکھاں دے رلائے نوں، وکھتاں دے مارے نوں ۔

"بابا دی 'لادے' دا، تہہ دیا 'پچھائی' اے ۔
لادے دے محلاں توں، چھب دانے لے آوو ۔
اتھے توئی دھاٹا نہیں، اد بے پلواہی اے ۔

جے میلے نال تلو، دانے لے آواں دے ۔
دندوری الھے کلو، میں پھلکے تلدا ہاں ۔
جے تل تے لے آئیے، لج لج تے تھاواں دے ۔"

سن بڈھڑے موچی نوں لگ سینے تیر گیا ۔
پوتے دیاں لاڈلیاں، تھتھیاں تے توتلیاں ۔
گھا دل تے کر گئیاں، نیناں چوں نیر گیا ۔

تکّ ہمت اپنی نوں، پہلے تاں جھریا اوہ،
پر عاجز پوتے دی، بھکھ جند نوں کھاندی سی ۔
ہتھاں چِ ڈنگوری لے، لکّ بنھ کے ٹریا اوہ ۔

ہچکولے کھاندا اوہ، ایوں جیؤندا مردا اوہ ۔
پوتے نوں نال لئی، ڈنگوری پھڑی ہوئی ۔
پج پیا بھنڈارے تے، لکھ ترلے کردا اوہ ۔

گھگیائی بولی وچّ، اس عرض سنا دتی ۔
جا کول بھنڈاری دے، مارے لاچاری دے ۔
میلی جہی چادر اک، چپ چاپ وچھا دتی ۔

دردی بھنڈاری نے، جھٹ چادر بھر دتی ۔
اس درد رننجانے دی، اس بھکھن بھانے دی ۔
آسا جو دل دی سی، جھٹ پوری کر دتی ۔

پر پنڈ جو بنھ دھری، سی دو من بھاری اوہ ۔
اک بال اننجانا سی، اک بابا بڈھڑا سی ۔
پنڈ چکدا کون بھلا، ٹرنوں سی عاری اوہ ۔

آخر ایوں قدرت نے، اک ڈھو ڈھکایا اے ۔
اک سکھ چٹ-کاپڑیا، داڑھی سو دودھ جہی ۔
اس بڈھڑے بابے ول، اوہ بھجیا آیا اے ۔

کیتی ہمدردی آ، "ایویں نہ جھر بابا ۔
میں تیرا پتر ہاں،" کہہ پنڈ اٹھا لیتی ۔
پھر بولیا بابے نوں، "چل گھر نوں ٹر بابا ۔"

تکّ بڈھڑے موچی نے، لکھ شکر منایا اے ۔
دل دے وچّ کہندا اے، "ایہہ بندہ بندہ نہیں ۔
اس عاجز بندے لئی، ایہہ اﷲ آیا اے ۔"

اوہ ! پانڈی جاندا جے، کیہا سوہنا لگدا اے ۔
بھاری اے پنڈ بڑی، پینڈا وی چوکھا اے ۔
پانڈی دے پنڈے چوں، پیا مڑھکا وگدا اے ۔

پجّ پیا ٹکانے تے، موچی دے گھر آیا ۔
پنڈ سٹکے مڑیا جاں، جاں اوتھوں ترن لگا ۔
اس بڈھڑے موچی دا، دل ڈاڈھا بھر آیا ۔

اس پیارے پانڈی دی، اس سوہنے پانڈی دی ۔
اس کنی پکڑ لئی، منموہنے پانڈی دی ۔
دلداری ایوں کیتی، دل-کھوہنے پانڈی دی ۔

"سردارا ! جیؤندا رہُ، کی ناں ہے دسّ تیرا ۔
توں ملّ لے لیتا اے، اس بڈھڑے موچی نوں ۔
قبراں وچّ پے کے وی، گاویگا یسّ تیرا ۔"

اس ہیرے پانڈی نے، جھٹ چادر لاہ دتی ۔
بردی وی شاہی اے، سر تے وی کلغی اے ۔
بڈھڑے دے دل اندر، اک ہل چل پا دتی ۔

"بابا میں راجا ہاں، ناں ہے 'رنجیت' میرا ۔
نیکی ہے کار میری، سانجھا ہے دھرم میرا ۔
پرجا لئی جان دیاں، پیشہ ہے 'پریت' میرا ۔

قابل دیاں کندھاں تک، میں پاؤندا گھوکر ہاں ۔
پر پیارے بابا جی، پرجا دا کوکر ہاں ۔

ساون وچ موجاں بنیاں نے ۔
بدلاں نے تانیاں تنیاں نے ۔
فوجاں لتھیاں گھنیاں نے ۔
کر 'کن من' لائی کنیاں نے ۔
مٹّ ڈلھیا امرت رسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

اوہ! کالی بولی رات پئی ۔
اندر دی ڈھک برات پئی ۔
لاڑی بندی برسات پئی ۔
بجلی آ کردی جھات پئی ۔
ایہہ میل دلاں نوں کھسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

اوہ وسّ پئے بدل کالے نے ۔
دگ دگ وگ پئے پرنالے نے ۔
نکو نکّ بھر گئے نالے نے ۔
وہنا نوں آئے اچھالے نے ۔
اج جوبن چڑھیا کسّ دا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

مچّ بدلاں دے گھن-گھور پئے ۔
سن سن کے نچدے مور پئے ۔
ڈڈوآں نوں آون لور پئے ۔
گڑڑاؤن زورو زور پئے ۔
پیا اک دوجے نوں دسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

اج اچھلن ٹوبھے تال پئے ۔
رنگ بنھدے لہراں نال پئے ۔
نکو نکّ دسدے کھال پئے ۔
'ڈک ڈو ڈو' کھیڈن بال پئے ۔
کوئی ایہہ کہہ کہہ کے نسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

کوئی تردا اٹھدا بہندا اے ۔
کوئی نچدا ٹپدا ڈھہندا اے ۔
کوئی ڈگّ ڈگّ سٹاں سہندا اے ۔
کوئی اچی اچی کہندا اے ۔
'اوہ اندر راجا ہسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

واہناں وچ بھرواں نیر پیا ۔
جٹّ خوش ہو ونڈدا کھیر پیا ۔
سر کردا کنگ فقیر پیا ۔
اج واگی گاوے 'ہیر' پیا ۔
پیا گوڈے گوڈے دھسدا اے ۔
چھم! چھم! چھم! ساون وسدا اے ۔

ہے ساون سوہنیاں! ورھدا رہُ ۔
سبھ جگ نوں ٹھنڈھیاں کردا رہُ ۔
ڈلھ چھپڑ ٹوبھے بھردا رہُ ۔
توں امرت سومیا! جھردا رہُ ۔
جگّ تیریاں تلیاں جھسدا اے ۔
توں وسیں تاں جگّ وسدا اے ۔

ہے کلغیدھر ! کلغی دھر کے،
اک واری پھر آ جا ۔
بندی بھارت رو رو آکھے،
"پریتم بند چھڑا جا ۔"
شاہ اسوارا ! درشن دے جا،
چر دیاں لگیاں تانگھاں ۔
مرجھایا جیون جی اٹھے،
امرت گھٹّ پلا جا ۔

دین دیال گورو، بہڑو اپکار کرو ۔
پھسیا منجھدھار مرا، بیڑا اج پار کرو ۔

آس ہے آپ دی ہی، ٹیک ہے آپدی ہی ۔
بنے ہو ملاح جگ دے. میرا وی ادھار کرو ۔

دکھ دے پہاڑ پئے، آن لبانے اتے ۔
ترس کرو میہر کرو، ہولا ایہہ بھار کرو ۔

رڑھ رہی راس پتا، ڈب رہا ادھ وچ اج بیڑا ۔
آن کے پار کرو، بھگت دی کار کرو ۔

بنیاں نے بنیئے اتے، آپدی اوٹ لئی ۔
پریم دے پاتشاہ جی، پریم بیاپار کرو ۔

اک سو اک موہر دیاں آپدی بھیٹ پتا ۔
ونجھ آ لاؤ کوئی، ہور نہ انتظار کرو ۔

دلا ! بھیٹ اپنی چڑھاوانگا اج میں ۔
اونوں سیس اپنا نواوانگا اج میں ۔

گدیلے لگا کے ایہہ بیٹھ نے بائی ۔
کنوں اپنا گورو بناوانگا اج میں ۔

ایہہ سارے گورو نے بنے بیٹھے ایتھے ۔
کویں سچے ستگور نوں پاوانگا اج میں ۔

کی میرا ملاح ملیگا نہ اج مینوں ؟
کی درشن توں خالی ہی جاواںگا اج میں ۔

ہچھا جیہڑا منگیگا اج بھیٹ پوری ۔
جانی جان اس نوں مناوانگا اج میں ۔

دئے لبانا سکھ دہائی، کریں پچھان سنگتے ۔
مینوں لبھّ پیا ستگور سچا، جانی جان سنگتے ۔

ایسے مجھ تے کرم کمایا، میرا بیڑا بنے لایا ۔
میرے سن لئے ترلے ہاڑے، رکھیا مان سنگتے ۔

ایہہ ہے سچا ستگور پیارا، کردا دنیاں دا نستارا ۔
آیا ڈبدے رڑہدے بیڑے، بنے لان سنگتے ۔

گجھی گلّ اج ہے کھلھی، ایویں بھٹک نہ تھاں تھاں بھلی ۔
ایہ تک بیٹھا ای گر سوڈھی، شاہ سلطان سنگتے ۔

پایا پور بھید لبانے، ایہہ گر سبھ دے دل دیاں جانے ۔
بائی منجیاں والے ٹھگّ نے، لٹ لٹ کھان سنگتے ۔