ਪੁੱਛ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬਰ ਪਿਆਲੇ ਪੀਤੇ । ਜੀਹਨਾਂ ਆਪ ਸਰਹਾਣੇ ਬਹਿ ਕੇ ਸਾਥੀ ਰੁਖ਼ਸਤ ਕੀਤੇ । ਜਦ ਤੋਂ ਮਹਿਰਮ ਰਾਜ਼ ਦਿਲੇ ਦੇ ਅੱਖੋਂ ਹੋਏ ਪਰੋਖੇ, ਦਿਨ ਵੀ ਔਖ ਗੁਜ਼ਾਰਿਆ ਜਾਵੇ, ਰਾਤ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਬੀਤੇ । ਬਾਜ਼ੀ ਬਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸਵਾਰੀ, ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਨਈਂ ਭੁੱਲਦੀ, ਉਹ ਫਿਰ ਕਿਵੇਂ ਵਿਸਾਰੇ ਜਾਵਣ ਉਮਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬੀਤੇ । ਹਾਏ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਤੇ ਮਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਨਾ ਹੋਇਆ, ਗਲ ਵਿੱਚ ਬਾਹਵਾਂ ਪਾ ਵਿਚਾਰੇ ਟੁਰ ਗਏ ਚੁੱਪ ਚੁਪੀਤੇ । ਕਿਸ ਨੇ ਦੇਖੀ ਨਾਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਬੁਲਬੁਲ ਬਾਗ਼ ਛਡੇਂਦੀ, ਮਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਕਦੇ ਨਾਂ ਸੌਂਦੇ ਸੁਖ ਦੀ ਨੀਂਦ ਮਸੀਤੇ । 'ਸ਼ਾਰਬ' ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਰੁਖੇ ਲੰਗਾਰਾਂ ਦਾ ਕੀ ਚਾਰਾ ਕਰੀਏ, ਸਾਥੋਂ ਪਹਿਲੇ ਫੱਟ ਗਮਾਂ ਦੇ ਅਜ ਤੱਕ ਗਏ ਨਾ ਸੀਤੇ ।

ਫਿਰ ਇਕ ਯਾਦ ਦਾ ਕੰਡਾ ਚੁਭਿਆ ਫਿਰ ਇਕ ਛਾਲਾ ਹੋਇਆ । ਹੌਕੇ ਮੁੱਕ ਗਏ ਹੰਝੂ ਸੁੱਕ ਗਏ ਪਿਆਰ ਦਾ ਅੰਤ ਨਾ ਹੋਇਆ । ਜਾਵਣ ਵਾਲਿਆ ਤੇਰੇ ਗ਼ਮ ਦੀਆਂ ਔੜਾਂ ਜ਼ਿੰਦ ਸੁਕਾਈ ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਪਿਛਲੀ ਰਾਤੀਂ ਖੂਹ ਹੰਝੂਆਂ ਦਾ ਜੋਇਆ । ਖ਼ਵਰੇ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਤੋਂ ਰੁੱਸਿਆ ਅੱਜ ਤੱਕ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ, ਮੋਹ ਜਿਸ ਵੈਰੀ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਨਸ ਨਸ ਵਿਚ ਸਮੋਇਆ । ਮੈਂ ਸ਼ਾਮਾਂ ਤੋਂ ਸਰਘੀ ਤਾਈਂ ਧਾਹੀਂ ਮਾਰੇ ਰੋਨਾਂ, ਅਜੇ ਨਾ ਸਾੜ ਜਿਗਰ ਦਾ ਨਿਕਲਿਆ, ਨਾਹੀ ਦਰਦ ਖਲੋਇਆ । ਮੇਰੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣਦੇ ਸੁਣਦੇ ਸੋ ਗਏ ਲੋਕ ਬੇਖ਼ਬਰੇ, ਫ਼ਜਰੇ ਨਬਜ਼ਾਂ ਫੜ ਫੜ ਆਖਣ ਇਹ ਕਿਸ ਵੇਲੇ ਹੋਇਆ । ਮੈਂ ਇਕ ਸੱਧਰ ਦਾ ਗਲ ਘੁੱਟਿਆ ਚੀਕ ਨਾ ਨਿਕਲਣ ਦਿੱਤੀ, ਸਾਰੀ ਕੰਧ ਡਿਗੀ ਪਰਛਾਵਾਂ ਥੱਲੇ ਦਬ ਕੇ ਮੋਇਆ । ਜਿਸ ਨੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੜ ਕੇ ਤੱਕਿਆ ਉਹ ਪੱਥਰ ਹੋ ਜਾਸੀ, ਇਹ ਵੀ ਡੈਨ ਦੀਆਂ ਵਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਜੋ ਕੋਇਆ ਸੋ ਮੋਇਆ ।

ਸੀਨੇ ਦੇ ਵਿਚ ਗੁੰਗੀਆਂ, ਬੋਲੀਆਂ ਪੀੜਾਂ ਦਾ ਝਰਨਾਟ । ਜਿਉਂ ਛੱਪੜੀ ਦੇ ਸੁਕਦੇ ਜਲ ਵਿਚ ਪੂੰਗੇ ਦੀ ਕੁਰਲਾਟ । ਜੀਵਨ ਸੁੰਨੀ ਕਬਰ ਤੇ ਦੀਵਾ ਮੁੱਕਿਆ ਮੁੱਕਿਆ ਤੇਲ, ਜਿਉਂ ਜਿੳਂੁ ਚੜ੍ਹੇ ਸਵੇਰਾ ਨਿੰਮੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਾਵੇ ਲਾਟ । ਮੈਂ ਇਕ ਗੁੱਝੀ ਪੀੜ ਦੇ ਦੁੱਖੋਂ ਦੂਹਰਾ ਹੋ-ਹੋ ਚੀਕਾਂ, ਜੇ ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ ਦੱਸ ਨਾ ਸੱਕਾਂ, ਕਿੱਥੇ ਪਵੇ ਤਰਾਟ । ਹੀਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਚੂਰੀਆਂ ਮੁੱਕੀਆਂ, ਵੰਝਲੀ ਦੇ ਸੰਘ ਬਹਿ ਗਏ, ਅੱਜ ਨੇ ਬੇਲੇ ਉਜੜੇ ਉਜੜੇ, ਵਿਹਲੇ ਵਿਹਲੇ ਘਾਟ । ਉਹ ਹੀ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਮਿਲਣਾਂ ਸੀ, ਪਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਫਲ, ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਬੁਝਿਆ ਬੁਝਿਆ ਤੇ ਤੇਰਾ ਜ਼ਹਿਣ ਉਚਾਟ । ਪਲਕਾਂ ਦੀ ਜੁੰਬਸ ਨਾਲ ਮੈਨੂੰ ਕੂਹਣਾ ਮਕਸਦ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਉਹ ਤੇ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ ਸਨ ਖੰਜਰ ਦੀ ਕਾਟ । ਨਜ਼ਰਾਂ ਸੁਟੀਆਂ, ਦਿਲ ਵਿਚ ਖੁਭਿਆ, ਕੈਦੀ ਲਿਆ ਬਣਾ, ਅੱਖ ਝਪਕਣ ਨਾਲ ਤਹਿ ਕਰ ਲਈ ਤੂੰ ਕਿੰਨੀ ਲੰਮੀ ਵਾਟ । ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜ਼ਾਲਮ ਰੀਤਾਂ ਅੱਖੀਆਂ ਝਮਕੇ, ਲਗਦੀ ਵਾਹੇ ਦੋ ਕੰਢਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਨਾ ਦਿੰਦਾ ਪਾਟ ।

ਮੈਂ ਦਿਨ ਰਾਤੀਂ ਜਿਸ ਬਸਤੀ ਲਈ ਕੁਰਲਾਵਾਂ ਤੇ ਚੀਕਾਂ । ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪੱਥਰ ਮਾਰੇ ਉਸ ਬਸਤੀ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ । ਸੱਚ ਆਖਣ ਤੇ ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲੱਗੇ, ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣਿਆਂ ਨੇ ਦੂਣੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਲੀਕਾਂ । ਕਿਰਨਾਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੀ ਬਾਰੀ ਚੋਂ ਲੰਘ ਕੇ ਚੰੁਮ ਲਿਆ ਮੁੱਖੜਾ, ਮੈਂ ਜਗਰਾਤੇ ਮਾਰਿਆ ਰਾਤ ਦਾ ਬਾਹਰ ਖੜਾ ਉਡੀਕਾਂ । ਹੁਣ ਤੇ ਸਾਈਆਂ, ਕਾਫ਼ੀ ਹੋ ਗਈ ਪਰਦਾ ਦਏਂ ਤੇ ਚੰਗਾ, ਕਦ ਤੱਕ ਮੈਂ ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਾ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਧਰੀਕਾਂ । ਜਿਹੜੇ ਆ ਕੇ ਖੜੇ੍ਹ ਵੀ ਨਾ ਸਨ ਪਾ ਗਏ ਤੁਰਤ ਮੁਰਾਦਾਂ, ਮੈਂ ਕੁੜਮੇਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਦਰਬਾਰੋ ਲੰਮੀਆਂ ਪਈਆਂ ਤਰੀਕਾਂ ।

ਬੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਚੁੱਪ ਦਾ ਜਿੰਦਰਾ ਲਾਇਆ ਏ । ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਕਾ ਢਾਲ ਕੇ ਪਾਇਆ ਏ । ਕੱਲ ਸ਼ਰੀਕਾਂ ਖ਼ਵਰੇ ਕਿਹੜੀ ਕਰਨੀ ਏ, ਹਾਲੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਆਪ ਬਚਾਇਆ ਏ । ਮਜ਼ਲੂਮਾਂ ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਫ਼ਤਵੇ ਲਾ ਲਾ ਕੇ, ਕਾਜ਼ੀ ਨੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦਾ ਢੋਂਗ ਰਚਾਇਆ ਏ । ਬੇਦੋਸਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਨ ਤੇ ਪਰਦਾ ਪਾਵਣ ਨੂੰ, ਅਜ ਕਾਤਿਲ ਨੇ ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਨਾਮ ਰਖਾਇਆ ਏ । ਤੈਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਨਵਾਂ ਸਹਾਰਾ ਲੱਭ ਲਿਆ, ਕੈਂਠਾ ਲਾਹ ਕੇ ਫਾਹਾ ਗਲ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਏ । ਇੱਕ ਆਉਂਦਾ ਇੱਕ ਜਾਂਦਾ ਪੰਛੀ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚ, ਸੱਯਾਦਾਂ ਜਿਉਂ ਗੁਲਸ਼ਨ ਨਾ ਕਰਵਾਇਆ ਏ । ਡੰਡੇ ਵਾਲੇ ਦੇ ਅੱਜ ਕਸੀਦੇ-ਖ਼ੁਆਨਾਂ ਨੇ, ਦਾਨਸ਼ਵਰੀ ਨੂੰ ਚਮਚਾ ਗਿਰੀ ਬਣਾਇਆ ਏ ।

ਹੂੰਝੀਂ ਰੱਖ ਇਹ ਗੰਦੀ-ਗਰਦ ਗੁਨਾਹਵਾਂ ਦੀ । ਜਦ ਤੱਕ ਬੋਕ੍ਹਰ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਸਾਹਵਾਂ ਦੀ । ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਨਿੱਤ ਟਿਮਕਾਈ ਰੱਖ, ਸੁਰਮਾ ਸਮਝ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਉਸ ਦੇ ਰਾਹਵਾਂ ਦੀ । ਹਾਸਿਲ ਬਣ ਕੇ ਹਸ਼ਰ ਦਿਹਾੜਾ ਏਥੇ ਈ ਜਾਣ, ਕਿਸ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਖ਼ਬਰ ਅਗੇਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ । ਪਿਉ ਨੂੰ ਲੋਕੀ ਧੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਨੇ, ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ ਏ ਅੱਜ ਪਛਾਣ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀ । ਪੁੱਤਰ ਪਾਲਣੇਂ ਪੈ ਗਏ ਦੂਜਿਆਂ ਦੁੱਧਾਂ ਨਾਲ, ਭੁੱਖੇ ਮਰਦਿਆਂ ਸੁਕ ਗਈ ਛਾਤੀ ਮਾਵਾਂ ਦੀ । ਰੋਜ਼ ਰਾਤ ਨੂੰ ਨਵੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਹੰਦੀ ਏ, ਪਿੰਡੋਂ ਬਾਹਰ ਚਿੱਟੀ ਕੋਠੀ ਸ਼ਾਹਵਾਂ ਦੀ ।

ਉਸ ਮੁੱਖੜੇ ਤੇ ਗੁੱਸਾ ਏ ਜ਼ਰਾ ਰਵਾਲ ਜਿਹਾ । ਅੱਜ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿਸਦਾ ਏ, ਕੁੱਝ ਵਾਲ ਜਿਹਾ । ਆਪਣਾ ਇਕ ਸਵਾਦ ਏ ਸੁਹਣਿਆਂ ਹੱਥਾਂ ਦਾ, ਕੁੱਕੜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੀ ਦਾਲ ਜਿਹਾ । ਕਿਧਰੇ ਸੱਚ ਕਹਿ ਕੇ ਮਾਰੇ ਈ ਨਾ ਜਾਈਏ, ਬਹੁਤ ਈ ਏ ਕੁੱਝ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਉਬਾਲ ਜਿਹਾ । ਦੁੱਧ ਅਸਲੀ ਗੁੱਜਰ ਜਾਂ ਕੱਟੇ ਪੀਂਦੇ ਨੇ, ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆਂ ਪੀਂਦੀ ਏ ਹੰਗਾਲ ਜਿਹਾ । ਉਹ ਲੋਕੀ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਲੱਦ ਕੇ ਤੁਰ ਗਏ ਨੇ, ਦੂਰੋਂ ਵੱਜਦਾ ਸੁਣਦਾ ਏ ਘੜਿਆਲ ਜਿਹਾ । ਸ਼ਾਇਦ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਉਬਾਲਾ ਖਾਧਾ ਏ, ਅੰਦਰੋ ਅੰਦਰੀ ਆਇਆ ਇੱਕ ਭੁਚਾਲ ਜਿਹਾ । ਆ 'ਸ਼ਾਰਿਬ' ਫਿਰ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਛੁਹੀਏ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ, ਆ ਸੀਨੇ ਦਾ ਲਾਹੀਏ ਫੇਰ ਜੰਗਾਲ ਜਿਹਾ ।

ਕਿਸ ਜ਼ਾਲਮ ਨੇ ਬੰਨ੍ਹੇ ਪੈਰ ਅਸੀਰਾਂ ਦੇ । ਹਲਕੇ ਪੈ ਗਏ ਸੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਦੇ । ਹੱਕ ਸੱਚ ਨੂੰ ਇਹ ਤੋੜ ਨਾ ਚੜ੍ਹਨੇ ਦਿੰਦੇ ਨੇ, ਕੈਦੋਂ ਖ਼ੂਨ ਤਿਹਾਏ ਅੱਜ ਵੀ ਹੀਰਾਂ ਦੇ । ਖ਼ਾਕ ਏ ਉੱਡਦੀ ਅੱਜ ਕੱਲ ਰਾਜ ਮਹੱਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਰੌਣਕ ਉਹੀ ਡੇਰੇ ਪੀਰ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦੇ । ਏਨਾਂ ਨੰਗ ਨਮੋਸ਼ ਜੋ ਵੇਚਣ ਨਿਕਲੇ ਨੇ, ਰੱਬਾ ਬਸ ਨਾ ਪਾਵੀਂ ਬਾਂਝ ਜ਼ਮੀਰਾਂ ਦੇ । ਚੰਗੇ ਲੋਕ ਤੇ ਲੈ ਜਾਣੇ ਨੇ ਮੌਤਾਂ ਨੇ, ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਣੇ ਨੇ ਖਿੱਦੋ ਲੀਰਾਂ ਦੇ । ਦੌਲਤ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ ਢਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਏ, ਭਾਗ ਨਾ ਦੇਵਣ ਸਾਥ ਸਦਾ ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ । ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ ਕਿਬਲਾ ਆਪਣਾ ਕਾਅਬਾ ਏ, ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਢੌਂਗ ਰਚਾਏ 'ਪੀਰਾਂ' ਦੇ । ਸਾਇਆ ਪਾ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਸ਼ਾਹ ਹੁਮਾਵਾਂ ਦਾ, ਬੋਲੋ 'ਸ਼ਾਰਿਬ' ਮਿਠੜਾ ਨਾਲ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਦੇ ।