پنجابی غزلاں سلیم دلاوری
1. ہوٹھاں اتے چپّ دا پہرہ، پیریں پا زنجیر گیا
ہوٹھاں اتے چپّ دا پہرہ، پیریں پا زنجیر گیا ۔
سدھراں دی مٹیار دی چنی، کر کوئی لیرو لیر گیا ۔
کہڑے پھلّ دی تانگھ نے تینوں، ادھ مویا کر دتا اے ؟
وچّ بہاراں بل-بل ! تیرا رونا سینہ چیر گیا ۔
کل دی ٹکر وچّ جو مریا، دنیاں والے جانن کی،
تاج کیہدا سی ؟ پتر کیہدا ؟ کس دا سوہنا ویر گیا ؟
سوچ-سمجھ دا پاندھی بن کے، کناں-کاں چر لڑدا اوہ،
اج تے 'رانجھا' اپنے ہتھیں 'سیدے' نوں دے 'ہیر' گیا ۔
سکھ کی ؟سکھ دی 'وا وی بھلّ کے، میرے ویہڑے آئی نہ،
تینوں میرے خواب دی کوئی، الٹی دسّ تعبیر گیا ۔
اکھاں سکیاں ویکھ نہ سمجھیں، مینوں گلاں بھلیاں نے،
سینے بھامبڑ بلدا ہے، پر اکھاں 'چوں سکّ نیر گیا ۔
لوکیں میتھوں پچھن تے، پھر دسّ 'سلیم' میں دساں کی ؟
اکو آس دا تارہ سی، تے اوہ وی ڈبّ اخیر گیا ۔
2. ڈونگھیاں-ڈونگھیاں سوچاں سن تے، پل-پل جی گھبراندا سی
ڈونگھیاں-ڈونگھیاں سوچاں سن تے، پل-پل جی گھبراندا سی ۔
نمھا-نمھا چانن سی تے، راہی ٹردا جاندا سی ۔
نہ کئی سجن، نہ کئی بیلی، نہ کئی آیا سکھ دا ساہ،
خورے اج بنیرے اتے، کاں کاہتوں کرلاندا سی ؟
ایہہ وی سچ اے میرے منہ 'تے، اوہنے ہار نہ منی سی،
ایہہ وی سنئیں میرے وانگوں، اوہ پچھوں پچھتاندا سی ۔
اوسے کھڈوں اوہنوں ویری، ناگ-زہری نے ڈنگیا اے،
اپنا-اپنا بچاون لئی اوہ، جس توں مینوں آنہدا سی ۔
اوہنے اپنی گلّ کوئی وی، چیتے وچّ نہ رکھی سی،
مینوں میریاں کیتیاں ہوئیاں، ساریاں یاد کراندا سی ۔
لنگھ گیا سی ویلا اودوں، جدوں 'سلیم' ایہہ ہوش آئی،
میں اوہنوں ازماندا ساں تے، اوہ مینوں ازماندا سی ۔
3. لنگھیاں نے سر 'توں بھاویں ظلم دیاں گڈیاں
لنگھیاں نے سر 'توں بھاویں ظلم دیاں گڈیاں ۔
سچ آکھن والیاں میں عادتاں نہیں چھڈیاں ۔
ظلم نے اج پھیر اوہدے زرفاں نوں للکاریا،
جس دے اگے ویلیاں گن-گن لکیراں کڈھیاں ۔
آس دا سورج پتہ نہیں پنگھریگا کس گھڑی،
پاغلاں دے وانگ دیکھاں روز چکّ-چکّ اڈیاں ۔
سوچ دے ویلے سی جہڑے نیندراں نے کھوہ لئے،
ملّ دے وچّ کم کر-کر چور ہوئیاں ہڈیاں ۔
میں وی آں مقروض، میرا باپ وی مقروض سی،
میریاں سوچاں نے میری عمر توں وی وڈیاں ۔
وقت دا 'عیسیٰ' 'سلیم' اج مشکلاں وچّ گھر گیا،
سوچ نے اس واسطے تھاں تھاں صلےباں گڈیاں ۔
(ظرف=ورتاؤ، مقروض=قرضائی)
4. اوکھا صحیح، پر میری منوں، ایہہ وی کم سرکار کرو
اوکھا صحیح، پر میری منوں، ایہہ وی کم سرکار کرو ۔
نکے-وڈے سبھناں دے لئی، اکو جناں پیار کرو ۔
میں آں ویلا، میرے منہ 'تے سچی گلّ ای رہندی اے،
ہمت ہے جے تاں پھر آؤ، مینوں وی سنگ-سار کرو ۔
جہڑے بھاء وی لبھے سجنوں، 'حق' میں لے کے جانا ایں،
ایویں میرا دل نہ ڈھاؤ، ایویں نہ تکرار کرو ۔
اج میں نویں تسلی لے کے، واپس گھر ولّ جانا نہیں،
کتھوں دا دستور اے ؟ بیڑی آر کرو جاں پار کرو ۔
سورج چڑھیا تے پھر کرناں ہر تھاں اپڑ جانا ایں،
اپنے گھر دی جنی مرضی اچی ہور دیوار کرو ۔
پیار-پریت دا پھنڈیا ہویا، ترلے لیندا پھرے 'سلیم'،
چوکھا نہیں تے دو گھڑیاں ای، میرے 'تے اعتبار کرو ۔
5. ہاریاں ہوئیاں سوچاں نوں کیوں، مڑ مڑ پیا ازماؤندا ایں
ہاریاں ہوئیاں سوچاں نوں کیوں، مڑ مڑ پیا ازماؤندا ایں ۔
ظالم خاطر ظالم بن جا، جے کر بچنا چاہندا ایں ۔
اک دن تینوں ڈوب دینا اے، تیری اس ہمدردی نے،
میں سنئیں توں سپاں نوں وی، اج-کلّ دودھ پلاؤندا ایں ۔
اپنے ولوں دیکھ لے ہر اک، انج ہی اکھیاں بھریا اے،
جھلیا سجنا ! سجناں نوں توں، کاہنوں پیا ازماؤندا ایں ۔
لکن-میٹین دے وچّ لکے، سجن لبھناں چاہناں واں،
چھیتی چڑھ پؤ سوہنیاں چناں ! چڑھدا کیوں شرماؤندا ایں ؟
تیری آس بھڑولی اس لئی دانیاں نال بھریندی نہیں،
وتر آئی بھوئیں وی توں ویلے سر نہ واہندا ایں ۔
ہور گھڑی نوں چن چڑھیا تے، نھیرا اڈّ-پڈ جانا ایں،
ایڈا اوکھا پینڈا نہیں، توں جناں پیا گھبراؤندا ایں ۔
یا 'سلیم' توں ڈریا ہوئییں، یا توں اندروں مکیا ایں،
کوئی تے گلّ ہے نہ جہڑی میتھوں یار، لکاؤندا ایں ۔
6. صدمہ اوہدے جاون دا نہ خوشیاں اوہدے آؤن دیاں
صدمہ اوہدے جاون دا نہ خوشیاں اوہدے آؤن دیاں ۔
بالپنے وچّ کنیاں چنگیاں، رتاں ہیسن 'ساؤن' دیاں ۔
کھیڈے، تاں پھر اوسے تھاں ہی، کھیڈے رلکے شاماں تیک،
کیہنوں ہوشاں ہے سن اودوں، رسے یار مناؤن دیاں ۔
برکی کھوہی، روٹی ونڈی، جوٹھا کھادھا، 'چاراں' نال،
وکھ ہویاں نہیں رہندیاں باقی، چساں کٹھی تاؤن دیاں ۔
ٹھڈا لگیا، پھر اٹھ بیٹھے، چکڑ لگیا پونجھ لیا،
کنیاں سوہنیاں گھڑیاں سن اوہ، ننگے پیلاں پاؤن دیاں ۔
لکن-میچین دے وچّ راتاں، ایس طرحاں نے بیت گئیاں،
ویلا متھیا جاگن دا نہ گھڑیاں گنیاں سون دیاں ۔
ریجھ ہنڈھاؤن لئی ہٹی توں، ملّ لیندے ہاں بیراں نوں،
کدی تے چھوٹاں ہندیاں ہیسن جھوٹا مار ہلاؤن دیاں ۔
چپّ 'سلیم' ! ہن ایس سمیں وچّ کہڑا تیری سندا اے،
ایویں کاہنوں گلاں کرنیں ستے درد جگاؤن دیاں ۔